هدف مقاله حاضر تحلیل گفتمانِ هنر خاورمیانه است. از این رو در گام اول با نقد محدودیت‌های نظریه سبک در تحلیل هنر مدرن، بر تحلیل گفتمان به عنوان رویکردی جایگزین تاکید خواهیم کرد و در گام دوم رویکرد گفتمانی را برای تحلیل هنر خاورمیانه به کار خواهیم گرفت. تحلیل گفتمان هنر در یک سطح شامل تحلیل ویژگی‌های بصری، کالبدی و ژانر اثر و در سطحی بالاتر شامل تفسیر بینامتنی اثر و نسبت آن با تاریخ و در سطحی بال...

از آنجا که نخستین مجموعه‌های هنر اسلامی از اواخر قرن هجدهم تا قرن بیستم در اروپا و سپس در آمریکا شکل گرفت، درک ما از هنر اسلامی متأثر از میراث و گفتمان‌های مسلط نمایشگاه‌های موقت و مجموعه‌های دائمی هنر اسلامی در غرب و رویکردهای این موزه‌ها است. در پژوهش حاضر، که با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و بهره‌گیری از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است، تلاش شده تا چگونگی چرخش معنای هنر اسلامی را در سیر تا...

بیان مسئله: هنر دو دهۀ اخیر ایران تاکنون از جنبه‌های مختلفی نقد شده است و برخی از منتقدان گرایش‌های اصلی آن را بازتولید گفتمان شرق‌شناسی دانسته‌اند. در همین رابطه، مسئلۀ پژوهش این است که چگونه می‌توان ویژگی‌های مشترکی را میان فرمول تولید این قبیل آثار هنری و عملکرد شرق‌شناسی یافت؟ بدین منظور از مفهوم نمایه، با استناد به مباحث نشانه‌شناسی و تاریخ هنر و به‌منظور خوانش نقادانۀ بازتولید گفتمان شرق‌...

گفتمان «نوسنت‌گرا» در پی راهبردهای کلی ساختار قدرت و زمینه‌های اندیشگیِ روشنفکران در هنر معاصر ایران پدیدار شده است. پشتیبانی‌های فکری روشنفکران در ایجاد گفتمان «ضدغرب‌زدگی» و «بازگشت به اصل»، و همچنین حمایت‌های ساختار قدرت در ایجاد امکانِ پدیدار شدن آن، هنرمندان را در مسیرِ تمایزبخشی به هنر نوگرای ایران در برابر هنر مدرن غربی جهت‌دهی می‌کند. در چنین موقعیتی، هنرمندان هویت حرفه‌ای خود را در فضای گ...

با حمله ناپلئون به مصر در آستانه قرن 19 و شکست نظامی عثمانی، تنظیمات به عنوان اولویتی مهم در راستای نوسازی امپراطوری در دستور کار قرار گرفت. این نقطه عطف تاریخی، سومین تلاقی و مهم­ترین تلاقی جهان اسلام با جهان غرب بود، در این زمان ارتش مدرن فرانسه عظمت بزرگ­ترین امپراطوری اسلامی را در هم شکست و مسلمانان را با پرسش علت عقب­مانندگی خود از پیشرفت­های نظامی و علمی غربی که تا پیش از آن خود را از آن ...

گفتمان اقتصادی و هنری با مؤلفه‌های مشابهی سر و کار دارند، اما اولویت‌ آنها در هر یک متفاوت است. نگاه هنرمند و اقتصاددان به یک چیز متفاوت است، مثل تفاوت نگاه دوشان و یک صنعتکار به چرخ. این تفاوت، اقتصاد هنر را استثنایی می‌کند، به ویژه در هنرهای تجسمی، که با وجود قیمت بالا، یک اثر هنری به کالای اقتصادی تبدیل نمی‌شود. هدف این پژوهش، بیان تفاوت‌ها و شباهت-های سیستم هنر و اقتصاد و پرسش درباره قدرت و...

باغ، فارغ از شکل معمارانۀ آن، یکی از مفاهیم کلیدی در تاریخ هنر ایران از دوران باستان تا عصر اسلامی به شمار می آید؛ به گونه ای که در شکل دهی به فرم، مضمون، موضوع و محتوای بسیاری از آثار هنری در هنرهای مختلف، از جمله معماری این سرزمین، نقشی محوری و تعیین کننده داشته است. هدف پژوهش حاضر بررسی این مفهوم و جنبه های تعیین کنندۀ آن در هنر و فرهنگ دورۀ صفوی است. مسئله این است که باغ در جایگاه مفهوم فکر...

مقاله حاضر به بررسی برخی دیدگاه های ژان فرانسوا لیوتار، اندیشمند نامدار فرانسوی نیمه دوم قرن بیستم، درباره هنر و برخی هنرمندان مورد علاقه اش می پردازد. لیوتار که به سبب نظریات جنجالی ا ش درباره افول روایت های کلان و پسامدرنیته شهرتی عالم گیر یافت با بهره گیری از کلیدواژگانی چون امر والا، غیر قابل نمایش، تخالف و اصوات خاموش به گمانه زنی انتقادی خود در قلمرو هنر می پردازد. او با کشف ناسازگاری ترا...

یکی از پرسش های بسیار مهم در عرصه هنر پژوهی و بلکه اساسی ترین آن ها پرسش از زیبایی و مبانی آن به عنوان پایه گفتمان هنری و زیبایی شناسانه است. با توجه به اینکه هر مکتبی بنا بر چارچوب فکری خود مبانی ویژه ای برای زیبایی شناسی مطرح می کند در این پژوهش تلاش شده مبانی زیبایی شناسی بر اساس دستگاه عرفان اسلامی استخراج و سازماندهی شوند. از آنجایی که وجود و شناخت زیبایی ارکان و مقوم های اصلی زیبایی شناسی...