خداشناسی از موضوعات بسیار اساسی و حائز اهمیت در قرآن کریم و بیانات ائمه (علیهم‌السلام) است. در موارد فراوانی از آیات قرآن و کلام ائمۀ اطهار به‌ویژه حضرت علی (ع)، با تعابیر مختلف به راه‌های خداشناسی اشاره شده است، از مهم‌ترین این راه‌ها؛ راه فطرت، راه عقلی- حسی؛ و راه عقلی- فلسفی است. از آنجا که نهج‌البلاغه پس از قرآن کریم، ارزشمندترین کتاب هدایت و انسان‌سازی محسوب می‌شود و در جای‌جای آن، انع...

در این نوشتار با ارائه تحلیلی از اعتبارات وجود، برای رسیدن به درکی صحیح از واجب الوجود، معلوم می شود از این اعتبارات، تنهالابشرط مقسمی شایسته اطلاق بر ذات حق است. برای درک معنایی که علامه طباطبایی از واجب تعالی دارند و به لحاظ اهمیت تقریر ایشان از برهان صدیقین، با بررسی در مبانی هستی شناسیتقریر علامه، معلوم می شود ایشان وحدت شخصی وجود را نظری برتر می داند که همان معنای وجود لابشرط مقسمی است. چن...

مقاله ای که در پیش روی دارید در پی تبیین دو مدل از مدلهایی است که نظام پیدایی عالم را به تصویر می کشند. در حوزة تفکر اسلامی، الگوهای سینایی و اشراقی، نسبت به دیگر الگوهای شده، معروف­تر و درخور توجه بیشتری هستند. گرچه اصل مسألة ارتباط خدا با عالم، خصوصاً درباب پیدایش آن (و نه صرفاً تدبیر آن)، پس از مسألة خدا، مهمترین مسألة فلسفی، به خصوص برای فیلسوفان متأله تلقی می شود، اما نویسندگان این مقاله در...

طرح مباحث خداشناسی و الهیات بالمعنی الأخص در فلسفة اسلامی اهمیت خاصی دارد. در این میان، مسألة اثبات وجود خدا از اهمیت بیشتری برخوردار است و محوریت دیگر مسائل خداشناسی را به خود اختصاص می دهد. جایگاه و نقش ابن سینا و تأثیر او در حکیمان بعد از خودش از یک طرف و شهرت برهان سینوی در اثبا ت وجود خدا از طرف دیگر، تأملی دوباره در این استدلال را می طلبد تا با تحلیل ادلة آن، نقاط قوت و ضعف آشکار گردد، اش...

در اساسنامه و قواعد رسیدگی دیوان بین المللی دادگستری هیچ مقرره ای در خصوص ضابطه اثبات دعوی نیامده است. همچنین در اکثر پرونده های موضوع– محور، دیوان ضابطه و استاندارد اثبات مورد انتظار خویش را معرفی نکرده است و تنها در رویه قضایی سالهای اخیر، شاهد آن بوده ایم که به منظور ایجاد نوعی قابلیت پیش بینی در رفتار دیوان در زمینه حقیقت یابی، جنبه هایی از این موضوع روشن شده است. رویه قضایی دیوان نشان می د...

< p>مبنای آرای فلسفی اسپینوزا جوهر یگانه است. تبیین موجودات متکثر تنها با مراجعه به‌جوهر نامتناهی، که اسپینوزا آن را «خداوند یا طبیعت» نامیده است، ممکن می‌گردد. به‌عقیده اسپینوزا اشیاء متناهی ضرورتاً ناشی ازجوهر نامتناهی‌اند. کلّ عالمِ غیرخدا ازنظر اسپینوزا، حالت نام دارد که با‌ضرورت ازلی از ذات جوهر یگانه به‌وجود آمده است. اسپینوزا با‌تحلیل جوهر به‌این نتیجه می‌رسد که فقط یک جوهر وجود دارد که نام...

رهیافت به مسئله خدا برای همه کسانی که بخشی از همّ فلسفی خویش را معطوف به آن ساخته‌اند مسئله‌ای جدی است و اهمیت آن از آن جهت است که اگر این رهیافت مبنای دقیق و عمیقی نداشته باشد تلاش فیلسوف و اندیشمند را دچار چالش های جدی می سازد. ابن سینا در مسئله خدا با مشربی کاملاً برگفته از عقل به اثبات وجود برای او می‌پردازد و با ادله محکم و متقن، که بعضاً به نام او ثبت و ضبط شده اند رویکرد استفادة تقویمی را د...

از شبهات مطرح در حوزۀ خداشناسی معاصر، شبهۀ خدا به‌مثابۀ فرافکنی است. بر پایۀ این شبهه، خدا همان آروزها و خواست‌های برآورده‌نشدۀ انسان بوده که طی فرایندی موسوم به فرافکنی به بیرون افکنده شده است و سپس به خدا تبدیل می‌شود. در این نوشتار به شیوۀ تحلیلی – توصیفی تلاش خواهد شد که این شبهه با تکیه بر آثار خود فویرباخ و شارحان او تقریر شود و سپس با عنایت بیشتر به آرا و نظریات فیلسوفان و الهیدانان مسلم...

در این جستار، اولاً به اختصار دیدگاه فلاسفه‌ی مشّاء و آخرین یافته‌های ایشان در اثبات وجود خدا با تکیه بر براهین وجوب و امکان و صدّیقین بررسی می‌شود. ثانیاً دیدگاه ویژه‌ی ملّاصدرا در باب برهان صدیقین بیان خواهد شد. نکته‌ی مهم آنکه نویسنده‌ی مقاله ریشه‌های فکری ملّاصدرا را بررسی کرده و نشان داده است که وی تحت‌تاثیر چه عواملی بدین دیدگاه دست یافته است.