عارفان مسلمان و صوفیه اغلب در سخن از عشق الهی ترجیح داده اند از لفظ «المحبه» استفاده کنند، گرچه عارف فارسی نویسی همچون احمد غزالی واژه «عشق» را برگزیده است. در این پژوهش نظریه عشق و محبت نزد خواجه احمد غزالی و برادرش، امام محمد غزالی در مهمترین اثر هر یک از ایشان یعنی سوانح و احیاء علوم الدین بررسی می شود. این پژوهش طی پنج فصل قصد دارد تا سیر تاریخی تکوین بحث عشق الهی و محبت را نزد اسلاف برادرا...

نفی ضرورت علّی یکی از موارد جدال اشعری مشربی چون غزالی با فیلسوفان است. وی در مسئلۀ هفدهم کتاب تهافت الفلاسفه دو لازمۀ نامقبول ضرورت علّی (‌‌نفی معجزه و نفی قدرت مطلق خداوند) را مبنای حمله بر مفهوم علیت نزد فیلسوفان از جهات گوناگون قرار می‌دهد. ابن‌رشد در مقام فیلسوفی ارسطویی و مسلمان در تهافت التهافت با چالش‌های غزالی روبه‌رو می‌شود. در این جستار تلاش می‌شود پس از تقریر و تحلیل دقیق دیدگاه غزالی...

روانشناسی دین از جمله حوزه یها دینپژوهی است به که دنبال بررسی روانشناختی دین و دینداران است. این پژوهش با مطالعهی جریانات، رویکردها، روشها و ابزارهای موجود در روانشناسی دین در پی تطبیق نگرش امروزینِ روانشناسی دین با نگرش سنتی روانشناختی غزالی نسبت به دین و دینداران بود. شیوهی در ما این پژوهش مقایسه و تطبیق روششناسی غزالی با روششناسیهای موجود در روانشناسی بود. روشهای غزالی قابل تطبیق و مقایسه با ...

ایمان در سخنان امام محمد غزالی و امام خمینی(س) به یک مفهوم به کار نرفته امام محمد غزالی ایمان را تصدیق صرف می داند کل بحث غزالی در معنای تصدیق،اعتقاد ثابت جازم است. محور مباحث ایمانی غزالی فضایل و رذایل است . از دیدگاه امام خمینی (س) ایمان باور و تسلیم قلبی به اضافه احوال و اوصاف دیگری همچون خوف و رجا، توکل و رضا می باشد که اگر این اوصاف نباشد ایمان حاصل نمی شود وی مفاهیمی همچون ولایت ، فطرت را...

غزالی، از تأثیرگذارترین متکلمان مسلمان، در کتاب تهافت الفلاسفه در مسئله سیزدهم به پریشان‌گویی فیلسوفان و تناقضات آنها در مسئله «علم خداوند به جزئیات» می‌پردازد. انگشت اتهام او صریحاً متوجه شخص ابن‌سینا در خصوص تلقی او از چگونگی علم خداوند به جزئیات است که به گمان غزالی این نوع تلقی عملاً انکار علم خداوند بوده و موجب کفر است. در این مقاله می‌کوشیم ضمن تبیین دیدگاه امام محمد غزالی و ابن‌سینا در این...

عقل و وحی به عنوان دو عنصر در نظام معرفتی انسان، نقش بسزایی را در اندیشه غزالی ایفا می­کنند. غزالی شناخت موضوعات و مسائل دینی و کلامی را بوسیله عقل و شرع(وحی) توجیه می­کند. برطبق اندیشه کلامی غزالی، برخی از عقاید دینی و شرعی نیازمند تأیید عقلی است. غزالی از متفکران اشعری است که به عنوان یک متکلم، سعی در آشتی بین امور عقلی و نقلی داشته است. نگاه غزالی به عقل در کنار محدودیت­هایی که برای آن قائل ...

روانشناسی دین از جمله حوزه یها دینپژوهی است به که دنبال بررسی روانشناختی دین و دینداران است. این پژوهش با مطالعهی جریانات، رویکردها، روشها و ابزارهای موجود در روانشناسی دین در پی تطبیق نگرش امروزینِ روانشناسی دین با نگرش سنتی روانشناختی غزالی نسبت به دین و دینداران بود. شیوهی در ما این پژوهش مقایسه و تطبیق روششناسی غزالی با روششناسیهای موجود در روانشناسی بود. روشهای غزالی قابل تطبیق و مقایسه با ...

غزالی در آثار مختلفش، ابراز می‌کند که هر انسانی بر فطرتی بی‌نشان (الفطره الاصلیه) متولد می‌شود اما این والدین هستند که انسان را از فطرت نخستینش به آئین خاصی سوق می‌دهند. او فطرت را در معانی مختلف و با رویکردهای متفاوت به کار می‌برد. در رویکرد انسان‌شناسی دینی، از نظر غزالی، اولاً نمی‌توان به‌سادگی پذیرفت که فطرت اصلی انسان که با آن متولد می‌شود دقیقاً مطابق با اسلام است و ثانیاً برای رسیدن به حقیق...

علم کلام در صدد ارائه­ی تبیینی معقول از دین و دفاع خردمندانه از آن است. این علم در دوران مختلف، به گونه های مختلف مورد نقد قرار گرفته است، هم از جانب مخالفان دین و هم از جانب موافقان دین. در جهان اسلام، غزالی هم به رشد آن دانش کمک بسیار کرده است و هم در نقد آن کوتاهی نکرده است. در دیگاه وی، منزلت علم کلام در کلیت یک دین، درمان و نگه­بانی عقاید عامه­ی مردم است گرچه دانستن آنْ بدعت، خطرناک یا دست ...

نوشتار حاضر، بررسی تطبیقی بحث «نفس» از دیدگاه امام خمینی و غزالی را به عنوان یکی از مبانی انسان شناسی اندیشة سیاسی این دو اندیشمند احیاگر برعهده دارد. مباحث این مقاله دربارة مدلل نمودن این فرضیه است که: «در حالی که اندیشه سیاسی غزالی در پارادایم اندیشه سیاسی سنّتی تحلیل‌پذیر است، اندیشه امام خمینی از شاخصهای اندیشه سیاسی سنّتی فراتر می رود».