حکیم ترمذی عالمی پرتألیف از ورارود در سدۀ سوم قمری است که پیش از ورود به زهد و عرفان، تحصیل در علوم سنتی را ازسر گذرانده بود. او که تبار به پدر و مادری محدث می‌برد، فراگیری معارف حدیثی را از کودکی آغاز کرد و در این زمینه، مهارت فراوانی به‌دست آورد. با آغاز مشرب عارفانه، حکیم ترمذی کوشید عرفان ذوقی و نوری خود را در حیطۀ علوم دینی تبیین کند؛ ازاین‌‌رو، تجارب و باورهای عرفانی خود را با مطالعات قبل...

آسیای مرکزی (آسیای میانه، ورارود یا ماوراءالنهر) همواره در طول تاریخ و از جمله در دوران باستان نقش مهمی در انتقال اقوام و فرهنگهای مختلف داشته است. این سرزمین غنی با توجه به موقعیت خود به عنوان حد فاصل بین تمدن های دوران باستان، همواره شاهد ظهور و سقوط تمدنهایی بوده که هریک به نوبه خود مدتی در این سرزمین حاکم شده اثر گذاشته و اثر پذیرفته اند. موقعیت این سرزمین باعث ایجاد شبکه ای از راه ها شد که...

روزنامۀ بخارای شریف اولین مطبوعات فارسی ورارود و نخستین روزنامه به زبان فارسی تاجیکی است که به سعی و کوشش میرزامحی الدین و میرزاسراج و به سردبیری میرزاجلال یوسف زاده در امارت بخارا عرض هستی کرده است. این مقاله که با هدف بررسی فعالیت های گوناگون این روزنامه و سردبیر آن به نگارش درآمده است، بیش از همه به معلومات ص. عینی و در مرحلۀ نو به مقاله های استاد ولی صمد تکیه دارد. درخصوص بیداری فکری مردم و...

فرهنگ زبان تاجیکی که در دو جلد در سال ۱۹۶۹م در مسکو چاپ شد و در سال ۲۰۰۶م در تهران به‌نام فرهنگ فارسی تاجیکی به‌طبع رسید، براساس اصول تازۀ علمی ترتیب یافته است. در این فرهنگ کوشش شده است تا سنت‌های ملی لغت‌نامه‌نگاری از برخی جهات به درجۀ دستاوردهای علم جهانی عصر برده شود. راه و روش مؤلفان این فرهنگ را «سفارش اجتماعی زمان»، خواست‌های یک دورۀ مهم تاریخ تاجیکستان ورارود ...

روزنامۀ بخارای شریف اولین مطبوعات فارسی ورارود و نخستین روزنامه به زبان فارسی تاجیکی است که به سعی و کوشش میرزامحی‌الدین و میرزاسراج و به سردبیری میرزاجلال یوسف‌زاده در امارت بخارا عرض هستی کرده است. این مقاله که با هدف بررسی فعالیت‌های گوناگون این روزنامه و سردبیر آن به‌نگارش درآمده است، بیش از همه به معلومات ص. عینی و در مرحلۀ نو به مقاله‌های استاد ولی صمد تکیه دارد. درخصوص بیداری فک...

عبدالکریم کشمیری، فرزند عاقبت محمود، فرزند خواجه محمد بولاقی،  فرزند خواجه محمدرضا (1198ق)، تاریخ‌نگار فارسی‌نویس شبه‌قاره بود. دربارة زندگی وی ظاهراً جزآنچه از کتاب وی (بیان واقع) به دست می‌آید، آگاهی‌هایی در دست نیست. وی از مردم کشمیر بود و در شاه‌جهان‌آبادِ دهلی می‌زیست. در سالهایی که در دهلی سکونت داشت، نادرشاه افشار (1160ـ 1148ق)، بدان شهر تاخت و آنجا را گرفت (1151ق). عبدا...

فرهنگ زبان تاجیکی که در دو جلد در سال ۱۹۶۹م در مسکو چاپ شد و در سال ۲۰۰۶م در تهران به نام فرهنگ فارسی تاجیکی به طبع رسید، براساس اصول تازۀ علمی ترتیب یافته است. در این فرهنگ کوشش شده است تا سنت های ملی لغت نامه نگاری از برخی جهات به درجۀ دستاوردهای علم جهانی عصر برده شود. راه و روش مؤلفان این فرهنگ را «سفارش اجتماعی زمان»، خواست های یک دورۀ مهم تاریخ تاجیکستان ورارود معیّن کرده است. در دهه های ب...

تا زمان اوج سبک هندی در شبه‌قاره هند و حتی نزدیک به آن روزگار در فرارودان شاعرانی به‌سر می‌بردند که مهم‌ترین سنت و ویژگی‌های سبک هندی را در اشعار خود بازتاب می‌دادند. در تذکرۀ نمونۀ ادبیات تاجیک صدرالدین عینی اسم شاعران زیادی آمده است که در همین روزگار به‌سر برده و در اشعارشان شیوه‌های خاص سبک هندی را به‌کار گرفته‌اند. در این مقاله برخی از مهم‌ترین این شاعران معرفی شده و ضمن ارائۀ نمون...

تا زمان اوج سبک هندی در شبه قاره هند و حتی نزدیک به آن روزگار در فرارودان شاعرانی به سر می بردند که مهم ترین سنت و ویژگی های سبک هندی را در اشعار خود بازتاب می دادند. در تذکرۀ نمونۀ ادبیات تاجیک صدرالدین عینی اسم شاعران زیادی آمده است که در همین روزگار به سر برده و در اشعارشان شیوه های خاص سبک هندی را به کار گرفته اند. در این مقاله برخی از مهم ترین این شاعران معرفی شده و ضمن ارائۀ نمونۀ اشعار ا...

جامع السلاسل، تألیف مجدالدین علی بدخشانی، شرح احوال پیران و مشایخ مشهور صوفیه و سلسله های آنان را در بر دارد. مجدالدین علی فرزند ظهیرالدین محمد فرزند شیخ خلیل الله بدخشانی، صوفی و نویسنده افغان تبار شبه قاره، این اثر را در 1048 یعنی در روزگار فرمانروایی شاه جهان گورکانی (1037-1068 ق) تألیف کرده است. وی در دیباچه کتاب می نویسد: «چون نگاشته های پیشینیان مانند سیرالعارفین و رشحات و هر یک ویژه گر...