فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث» دانشگاه الزهرا(س)   سال دوازدهم ، شماره1، بهار1394، پیاپی25           نقش قرائت قرآن در ترجمه و تفاسیر ایرانی   در قرن دهم هجری قمری     کریم پارچه‌باف دولتی [1]   سیدمحمدعلی ایازی [2]   سیدمحمدباقر حجتی [3]     تاریخ دریافت:05/10/91   تاریخ تصویب:30/04/92 چکیده   «علم قرائت» را می­توان یکی از مهم­ترین علوم قرآنی دانست که تأثیری مستقیم بر ترجمه...

فقه امامیه به عنوان یکی از مهمترین علوم اسلامی در طول تاریخ حیات خود با عناصر و مواد موضوعی به انسجامی رسیده است که گاه ارزشیابی قوت و توالی این عناصر مورد غفلت قرار می گیرد. نص گرایی به عنوان یکی از مهمترین شاخصه های استنباطات فقهی اگرچه در مقام نظر دارای فراز و فرودهای خاص مکتبی بوده است لیکن در مقام عمل و ثمرات بیرونی فقه به مثابه عاملی مهم و جهت دار بروز پیدا کرده است. در این مقاله با واکاو...

در گذشته حوزه‏های حدیثی بسیاری توسط جریان‏های حدیثی شکل گرفته‏اند که به ویژه در پنج سده نخست هجری، در استوارسازی بنیان‏های حدیث نقش بسیار مهمی داشته‏اند. لذا شناخت و بررسی هر یک از این حوزه‏ها، علاوه بر این‏که روشن کننده بخشی از تاریخ حدیث است، در بازشناسی محدثان هر منطقه و دستاوردهای آن‏ها نیز مؤثر است. در این میان، یکی از حوزه‏هایی که یادکردِ آن در پژوهش‏های معاصر مغفول مانده، حوزه حدیثی طبرست...

این پژوهش به تشریح تاریخچه اجتهاد در دوران پس از غیبت کبرا، مفهوم اجتهاد نزد شیعه امامیه و اهل سنت و روش های استدلال و استنباط حکم شرعی (اجتهاد) از منظر آنان می پردازد و ادله اجتهادی در مکتب امامیه و اهل سنت را شرح می دهد. نویسنده ضمن بیان کلیاتی درباره اجتهاد، به ادوار اجتهاد و فراز و نشیب های آن از صدر اسلام تا زمان غیبت و پس از آن اشاره کرده و شیوه های اجتهادی را از دیدگاه فریقین بررسی کرده ...

حدیث، به عنوان دومین منبع استنباط احکام اسلام پس از قرآن کریم از زمان رسول خدا(6)مورد توجه مسلمانان بوده است به گونه ای که در زمان حیات پربار آن حضرت همواره عده ای سعی در حفظ این میراث گرانبار داشته اند و این مهم را در دوران های بعد نیز به شیوه های مختلف به سرانجام رساندند. در دوران برخی از حاکمان، به دلایلی نقل و نگارش حدیث رسول خدا (6)را جایز ندانستند و در همان دوران عده ای از صحابه آن حضرت، ...

معرّفی کلیه آثار قرآنی در موضوع احکام قرآن است. این کتابشناسی که براساس ترتیب قرن از قرن دوم تا قرن پانزدهم تنظیم گردیده حاوی اطلاعات کتابشناختی - نام اثر، نام مؤلّف، تاریخ تولد و وفات، مذهب مؤلف و مشخصات نشر - است. از مجموع 169 اثر یاد شده، 76 اثر از مفسّران شیعه امامیه و 8 اثر از مفسّران زیدی و بقیه آثار از مفسّران مذاهب چهارگانه اهل سنت و ظاهریه است. در موارد اندکی چکیده گزارشی از هر اثر نیز ارائ...

فقیهان امامیه درباره نظریه تفکیک قوا بحث و اختلاف داشته‌اند. فقیهانی چون علامه نایینی و مرحوم آخوند خراسانی این نظریه را پذیرفته و از آن دفاع کرده‌اند و فقیهانی مانند شیخ فضل‌الله نوری و محمدحسین تبریزی آن را نپذیرفته و بدعت، ضلالت و مخالف شرع دانسته‌اند. نظریه تفکیک قوا در نظام ولایت فقیه پیچیده‌تر به نظر می‌رسد؛ زیرا نظام ولایت فقیه، که همان نظام امت و امامت است، متناسب با تمرکز قوا است. در ا...

این مقاله به بررسی دیدگاه امامیۀ نخستین در مدرسۀ کوفه دربارۀ موضوع بنیادین ارادۀ الهی می‌پردازد. هدف این پژوهش، پیدا کردن سرنخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی برای رسیدن به پارادایم مستقل کلام امامیه - از طریق پیدا کردن تمایز دیدگاه آنان نسبت به دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های معاصرشان - با روش تاریخ کلامی است. از منظر امامیۀ نخستین، اراده صفت فعل است و وجودی مستقل از ذات و فعل الهی دارد. همچنین تغایر و ...

متون حاکی از سیره و سنت معصومین (ع) در گذر زمان به دلایل گوناگون از تغییر و تحریف بر کنار نمانده و بهره برداری از آن نیاز به پیرایش و تحلیل عالمانه دارد، محدثین غالبا درتشخیص صحت و سقم سنت وسیره منقول ،مکتوب و منسوب به معصومین(ع) تنها به نقد خارجی و ارزیابی اسناد حدیث اکتفا نکرده، بلکه با توجه به تشویق ها و ترغیب های قرآن کریم و رهنمودها و ارشادهای معصومین(ع) و همچنین براهین عقلی و روش های علمی...