قرن چهارم ه.ق یکی از مهمترین و ارزشمندترین دوره های تاریخی ایران زمین محسوب می شود. در دوران ذکر شده، خوارزم به وسیله خاندان هایی چون آل عراق، آل مامون، آل افریغ (فریغونیان)، آل محتاج که هر کدام از آن ها در زمان حکومت خود اطاعت کاملی نسبت به دودمان سامانیان داشته اند اداره می گردید. رونق تجارت و بازرگانی، امنیت راهها و کثرت جمعیت در این زمان علاوه بر بوجود آمدن رفاه نسبی مردمان آن سرزمین، بر رو...

تاکنون تحلیل روشنی از تاریخ تحولات سیاسی سرزمین خوارزم در قرون سوم و چهارم هجری ارائه نشده است. برخی از پژوهشگران، همه خاندانهای سیاسی از عصر باستان تا حکومت آل مأمون را، به اشتباه خوارزمشاه خوانده و آنها را استمرار سلسله باستانی آل آفریغ دانسته‌اند. از این رو آل آفریغ و آل عراق را نیز حکومتی واحد به شمار آورده‌اند! اما ابهامات تاریخی زیادی درباره این موضوع وجود دارد و در تحلیلی استنادی، نمی‌تو...

واحه خوارزم، با داشتن فرمانروایان بومی )موسوم به خوارزمشاهان( و بهرهمندی ازخودمختاری داخلی، از نظر سیاسی همیشه جزئی از ایران بوده ولی در آغاز قرن دهم به رغمدولت شیعی مسلک صفوی، تیرهای از اعقاب جوچی موسوم به عربشاهیان توانستند با تکیه برمیراث نیاکان، قدرت ایلیاتی، ریشهدار بودن مذهب تسنّن در خوارزم و تناسب آن زمینه مذهبیبا مذهب خود، بر خوارزم مسلط شده و خان نشین خیوه را پایهگذاری کنند. دولت صفوی ب...

واحه خوارزم، با داشتن فرمانروایان بومی (موسوم به خوارزمشاهان) و بهره‌مندی از خودمختاری داخلی، از نظر سیاسی همیشه جزئی از ایران بوده ولی در آغاز قرن دهم به رغم دولت شیعی مسلک صفوی، تیره‌ای از اعقاب جوچی موسوم به عربشاهیان توانستند با تکیه بر میراث نیاکان، قدرت ایلیاتی، ریشه‌دار بودن مذهب تسنّن در خوارزم و تناسب آن زمینه مذهبی با مذهب خود، بر خوارزم مسلط شده و خان نشین خیوه را پایه‌گذاری کنند. دول...

بررسی روابط سیاسی، نظامی ، اقتصادی و فرهنگی سلجوقیان بزرگ با خوارزمشاهیان حکومت های سلجوقیان و خوارزمشاهیان، برای سال ها قدرت های برتر سیاسی در جهان اسلام بودند. آنان در صحنه ی فرهنگ و تمدن اسلامی و نیز در جغرافیای سیاسی- اقتصادی جهان اسلام نقش مهمی را ایفا نمودند. هم زمان با این حکومت ها، خلافت عبّاسی پس از یک دوره ی طولانی ضعف و سستی، در پی احیاء قدرت گذشته بود. درگیری عبّاسیان با خلفای ف...

بررسی الگوی توسعه اقتصادی ـ سیاسی منطقه خوارزم در قرون نخستین اسلامی[1] جلیل نائبیان[2] شهرام فرحناکی[3] چکیده ناحیه خورازم در ماوراءالنهر، در قرون نخست اسلامی بسیار مهم بوده است. با توجه به ویژگی‌های اقتصادی و سیاسی این منطقه در این دوران، توسعه اقتصادی ـ سیاسی‌اش را می‌توان بررسی کرد. بازرگانی پویا و تجارت کالاهای پررونق برای بررسی توسعه اقتصادی و ساختار سیاسی دو قطبی آن، برای بررسی توسعه سی...

برخی از پژوهشگران، حکومت خوارزمشاهیان را در قامت یک امپراطوری می دانند و در همین چارچوب به عوامل شکست خوارزمشاهیان می پردازند. امپراطوری در مورد کشورهایی به کار برده می شود که دارای عناصر پهناوری قلمرو، قدرت نظامی و یک نظریه و قدرت فردی باشد درحالی که این عناصر با ویژگی های دولت خوارزمشاهیان مطابقت ندارد. این پژوهش در پاسخ به این سوال است که فراز و نشیب جغرافیای تاریخی دولت خوارزمشاهیان در طول ...

به رغم افزایش مطالعات در زمینۀ تاریخ و تاریخ‌نگاری محلی در ایران در قرون وسطی، تواریخ نایافته همچنان مغفول مانده‌اند. مقالۀ حاضر به بررسی تواریخ محلی مفقود خوارزم و گونۀ آن­‌ها در سده‌های 4ـ5 هجری اختصاص دارد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که ظهور تواریخ محلی در خوارزم با تأخیر نسبی در سدۀ سوم هجری آغاز گردید و به‌زودی رشد کمی و کیفی را تجربه کرد. پیشگام نگارش تاریخ محلی برای خوارزم از اصحاب ...

راه اندازی دو فصلنامه علمی پژوهشی حکیم سید اسماعیل جرجانی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گلستان به فال نیک گرفته می شود. در این مقاله سعی شده تا از نگاهی تاریخی به زندگی و زادگاه واقعی حکیم فرزانه سید اسماعیل جرجانی پرداخته شود. امید است تا با این بررسی باعث غنای مجله علمی پژوهشی وزین حکیم سید اسماعیل جرجانی گردد و پژوهشگران قدر و منزلت حکیمان و پزشکان ایرانی را بدانند.