یکی از عناصر مهم، جذاب و هیجان انگیز داستان، گره‌افکنی (complication) است. موانع وصال، کلیشه‌ای‌ترین و در عین حال جالب‌ترین گره‌هایی هستند که داستان سرایان نامی به زیبایی هرچه تمام‌تر، از آن بهره برده‌اند. سرایندة منظومۀ غنایی «ویس و رامین »نیز از زمرۀ این داستان‌سرایان است. این موانع علاوه بر این که به زیبایی داستان می‌افزایند، خواننده و شنونده را به پیگیری ماجرا، ترغیب می‌نمایند و روح او را ت...

منظومه های بزمی و عاشقانه، بارزترین جلوه های ادبیات غنایی است. این پژوهش به بررسی ساختار داستانی و سبکی مثنوی های غنایی معروف در سه دوره ی خراسانی(منظومه بیژن و منیژه، ویس و رامین)، عراقی(لیلی و مجنون، یوسف و زلیخا)و هندی(نل و دمن، محمود و ایاز)، بر اساس شگردهای داستان نویسی معاصر می پردازد. این پژوهش، ضمن بررسی عناصر این ساختار، به جستجوی ویژگیهای این منظومه ها پرداخته و با ارائه شواهدی، به ا...

در فایل اصل مقاله موجود است.

دکتر جمیله اخیانی استادیار دانشگاه زنجان حمیدرضا سلمانی دانشجوی دکتری ادبیّات دانشگاه علامه طباطبایی چکیده طرح داستان­های کهن، با گونه­های امروزین دگرسانی­های بنیادینی دارد. در طرح نمونه‌های کهن، نظمی دیگرگونه به­چشم می­خورد، به­گونه­ای که حتّی برخی رخدادهای آنها از چارچوب «علّت و معلول» بیرون­اند. امّا در همان «طرح» ویژ­ۀ این داستان­ها، گاه نابسامانی‌هایی دیده می­شود؛ بدین معنا که برخی از این...

در این مقاله سعی شده است، به صورت موجز، مقایسه­هایی بین دو داستان ایرانی و اروپایی انجام گیرد. در هر دوی این داستان­ها، عشق ناگزیر و چاره­ناپذیری در کار است که همة ارزش­ها را باژگونه می­کند؛ درد عشق موذیانه می­شود و عاشقان آن را نهانی ناگزیر تحمل می­کنند. با وجود تشابه­هایی که میان داستان­های عاشقانة جهان وجود دارد، هنوز نکات مشترک بسیاری از داستان­ها شناخته نشده است. امید است که در این مقاله، ...

شیوه نقد جامعه شناختی می تواند کلیدی برای فهم عمیق و تحقیق درست در ادبیات باشد؛ ضمن آنکه براساس این روش می توان به سیمای واقعی و شناخت بهتر جامعه نیز دست یافت. به طور کلی منتقدان برآنند که جامعه شناسی در ادبیات به بررسی ویژگی های اجتماعی هر دوره تاریخی در آثار ادبی می پردازد و به نظر آنان آفرینش هنری محصول فرد نیست؛ بلکه اثر نوعی بیان وآگاهی جمعی است که هنرمند آن را به فعلیت می رساند.ابتدا پس ا...

فخرالدین اسعد گرگانی یکی از تواناترین شاعران در زمینه ی سرودن داستان های عاشقانه است. وی با برگزیدن قالب و وزن مناسب، داستان عاشقانه ی ویس و رامین را سروده و مهارت خود را در این زمینه، به اثبات رسانده است؛ به طوری-که حتی شاعر بزرگی مانند نظامی هم در سرودن خسرو و شیرین تحت تأثیر او قرار گرفته است. محسوس کردن، شکل بخشیدن، تجسم و تداعی از اصول جمال شناسانه ی شعری فخرالدین است که در شکل های گوناگون...

برخی از نظریه های زبانشناسی امکانات مفیدی را برای تحلیلِ متون ادبی پیش می نهند. یکی از این نظریه ها، نظریه هلیدی و حسن است. در این نظریه ارتباط معنایی، لفظی، نحوی یا منطقی جمله های یک متن «انسجام» نامیده شده است. از این دیدگاه، انسجام در زبان معیار عواملی دارد که عبارتند از: دستوری، واژگانی، پیوندی. و هر کدام از این عوامل دربردارنده¬ی عوامل جزئی تر هستند. هدف این مقاله بررسی هر یک از این عوامل ا...

اسطوره‌ها، به عنوان زیرساخت و پشتیبان فرهنگ در متون غنایی فارسی، نقش مهمی در بازنمایی خویش‌کاری شخصیت‌های روایی داشته است. در همین راستا، در روایت‌های اساطیری آفرینش، دیو و اهریمن با نقش نابودگری خود، در زیرساخت داستان سبب پس زدن شخصیت‌های اهورایی شده است. اگر از این زاویه به موضوع بنگریم، بن‌مایۀ دیو باعث غنای داستانی در هر دو منظومۀ ویس و رامین و داس...

شکل یا طرح باغ موضوعی است که برخی از مهم ترین ویژگی های فضایی باغ را در بر دارد. علاوه بر آثار باقی مانده یا مدارک تصویری و متون تاریخی، شعر فارسی نیز منبعی برای شناخت باغ محسوب می شود و تصویری از آن فراروی ما قرار می دهد. تصویر یادشده که ممکن است حاصل مشاهدۀ توصیفگر یا حتی تصویر ذهنی او دربارۀ فضایی خاص باشد، اهمیت دارد و ما را با موضوعی آشنا می کند که اطلاعات دیگری از آن در دست نداریم یا اطلا...