برهان وجودی عبارت است از برهان که از درک حقیقت و مفهوم واجب الوجود به وجود خارجی واجب الوجود استدلال شده باشد. و برهان صدیقین عبارت است از برهان که وسط در آن چیزی جدا و بیگانه ای از واجب الوجود نباشد. برهان وجودی اولین بار در مغرب توسط آنسلم پایه ریزی شد و او برهان وجودی را چنین تقریر نمود که: ما میتوانیم بزرگترین موجود که بزرگتر از آن قابل تصور نیست تصور نماییم پس باید این بزرگترین موجود در عا...

مسأله «معنای زندگی»، در سه مفهوم ارزش، فایده و غایت زندگی، «سعادت» انسان را مورد پرسش قرار می­دهد. در نگاه عرفانی ابن عربی، معرفت کشفی نسبت به حقیقت که علم همراه با ایمان نیز خوانده می‌شود، چنان اصالتی دارد که شرط لازم و کافی برای سعادت به شمار می­رود. با این حال، ابن­عربی از سعادت دیگری نیز سخن می­گوید که همگانی است. وی که عقیده دارد سعادت و شقاوت خالص مربوط به آخرت است، شقاوت اخروی را موقت و ...

ابن سینا برای اثبات وجود واجب در کتاب الاشارات، برهانی ارائه می دهد که این برهان نه تنها بر ابطال دور و تسلسل متوقف نیست، بلکه می توان از آن بطلان دور و تسلسل را نتیجه گرفت. صدرالمتألهین بر اصل این برهان اشکال خاصی را وارد می داند که بر مبنای آن تغییراتی را در مقدمات برهان اعمال کرده است. وی در صورت بندی خاص خود، بطلان دور و تسلسل را به عنوان مقدمه اثبات واجب مطرح می کند؛ اما این صورت بندی با ا...

چکیده موضوع پژوهش حاضر بررسی نقادانۀ چالش استاندارد دربارۀ صورت‎بندی نوینی از برهان نظم است؛ چالشی معرفت‎شناسانه که با تلقّی فلسفی خاصی از اصل آنتروپیک (/ اصل)، به برهان تنظیمِ ظریفِ کیهانی (/ برهان) وارد شده‎ است. بر مبنای این چالش، ابراز شگفتی ما از مشاهدۀ جهانی پذیرای حیات، که احتمال پیشینی آن بی‎اندازه ناچیز است، بی‎مورد است، چراکه انسان نمی‎تواند خود را در جهانی که با شرایط حضورش وفق ندارد، ب...

با آن که استدلال وجودی آنسلم و دکارت همواره منشأ بحث و جدل در میان فیلسوفان و الهی دانان غرب بوده، به استدلال وجودی ای که نخست از سوی ابن سینا (370- 429 ه‍.ق) صورت بندی شد و پس از وی بسیاری از فیلسوفان مسلمان در طول قرن های متمادی تا عصر حاضر، تدوین های دوباره ای از آن ارائه کردند، توجه چندانی نشده است. در این مقاله، بر حسب ترتیب تاریخی، تقریرهای گوناگونی از آن را ارائه کرده، به برخی از مهم تری...

تأمل و اندیشه در باب خدا، یکی از مهمترین و اساسی ترین محورهای معرفت انسان است و در طول تاریخ فلسفه و کلام، متفکران بسیاری به بحث و بررسی در این باب همت گمارده اند. از میان مباحث خداشناسی، براهین اثبات وجود خدا از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اساس سخن گفتن از خدا را تشکیل می دهد. هر یک از الهیدانان بر اساس مبانی و نظام فکری خود به شیوه ای می کوشند براهینی متقن، براثبات وجود خدا اقامه کنند. از جم...

حقیقت مرگ و معاد از مسائل بنیادین فلسفه صدرالمتألهین است. مرگ از نگاه او دارای سه ویژگی اصلی است: اولین ویژگی مرگ، عدمی نبودن آن است. این ویژگی با نگرش های مادی که بر اساس آن مرگ پایان حیات، اتمام زحمات آدمی و در نتیجه سبب پوچ بودن زندگی تلقی می شود، متفاوت است. با توجه به مشرب فلسفی صدرالمتألهین می توان فهمید که این ویژگی هیچگاه از روی مصلحت جویی مطرح نشده؛ بلکه نوعی تبیین واقعیت به شمار می آی...

دیدگاه ابن سینا در اخلاق برگرفته از مبانی فلسفی وی است و، بنابراین، تعریف و موضوع و مسائل و روش و غایتی که برای اخلاق ارائه می دهد برگرفته از آن مبانی فلسفی است. در این مقاله، تلاش ما برای تبیین غایات و اهداف اخلاق از دیدگاه ابن سینا است و آن را با توجه به آثار ابن سینا مورد توجه و بررسی قرار داده ایم. غایت اخلاق در نظر ابن سینا کمال عقل عملی است که به معنای حصول ملکه اعتدال است. حصول ملکۀ اعتد...

نویسنده : هیأت تحریریه مجله  این نوشتار، نخست مروری دارد بر دو تقسیم از تقسیمات علوم که یکی میراث ارسطوست که ابن سینا آن را در برخی از آثار خود بازتاب داده است، و دیگری از خود وی. سپس نگاه کوتاهی دارد بر چند تقسیمی که در اروپا و در قرون جدید مطرح شده است. نگارنده علوم را به انسانی و غیرانسانی تقسیم کرده و معتقد است که علوم انسانی با انسان و علوم غیرانسانی با اشیائی غیر از انسان سر وکار دارد، و ...

با توجه به اهمیت حسن و فبح ذاتی و همچنین عقلی در کلام شیعه و اعتقادات آنها درباره آن،همچنی وجود اهمیت آن در علم اخلاق، بررسی اخلاقی مسئله حسن و قبح از منظر اعتقادات شیعی نیز وجود دارد. یکی از مسائل مهم در اخلاق بحث وظیفه گرائی و غایت گرائی است. حال مسئله این است قائل شدن به وظیفه گرائی و یا غایت گرائی در اخلاق از دیدگاه اعتقادات شیعه خصوصا مسئله حسن و قبح ذاتی چه نتیجه ای به ما می دهد و آیا جمع...