ملاصدرا در برخی آثار خود مدعی شده است که میان قول به اتحاد حقیقت وجود و اختلاف مراتب آن در حکمت متعالیه با قول به اختلاف حقایق وجودی در حکمت مشاء، تخالفی نیست. نوشتار حاضر با هدف بررسی و تبیین این ادعا، به روش تحلیلی-انتقادی به تحقیق پرداخته است. مشائین سه قسم تمایز را بر شمرده‌اند؛ تمایز به تمام ذات، تمایز به جزء ذات و تمایز به عوارض ذات، که اختلاف حقایق وجوی را نمی‌توان در هیچ کدام از این سه ...

 دست­‌نویس شمارۀ 209 کتابخانۀ توپقاپی استانبول (کتابت شده در سال 455ق) نسخه‌­ای از تفسیر حدادی و از معدود نُسخ زبان فارسی است که واژه­‌ها در آن با اعراب کتابت شده است. از آن‌جا که در متون نثر محدودیت‌­های وزنی وجود ندارد، تلفظ واژه‌ها عموماً دقیق­تر و مستندتر از متون نظم است. پیش‌تر، پژوهشگرانی چون صفری آق قلعه و حیدرپور نجف‌آبادی (تفسیر سور آبادی، 1396)؛ صادقی (الابنیه، 1389)؛ متینی (هدایة المتع...

برهان حقایق نفس لاامری تنها برهانی است که خواجه طوسی (ره ) آن را در اثبات عقل مفارق خالی از خلل و رخنه یافته است. این برهان پس از وی نزد غالب متفکران مقبول افتاده است. برهان حقایق ابدی لایب نیتز در اثبات وجود خدا، در اساس ، مانند برهان خواجه طوسی است . حکیمان حوزه فلسفی شیراز معمای منطقی معروف به شبهه جذر اصم را در نشان دادن خلل برهان حقایق نفس الامری طرح کردند . خواجه طوسی بدون آنکه به ارتباط ...

در نوشتار حاضر، نخست به تأثیر شگفت‌آور ابن عربی بر صدرالمتألهین اشاره شده که در موضوعات حکمی و عرفانی ابداعی خود به سخن او استشهاد شده است. بررسی آثار عمدۀ صدرالمتألهین، مانند اسفار، مفاتیح الغیب، الشواهد الربوبیة و نیز نگاهی به فتوحات مکیة و فصوص الحکم ابن عربی نشان می‌دهد که هر دو در حل مسائل پیچیده، از کشف و شهود سخن گفته و مندرجات آثار خود را الهام غیبی و خود را مأمور اظهار آنها برشمرده‌اند...

قد تزامن العصر الحدیث مع بزوغ الإیدیولوجیات والتیارات الفکریه، لاسیّما فی حَقلَی الدین والأدب. فتخلّی الأدیب العربی عن تحجّره الدینی وانحیازه السالف، باحثا فی الدین عن مبادئ سدیده، تواکب حاجات مجتمعه الحاتمه. فأضفی علی الأدب الدینی لونا جدیدا، وکانت للأدیب المسیحی ید قویّه فی بعث هذا اللون. أمّا الخطوه المسیحیه الأولی فی هذا الأمر، فکانت مرکّزه علی الشخصیات الإسلامیه، حیث بات الفکر الإسلامی، بوره الدرا...

یقوم هذا البحث بدراسه تشکیل اللغه وبناء الأسلوب فی شعر جمّاع،وخلص إلی أن دراسته فی کلیه دار العلوم واطلاعه علی حرکات التجدید الشعری(أبوللو- المهجر)قد قاده إلی الابتعاد عن التعبیرات الجاهزه والأکلیشیهات التقلیدیه،فی مقابل اصطناع علاقات لغویه جدیده تعبر عن روحه وروح عصره.   تنوعت تقنیّاته الأسلوبیه وأدواته اللغویه فی تبلیغ خطابه الشعری،فکان التکرار أداته فی التأکید علی المعانی والإلحاح علیها،والضما...

حدیثنافی هذه المقالة عن أبی تمام ومدی اضطلاعه بأمرالدلالة للمفردات والجمل، واهتمامه بأنماط الاستخدام الوظیفی للکلمات، بحیث یصبح للکلمة من خلاله أدق مایمکن أن یکون لها من تأثیر و دلالات لم تکن لتفیدها إن کانت مسوقة علی نحوٍآخرَمن أسالیب الأداء و أنظمة التألیف. وهذا مافعله الطـائی فی مواطنَ کثیرة من شعره، ممّا جعلنا نستعرض فی هذه الدراسة مجموعةمن أبیاته ونتناولها بالدرس الوظیفی-الآلیـّاتی، إلاأنّنا لسن...

قدأخذت الرمزیة الغربیة التی تـمیزت فی فرنسا فی أواخر القرن التاسع عشر تغزو الأدب العربی فی العصر الـحدیث، وکان لها أثر کبیر فی تطور أشکاله وخاصة النوع الـمسرحی. وقد برز فی العالم العربی مسرحیون أخذوا أصول الرمزیة فی إنتاجاتهم، ومن هؤلاء الکتاب علی عُقلة عُرسان الذی یعتبر فی سوریا بحقّ أستاذ الفن الـمسرحی: کتابة، وعرضا، ونقدا؛ ومن مسرحیاته الرمزیة: «الشیخ والطریق»، و«زُوّاراللیل»، و«تحولات عازف النای...

إنّ مظاهر الـحزن والقلق وفقدان التوازن الفکری والاجتماعی، هی تجلیّات مختلفة للشعور الاغترابی لدی الإنسان. فالشاعر العربی الـمعاصر کإنسانٍ مثقّف وذی عواطف جیاشة، سواء عاش فی ظلّ الاستعمار أو فی ظلّ أنظمة مصادرة للحریّة یعانی من کلّ أنواع الضیاع والغربة، فیفقد حینئذٍ إنسانیّته ویصبح عاجزاً عن التواصل مع الـمجتمع ومع ذاته الـمنسیّة. سید قطب باعتباره مفکّراً من أکبر الـمفکرّین والأدباء النابهین فی زمننا الـمعاصر،...