داروغه از مناصب حکومتی است که از دوره تیموری تا پایان عصر قاجار، در قالب اشکال مختلف چون داروغه دفترخانه، داروغه ایلات و داروغه شهر وجود داشت. این منصب از دوره تیموری تا قاجار، به تناوب دارای اختیارات سیاسی و قضایی شد. داروغه به عنوان حاکم شهر یا ایالت، معمولاً با مقوله نظم و امنیت عمومی جامعه در ارتباط بود. این منصب در دوره قاجار تا پایان عصر ناصری (1212 تا 1313ق/1۷96 تا 1۸96م) همچنان نقش اساسی...

قرنطینه، به عنوان یکی از راه های جلوگیری از شیوع بیماری، همواره از قدیم مورد توجه کشور های درگیر در امرتجارت بود. در کشور ما هم قرنطینه از قبل مورد توجه واقع گشته بود ولی هیچ گاه به صورت علمی، موثر و کارآمد، اجرا نشده بود. این ناکارآمدی دلایل مختلفی داشت. ایجاد قرنطینه در ایران با شیوه ی حکومت آن روز و نگرش مردم نسبت به چنین پدیده های جدیدی مشکلات زیادی را پیش روی مردم و مسؤولان حکومت قرار می د...

در طول تاریخِ چند هزار ساله ایران، نظام اداری کشور تابع نظم و ترتیب خاصی نبود و بسیاری از افراد متنفذ با روش های گوناگون همچون خرید و فروش، رشوه و پارتی بازی برای رسیدن به اهداف شخصی؛ وارد دستگاه اداری می شدند. این روند تا اواخر حکومت قاجار نیز تا حدودی ادامه داشت ولی پس از انقلاب مشروطه و به دلیل تغییر و تحولاتی که در ساختار سیاسی ایران رخ داد نظام اداری کشور نیز تحت الشعاع این اتفاق مهم قرار گ...

در این پژوهش، نقش انجمن‌های خیریه و مدارس ایرانی که در اواخر دوره قاجار برای ترویج زبان و ادب‌فارسی در آسیای مرکزی، شهرهای عشق‌آباد و تاشکند، شکل گرفتند بررسی می‌شود. در اواخر دوران قاجار، به علت وضع بد اقتصادی تعداد کثیری از ایرانیان، به ویژه اقشار ضعیف و فاقد تخصص، به خارج از مرزها، خصوصاً آسیای‌مرکزی مهاجرت کردند. در راستای این مهاجرت، تجار و مسئولان تدابیری برای سازمان‌دادن و رسیدگی به امور ...

یکی از آرزوهای مشروطه­خواهان متجدد در اواخر دوران قاجار، تأسیس بانک ملی بود که از نشانه­های ترقی به شمار می­رفت، شاید این آرزو به خاطر نقش دو بانک استقراضی و شاهی در غارت منابع کشور بوده است و شاید هم به خاطر مدرنیزه­کردن کشور.  طرح تأسیس بانک ملی در اوایل تشکیل مجلس اولِ مشروطه ارائه شد. لیکن عدم همکاری درباریان و شاه و برخی از وزرا با پیشنهاد تاسیس بانک ملی و عدم همیاری در خرید سهام از سوی مت...

در اواخر سدۀ نهم در بطن تجریدگرایی نقاشی ایران تمایلی آشکار به بازنمایی جهان محسوس زاده می شود. گرایش به واقع گرایی که ابتدا در نگارگری مکتب هرات و در نگاره های بهزاد پدیدار شد همچون خط پیوسته ای آثار هنرمندان اواخر سدۀ نهم و دهم ه.ق را به هم پیوند می دهد. با انتقال بهزاد به تبریز هنرمندان نگارگری مکتب دوم تبریز به پیروی از سنت بهزاد، بی آنکه با بینش آرمانی هنر نقاشی قطع رابطه کنند، نگاهشان را ...

نیاز به سلامتی به صورت اجتناب‌ناپذیری وابسته به بهداشت فردی و عمومی و محیط زندگی انسان‌ها است و بهداشت از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر به شمار می‌آید. یکی از مهم‌ترین معضلات اجتماعی در ایران که بهداشت عمومی را نیز به خطر می‌انداخت، حمل اجساد به عتبات عالیات و مشهدالرضا و اماکن و قبور زیارتی امامزادگان بود که سبب شیوع بیماری‌های همه‌گیر می‌شد. البته تأسیس مراکز علمی و حفظ صحه، بلاخص دارالفنون و حضور م...

جنسیت، مفهومی اجتماعی- فرهنگی است که در خلال زمان و مکان دستخوش تغییر است و در شک لدهی به آن، عوامل متعددی چون عقاید و باورها، آموزه های دینی و آداب و رسوم دخالت داشته اند. پژوهش حاضر با روش تاریخی- تفسیری و با تکیه بر متون تاریخی و سفرنام هها و تمرکز بر ساختار فرهنگ و مذهب در جامعة ایرانی، عرص ههای جنسیتی و علل اجتماعی فرهنگی شک لگیری آن در جامعة شهریِ دورة قاجار را مورد بررسی قرار م یدهد. ه...

پس از گذشت نزدیک چهار قرن از اختراع چاپ به همت گوتنبرگ، این فناوری با کوشش عباس میرزا و میرزا صالح به ایران انتقال یافت. در این پژوهش با نگاهی به پیشینۀ فناوری چاپ در جهان، چگونگی انتقال فناوری چاپ حروفی را در دورۀ قاجار بررسی می کنیم. اختراعات جدید در فناوری چاپ، بهبود روابط تجاری، زمینه‌های داخلی انتقال این فناوری، رویکرد ایرانیان نسبت به آن، از موضوعات این تحقیق است.

در این مقاله، تاریخ فلسفۀ ریاضی را در سه دوره مطالعه می کنیم. دورۀ اول از ادوار باستانی تا اواخر  قرن هفدهم میلادی؛ دورۀ دوم که با ابداع حساب دیفرانسیل و انتگرال توسط نیوتن و لایب نیتس آغاز می شود و حدودا دو قرن به درازا می کشد؛ و دورۀ سوم از زمان دقیق سازی مبانی آنالیز ریاضی توسط وایرشتراس و دیگران تا به امروز. همچنین سه مکتب فلسفی منطق گرایی، شهودگرایی و صورتگرایی در ریاضیات را نقد و نقاط ضعف...