امپراطوری ساسانی ، با حکومتی دیر پا و قلمروی وسیع ، سلطه خود را بر بسیاری از اقوام همجوار از جمله اعراب جزیرة العرب گسترده بود. بررسی ادبیات جاهلی ، یکی از راههای شناخت روابط متقابل دولتهای محلی جزیرة العرب و دولت ایران ساسانی است. مقاله حاضر بر اساس دیوان اعشی به حوادثی چون نبرد ذوقار ، ماجراهای ایاس و هوذه از عاملان خسرو پرویز ، وصف شهر حضر و تصرف آن توسط شاپور ساسانی می پردازد.

با این که همیشه از فرهنگ عرب قبل از اسلام به عنوان فرهنگ جاهلی یاد می شود، اما طبیعی است که تمامی سنت ها و نظام های اخلاقی و اجتماعی عرب را سنت های بد و نکوهیده، یا اخلاق مکروه و مذموم تشکیل نمی داده است؛ که اگر چنین بود آنان هرگز نمی توانستند به حیات خود ادامه دهند، ولی بدون تردید، در غالب شئون زندگی آنها، فرهنگ غلط و آداب و عادت های ناپسند جلوه بیشتری داشته است. ما در قرآن مجید با بسیاری از آ...

منظو ر از زهریات گل سروده های شعرای طبیعت سرا‘ و یا توصیفی که شاعران راجع به گل ‘ شکوفه‘ درخت‘ باغ وغیره و به طور کلی طبیعت سبز دارند. با این تفاصیل زهریات فنی جدید در شعر عربی نیست . بلکه از دیر باز دراشعار شاعران وجود داشته است به خصوص درخمریات . شاعران جاهلی به طبیعت و سر سبزی آن با دیدی مادی می نگرند. نه با عاطفه و احساس معنوی ‘ چرا که زندگی آنان به شتر و زندگی به شتر به گیاه و سبزه بستگی ...

در دورة ساسانی، دو نژاد ایرانی و عرب ساکن حیره پیوند فرهنگی و اجتماعی مستحکمی داشتند. از این رو، زمینة تأثیر فرهنگ و ادب فارسی بر شخصیت شاعرانی که به دربار شهریاران منذری در حیره راه یافتند، فراهم آمد و سبب آشنایی هرچه بیشتر آنان با آداب و رسوم، سنن و فرهنگ ایرانی شد. در نتیجه عصارة فرهنگ فارسی آن روزگار، حال و هوای اجتماعی عهد ساسانی و وام واژه‌های کهن فارسی به فراوانی در اشعار شعرای جاهلی به ...

رثا به عنوان یکی از اغراض مستقل شعری از گذشته های دور نقشی پر رنگ بر صفحه شعر شاعران داشته است. رثا رهاورد تجربه عاطفی شاعر و ترجمان شرایط اجتماعی فرهنگی و اعتقادی جامعه اوست...

      آن بخش از شعر جاهلی که از شائبة ساختگی بودن به دور باشد، آینه­ای شفاف و روشن از جامعة زنگار­گرفتة دوران پیش از اسلام و رفتار، اندیشه و آرمانهای نا­بخردانة مردمانش است. تصویر راستین این جامعه را تنها بایست در سروده­های گروه­های معترض و رانده­شدة آن زمان مانند شاعران سیاه، موالی، بردگان و صعالیک و البته در میان آیات قرآن جستجو کرد. سروده­های عنترﺓ بن شداد، شاعر سیه­چرده و حبشی­الاصل جاهلی د...

شعر عربی در صدر اسلام از لحاظ تصوّرات و تخیّلات شعری و زبان با شعر دوره­ی جاهلی تفاوتی ندارد و همان اختصاصات و خشونتهای بَدَوی را که در اشعار جاهلی می‌بینیم، در این اشعار هم کم و بیش ملاحظه می‌کنیم و این وضع تا اواخر قرن اوّل ادامه داشت. در این دوره شعر عربی خاص گویندگان تازی بوده است و دیگر اقوام در آن دخالتی نداشته‌اند، اما از اوایل قرن دوم یعنی اواخر عهد بنی‌امیّه و اوایل دور­ه­ی بنی‌العبّاس آثار ن...

فرهنگ‌نویسان عرب از دیرباز درخصوص ریشه‏ و معنای کلمة «مکّه» فرضیه‌های گوناگونی را مطرح کرده‌اند که از دیدگاه تاریخی، ریشه‌شناسی و معنی‌شناسی قابل نقد و مناقشه‌ هستند. این مفروضات؛ مانند مکَّ چون زمین آبش را مکیده است یا مکاء بدان سبب که نیایش اعراب جاهلی همراه با سوت کشیدن بوده است؛ اغلب بر اساس نوعی ریشه‌شناسی عامیانه بنا شده‌اند و به دلیل نقل قول‌های مکرر از منابع اولیه، در میان پژوهشگران رواج ی...

این پژوهش در پی یافتن پاسخی است برای این پرسش که رویکرد فقه اسلامی به هنر - صنعت «مدلینگ» چیست. حاصل تحقیق این است که «مدلینگ» در فرض تعریفی که از آن در عرف ارائه می‌شود، در مورد مردان و کودکان اغلب جایز می‌باشد اما در خصوص بانوان در قریب به اتفاق موارد، از مصداق‌های تبرّج و جاهلیت مدرن بوده و حرام است؛ زیرا تبرج همه گونه آرایه و زینتِ ظاهری و باطنی زنانه را در برمی‌گیرد؛ و در قالب‌های مختلف پوشش...

مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از یافته‌های روان‌شناختی در بستر تفسیری قرآن، به بررسی برخی آیات مرتبط با حوزه زنان بپردازد. فرضیه این مقاله بر این امر استوار است که کفه دیگرخواهی در وجود زن سنگین‌تر از کفه خودخواهی اوست. غلبه دیگرخواهی سبب ایجاد برخی توانمندی‌ها و برخی کاستی‌ها در وجود زن می‌گردد که تحلیل صحیح این ویژگی و برقراری ارتباطی شایسته با آیاتی مانند آیات ناظر بر مکر زنان، نهی از تب...