آیات و احادیث در تبیین اندیشه های شاعران و نویسندگان آثار ادبی نقش بسزایی داشته و بنا به دریافت ها و مقاصد صاحبان اثر، این منابع لایزال دینی در هر دوره ای از زبان و ادبیات فارسی در بیان مقصودی خاص مورد استفاده قرار گرفته اند. سه اثر مهم تاریخ بیهقی، تاریخ جهانگشای جوینی و نفثه المصدور از برجسته ترین کتب تاریخی- ادبی هستند که کاربرد آیات و احادیث یکی از خصیصه های مهم نثر دور? نویسندگان کتب مذکور...

hemesa یا emesa که امروزه حِمص نامیده می شود یکی از شهرهای مهم شام به شمار می رود، شهر حمص با قدمت سه هزار ساله، از لحاظ موقعیت جغرافیایی و اقلیمی یا نظام سیاسی در طول تاریخ مورد توجه حکومت های مختلف اسلامی و مرکز تجمع افراد و قبایل مختلف بوده است. چنانچه به فاصله کمی پس از فتوحات اسلامی از قلمرو امپراطوری بیزانس جدا شد و ضمیمه قلمرو اسلام گشت. به دلیل اهمیت فوق الذکر، همواره مورد توجه مورخان، ج...

سلسله ای از فرمانروایان محلی ایران و جانشین دیالمه ی آل کاکویه بودند که از سال 536 تا 718ق/1142تا1318م. بر یزد و نواحی مجاور آن فرمان راندند. آنها با ایجاد پیوندهای زناشویی روابط دوستانه ای با سلجوقیان برقرار کردند و مورد احترام و مشورت آنها بودند. در روزگار حمله ی چنگیز به ایران سلطان ابومنصور اتابک (قطب الدین)چیرگی مغولان را پذیرفت و جانشینانش به عنوان دست نشاندگان مغول در حکومت یزد پایدار شد...

در فایل اصل مقاله موجود است.

این پژوهش در صدد است نشان دهد پیوند میان تاریخ نگاری اسلامی و حدیث نگاری ( روایت حدیث) تا چه اندازه عمیق و ناگسستنی بوده است. پژوهش حاضر از دو بخش تشکیل شده است: نخست پیوند میان حدیث و تاریخ مورد بررسی قرار می­ گیرد، سپس به گوشه هایی از روش تاریخ نگاری طبری به عنوان برجسته ترین نماینده تاریخ نگاری روایی (محدثانه) پرداخته می­ شود. به طور کلی محدثان کار خود را در دو سطح پی می گرفتند: نخست همه احا...

تاریخ بیهقی از جمله آثار گرانسنگ نثر فارسی است که با توجّه به موضوع آن، در دو حوزة ادبیّات و تاریخ، مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. یکی از مهم ترین پرسش هایی که در باب این کتاب مطرح است، میزان حجم و محتوای این کتاب است. موضوع تاریخ بیهقی، چنان که امروزه در دست ماست، روایتگر چگونگی به قدرت رسیدن مسعود غزنوی و حوادث دوران زمامداری وی تا اندکی پیش از مرگ اوست. ظاهراً بیهقی در پی تکمیل تاریخ خویش تا پا...

کتاب مشهور تاریخ اسلام یکی از معدود آثار باقی مانده از زنده یاد دکتر علی اکبر فیاض ( 12771350 ش) به شمار می آید این کتاب اولین بار در سال 1327 شمسی منتشر شد و تاکنون بارها توسطانتشارات دانشگاه تهران تجدید چاپ شده است. دکتر فیاض در این اثر نسبتا مختصر، گزارشی مستند وهنرمندانه از دوره هایی مهم و طولانی از تاریخ اسلام ارائه کرده است. این اثر به رغم نقاط قوت بسیار(استفاده درست از منابع متعدد و متنو...

سیر تحول مفهوم حرز در فرهنگ اسلامی :از انواع ادبیات دعایی جهان اسلام خاصه عالم تشیع، دعاهای حرز هستند. مطالع? این متون خواه از جهت بازشناسی تاریخ ادب دعایی، و خواه از جهت درک تحولات کلان تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، و خواه به منظور دست یابی به ابزاری مفهومی برای تاریخ گذاری روایات تاریخی کهن، شایان توجه است. نخستین گام در این مسیر به دست آوردن درکی واضح از مفهوم «حرز» است. این مطالعه در صدد است ا...

از ویژگی های تاریخنگاری دوره سلجوقی، جمع میان کلام اشعری و حکمت عملی ایرانیان پیش از اسلام است. از سویی احیای اندیشه سیاسی ایرانشهری و تبیین آن به عنوان الگوی عملی سلاطین در دوره سلجوقی در کتاب های سیر الملوک و متون تاریخی تجلی یافت. از سوی دیگر نفوذ کلام اشعری در ایران با آغاز وزارت نظام الملک، به اوج رسید و نوشته اغلب مورخان این دوره را متأثر نمود. مقاله حاضر در صدد پاسخگویی به این مسائل است ...

پاپیروس ها؛ مانند دیگر اسناد اصیل، در برگیرنده ی اطلاعات مستقیم و بدون جهت گیری است که در خصوص امور روزمره زندگی مانند: امور اداری، حقوقی، مکاتبات شخصی و... پدید آمده اند. غالب اسناد پاپیروسی اوایل دوره اسلامی از شهرها و روستاهای مصر علیا و وسطی به دست آمده و تاریخ آنها به قرون هشتم تا یازدهم میلادی باز می گردد. در نوشتار حاضر به اهمیت و جایگاه پاپیروس در تبیین تاریخ تحولات اجتماعی، اقتصادی و س...