ساختار و محتوای هر اثر ادبی به میزان رشد فکری و علمی عصر مؤلف بستگی دارد. بسیاری از آثار به‌جای‌مانده از سده‌های آغازین اسلامی حکایت از فقدان نظریه و مبانی اصولی علوم متداول آن عصر دارند که البته این، دلیل بر ناتوانی مصنّفان و مؤلفان آن آثار نیست، بلکه به نبودِ ثبات و استقرار در مفاهیم و اصطلاحات بلاغت میان علمای بلاغت­‌نگار مربوط است. این مقاله به بررسی انتقادی تطور علم بدیع در کتب بلاغت ع...

مقامات بدیع الزمان همدانی و حریری، بدون تردید از گرانبهاترین گوهرهایِ گنجینه ادبیات عربی به شمار می آیند که به عنوان نمونه های بی نظیری از هنر نویسندگی به شیوه متکلف و مصنوع جایگاه ویژه ای را نزد بزرگان ادب، به خود اختصاص داده اند. سعی نویسندگان مقامات بر این بوده است تا علاوه بر اینکه هنر نویسندگی خود را به رخ رقیبان بکشند، با پرداختن به برخی پدیده های چون دریوزگی، طفیلی گری و حیله گری، برخی از...

نهج البلاغه برگرفته از انوار سخنان گهربار امیرمومنان علی(ع)، بزرگمرد تاریخ بشریت است. این کتاب علاوه بر اشتمال بر والاترین معارف الهی، از نظر فصاحت و بلاغت نیز سرآمد متون دینی، پس از قرآن و بیانات پیامبر اکرم(ص) است. از این میان، نامه های امام علی(ع) نیز از حیث انواع فنون ادبی، دارای اهمیت فراوان است. در این پایان نامه به بدیع و فنون و آرایه های بدیعی اعم از سجع و جناس و تضمین و موازنه و ارسال ...

حُسن­ طلب، از آرایه های ادبی است که نیاز و خواسته ای را با شیوه‌ی نیکو و اثرگذار برای شنونده‌ی خویش بیان می نماید؛ این آرایه ادبی­ به­ عنوان یک­ متغیّر در بدیع معنوی، بر پایه‌ی نیاز، نوع تقاضا و  جایگاهِ مخاطب، به­گونه­های متفاوتی در قالب­های شعری پدیدار می­گردد و در مرکز آن  طلب به ­عنوان یک سخن هدفمند نمود دارد. اجزای سازنده‌ی بافت شعر، همچون واژگان و ­زبان، تصویر،آهنگ کلام، عاطفه، لحن و...

این مقالة دو بخشی، کارکرد و هدفمندی تصریف در بیان را در سوره‌های ناظر به داستان قرآنی آفرینش در پرتو فراکارکرد متنی هلیدی بررسی و تحلیل می‌کند. در ابتدا، تصریف در بیان به منزلة گستره‌ای از علم‌المعانی است و همبستگی آن با زبان‌شناسی نقش‌گرای هلیدی مرور می‌شود. سپس، در اشاره به پیشینة نظری بحث، از الگوی آشنایی، میزان همدلی، زاویة دید و حفظ و تغییر موضوع نیز سخن به میان می‌آید. آنگاه ضمن اشاره به ...

بنا به ادعای نویسندۀ کتاب رابطۀ نفس و بدن از نظر ملاصدرا - که از اندک نوشته های جدید دربارۀ رابطۀ نفس و بدن است - تبیین فلسفی ملاصدرا از رابطۀ نفس و بدن، بدیع ترین نظریه در میان نظریه های فیلسوفان مسلمان و غربی است. اما در مراجعه به کتاب شاهد هیچ گونه بدیع بودن و تازگی در این نظریه نیستیم؛ و در تحلیل و تبیین نظریه ملاصدرا تناقضات و ابهاماتی به چشم می خورد که در خور تأمل اند. این تناقضات و ابهام...

این مقالة دو بخشی، کارکرد و هدفمندی تصریف در بیان را در سوره های ناظر به داستان قرآنی آفرینش در پرتو فراکارکرد متنی هلیدی بررسی و تحلیل می کند. در ابتدا، تصریف در بیان به منزلة گستره ای از علم المعانی است و همبستگی آن با زبان شناسی نقش گرای هلیدی مرور می شود. سپس، در اشاره به پیشینة نظری بحث، از الگوی آشنایی، میزان همدلی، زاویة دید و حفظ و تغییر موضوع نیز سخن به میان می آید. آنگاه ضمن اشاره به ...

در این مقاله، ابتدا ویژگی آگاهی کیفی به اختصار مورد بحث قرار گرفته و در ادامه آموزۀ نوخاسته گرایی وجودشناختی در مورد ویژگی ها مطرح شده و شاخصه های مفهومی ویژگی های نوخاسته بررسی می شود. سیستمی بودن، بدیع بودن، داشتن علّی بدیع، تحویل ناپذیری کارکردی و وابستگی به سطح پایه به عنوان شاخصه های ویژگی های نوخاسته تمیز داده می شوند. در ادامه، دیدگاه علّی در مورد نحوۀ وابستگی ویژگی های نوخاسته به ویژگی ها...