عقول در حکمت متعالیه در دو سلسله طولی و عرضی قرار دارند و همگی جواهری ممکن، ازلی، ابدی، عاقل و کلی می باشند. این جواهر مجرد که وجودشان در حکمت متعالیه کاملا پذیرفته شده است، نقش وجودشناختی خاصی در نظام فلسفی حکمت متعالیه دارند و بدون وجود آن ها، وجود عالم و ربط آن به ذات واحد و بسیط حق تعالی ناممکن خواهد بود. در این بین نقش عقول عرضیه که هر یک از آن ها، کار تدبیر یکی از انواع مادی را بر عهده دا...

ماهی، یکی از تصویر­های مطرح مولوی در مثنوی است که شاعر با آن انس و خویشاوندی ذهنی و باطنی دارد. ماهی، واژه­ حسی بسیط نیست بلکه تصویری گسترش یافته و ممتد که از عالم حس تا دنیای ناشناخته­ جان و روان را در برگرفته است. در این مقاله برای دستیابی به تصویر ماهی، تمامی کاربرد­های زبانی و ادبی و واژه­های مرتبط با آن بررسی شد تا از این رهگذر امکان تقرب به دنیای ماورای این تصویر فراهم گردد. مولوی در مثنو...

حقیقت علم در حکمت متعالیه صدرایی عین حقیقت وجود، بسیط و دارای سلسله مراتب حقیقی است. اگر چه بر مبنای مشرب عرفا حقیقت علم واحد شخصی است و هر علمی که خارج از آن واحد شخصی فرض شود، حقیقت علم نیست، بلکه ظهور همان حقیقت است. تأثیرپذیری مسئله علم الهی و سلسله مراتب آن از متون دینی در نظام حکمت صدرایی بسیار برجسته و مشهود است و مفاهیمی همچون عنایت، قضا و قدر، که از متون دینی اقتباس شده اند، با مراتب ع...

هدف این مقاله بررسی نگرش کانت دربارة سوژة استعلایی است و دست‌آورد مهم آن شرح و توضیح شاخصه‌های سوژة استعلایی بنابر ملاک‌های نقد عقل محض است. نگارنده نشان می‌دهد که سوژه، هیچ گاه از مقام سوژه‌ای خویش به ابژه بودن تنزل نمی‌یابد و پیوسته یک مفهوم تنظیمی محض و بسیط است و اصلی صوری و منطقی باقی می‌ماند. برجسته‌ترین نتیجه حاصل آمده این است که هویت سوژه چیزی نیست جز کنش ترکیب محتواهای متکثر شناختی بر ...

سبک واقعیتی زبانی است و سرچشمۀ این واقعیت در گزینش‌های زبانی نویسنده نهفته­است. مطالعات سبک‌شناسی می‌تواند در درک بهتر متون ادبی راهگشا باشد. تحقیق حاضر، به توصیف و بررسی ویژگی­های زبانی داستان­های کوتاه جلال آل­احمد می‌پردازد. نگارنده سعی­دارد تا برخی از ویژگی­های آوایی، واژگانی و نحوی نثر آل­احمد را تعیین­کند. بدین­منظور بیست داستان کوتاه آل­احمد، براساس روش پیشنهادی رایت و هوپ (1996) بررسی­ش...

جریمه دیرکرد بانک ها در حالی به صورت امری رایج در نظام بانکی کشور وجود دارد که بعضی از علما آن را مصداقی از ربا خواری دانسته اند یا نسبت به حذف آن تأکید کرده اند. بسیط و ساده فرض کردن موضوعات تحکام و ارائه حکم واحد در شرایط و اوضاع گوناگون و متفاوت، نوعی راحت طلبی است که نتیجۀ آن عدم انعطاف در مواجهه با شرایط متغیر و غلتیدن به وادی جزمیت و تحجر است. از این رو هدف، شناخت صحیح و کارشناسی دقیق موض...

این مقاله به بررسی 14 قالب‌ معنایی اندام‌واژه‌های بیرونی اختصاص دارد. قالب معنایی چارچوب یکپارچۀ دانشی است که به ارائه کل ی الگوهای ذهنی باورها، تجربه‌ها، آداب و رسوم، تصورات و غیره می‌پردازد. می‌کوشیم به این دو پرسش‌ پاسخ دهیم: قالب‌های عمدة اندام‌واژه‌ها در زبان فارسی به لحاظ نحوی چگونه ظهور می‌کنند؟ چه عناصر معنایی در این قالب‌ها ظاهر می‌شوند؟ هدف این مقاله شناسایی ساختمان معنایی و نحوی قالب...

تمرکزگرایی که در ساختار حقوقی– سیاسی کشور و اندیشۀ فرمانروایان ریشه دوانیده است، اصلی‌ترین چالش شهر تهران است. دلیل اصلی تراکم بالا در تهران را نیز می‌توان تمرکز متورمانۀ سیاسی-اداری در آن دانست. به‌واقع اگر تمرکزی وجود نداشته باشد، تراکمی نیز وجود نخواهد داشت. تراکم‌زدایی حقوقی از شهر تهران شأن قانونگذاری دارد، نه شأن مقررات‌گذاری. سؤال اصلی تحقیق حاضر این است که اصلی‌ترین علل عدم تحقق تراکم‌ز...

در بحث ربط ذات با صفات خداوند، کمتر از رابطۀ صفات فعلی خداوند با ذات الهی سخن گفته شده است. مسئله این است درحالی‌که ذات خداوند، ثابت و لایتغیر است و صفات فعلی خدا حادث، متغیر و محدودند، چگونه ذات ثابت الهی با صفات فعلی متغیر مرتبط می‌شود که خللی بر بساطت خداوند لازم نیاید؟ این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی تبیین ملاصدرا از رابطۀ صفات فعلیه با ذات خداوند می‌پردازد. ملاصدرا با توجه به مبن...

مفهوم عدم خشونت در فرهنگ چینی از زمینه‌های قابل توجهی برخوردار است و عموم مکاتب فکری در این فرهنگ به نوعی بدان تمایل دارند. با این حال، دائویسم، به‌منزلة یکی از مکاتب محوری در فرهنگ و تفکر چینی، با بهره‌گیری از استعارة «دائو» (به معنای «راه») در مفهومی بسیط که متناقض‌ها را در بر می‌گیرد از شجاعت دست‌یابی به معرفتِ «یک‌ بودن» همه‌چیز و «بی‌عملی» منطبق با طبیعت، به‌منزلة رویه‌ای برای پرهیز از خشون...