تاریخ ادبیات فارسی، سرشار از تاثیر و تاثرات حقایق عرفانی از لطایف و ظرایف شعر و ادب فارسی و نیز ادبیات فارسی از اندیشه های متعالی و بلند عرفانی است.اما به راستی این کنش ها و واکنش ها از کجا آغاز می شود، چه هنگام به اوج و شکوفایی خود می رسدو تاکجا دامن می کشد؟ این مقاله می کوشد با بررسی اجمالی آثار چهار شاعر بزرگ وعارف نامدار، حکیم سنایی غزنوی، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری ، مولانا جلال الدین ر...

مدح پیامبر اکرم (ص) تاریخی دیرینه دارد . به یقین این تاریخ از زمان حیات خود آن حضرت شروع شده است و در تاریخ ادبیات عرب کمتر شاعری است که در اشعار خود به گونه ای از آن حضرت ذکری به میان نیاورده باشد. اوج مدح ایشان به دوره انحدار برمیگردد. دوره ای که شعر‘بالندگی خود را از کف داده است .با این وصف‘برده بوبصیری و بدیعیه صفی الدین و ابن حجه رونق دیگری به این دوره داده است . مدح پیامبر اکرم (ص) در دیو...

ظفرنامه تیموری، کتابی است مدیحه سرایانه راجع به زندگی، جنگ ها و پیروزی های تیمور گورکانی. اولین ظفرنامه به دستور شخص تیمور و به قلم نظام الدین شامی تألیف گردید و دومین آن به فرمان ابراهیم سلطان، نوه تیمور و به دست شرف الدین علی یزدی، از تاریخ نگاران بنام دوره شاهرخ نوشته شد که از مطالب ظفرنامه شامی کمک گرفته بود. ظفرنامه 935 هجری که محور بحث در مقاله پیش روست، یکی از استنساخ های تألیف وی به شما...

برهان صدّیقین از براهین مهم و معتبر اثبات وجود خدا در فلسفه و کلام اسلامی بشمار می آید که نخست در فلسفۀ ابن سینا بطور رسمی مطرح شد و پس از آن، دیگر فلاسفه در تحکیم و ترویج آن سعی وافر نمودند و صورت های مختلفی از آن را ارائه کردند. برهان صدّیقین به سبب اتقان و اعتبار خاصّ خودش با استقبال فیلسوف ـ متکلّمانِ امامی در دوران میانی نیز روبرو شد و دانشورانی همچون خواجه نصیر الدین طوسی و علّامۀ حلّی تقریرهای ...

درآثار مولانا جلال الدین بلخی، تمثیل ها و تشبیه تمثیل های بسیاری به کار رفته است تا مفاهیم و آموزه های مورد نظر خالق آن را برای مخاطب بازگو کند. در برخی موارد، مطابقت زائدالوصف ممثل ها بررسی شدنی است؛ چراکه در همه آن ها شیری در وضعیتی قرار گرفته که به غلط گاو پنداشته یا دیده می شود. این ممثل، سمبل است؛ ترکیبی پنهان و پیدا از موجودی که اجزای سازنده آن، یعنی شیر و گاو، هریک نمادی مجزا هستند. آنچه...

قطب الدین شیرازی از منجمان صاحب نظریه در حوز? مدل های غیر بطلمیوسی است. بعد از آن که مدل سیاره ای قطب الدین برای سیارات خارجی، با مطالعاتی در دو کتاب نهایة الإدراک فی درایة الأفلاک و التحفة الشاهیة معرفی شد، مورخان علم متوجه شدند که این مدل در واقع از آنِ منجم دیگر مکتب مراغه، مؤیدالدین عُرضی، است. بنا بر این، مدل سیاره ای قطب الدین برای سیارات خارجی تا به امروز ناشناخته مانده بود. مدل سیاره ای ق...

خجند از مراکز مهم ادبی و فرهنگی فارسی زبانان آسیای مرکزی، یعنی تاجیکستان محسوب می شود و بسیاری از شعرای بزرگ ادبیات فارسی مثل سعدی، حافظ، ظهیر فاریابی و... با این شهر و اهالی آن ارتباط قوی داشتند. در دورۀ سلجوقیان، رهبری علمی و مذهبی اصفهان در اختیار آل خجند گذاشته شد و این موضوع سبب نفوذ و اعتبار فضلای خجند در شهرهایی مثل اصفهان، ری، نیشابور و... گردید. ازهمین رو، بسیاری از سخن سرایان نامور اد...

چکیده: نوشتار حاضر به بررسی احوال سه صوفی همنام یعنی کمال الدین حسین بن حسن خوارزمی، کمال الدین حسین بن شهاب­الدین خوارزمی و تاج­الدین حسین خوارزمی تبادکانی که احوال آن­ها در منابع خلط شده، می­پردازد. اصلی­ترین مسئلۀ این مقاله بررسی قطبیت سلسلۀ کبرویه پس از حاجی محمد خبوشانی، براثر اختلاط احوال دو صوفی به نام کمال­الدین حسین خوارزمی و تاج الدین حسین تبادکانی است، که اولی قطب سلسله حسینیه همدانی...

ساختارِ هر اثر به‎لحاظِ صورت و محتوا قابلِ ارزیابی است. فرم را می‎توان حاصلِ ژرف ساخت‎های فکری، هنری، اسطوره‎ای، زیبا شناختی و ... در محتوای آن اثر دانست. بررسی فرم و محتوا در معارف، علاوه بر تعریفِ ارتباطِ دوسویه و هماهنگ، بینِ این دو مقوله، به مطالعه عواملِ زیر بناییِ این اثر در دو مبحثِ ادبیاتِ تعلیمی و زیبایی شناسی می‎پردازد. هدف از این پژوهش، اهمّیّتِ نقش محتوا در فرم کتاب معارف، اثر سلطان العلماء؛ بها...