با مطالعه در تمام آثار ملّاصدرا چهارده برهان برای اثبات اصالت وجود به دست می آید که این نوشتار آن ها را مورد بررسی قرار داده و بدین نتیجه رسیده است که صدرالمتألّهین برای اثبات اصالت وجود به مثابه ی محور هستی شناسی حکمت متعالیه دو رهیافت کلّی را به کار گرفته است: 1. اثبات اصالت وجود از راه سلب ویژگی های امر اصیل از ماهیت؛ 2. ابطال اصالت ماهیت از طریق لوازم محال. و در پایان، معلوم می شود که ره...

با مطالعه در تمام آثار ملّاصدرا چهارده برهان برای اثبات اصالت وجود به دست می‌آید که این نوشتار آن‌ها را مورد بررسی قرار داده و بدین نتیجه رسیده است که صدرالمتألّهین برای اثبات اصالت وجود به‌مثابه‌ی محور هستی‌شناسی حکمت متعالیه دو رهیافت کلّی را به‌کار گرفته است: 1. اثبات اصالت وجود از راه سلب ویژگی‌های امر اصیل از ماهیت؛ 2. ابطال اصالت ماهیت از طریق لوازم محال. و در پایان، معلوم می‌شود که ره...

غیروحیانی بودن الفاظ قرآن کریم نظریه¬ای است که برخی روشنفکران معاصر و در رأس آنها، نصر حامد ابوزید، بدان پرداخته¬اند. نظریه حامد ابوزید در این باره با استناد به آیات 193 و 194 سوره شعراء، مساله تعدد قرائات، حدیث نزول قرآن بر هفت حرف، داستان عبدالله ابن ابی¬سرح و نظریه کلام نفسی ساخته و پرداخته شده ¬است. در مطالعه پیش رو ضمن اشاره به سابقه تاریخی این دیدگاه، کوشیده¬ایم با استنتاجات تفسیری و کلام...

علامه طباطبایی ضمن تعریف پذیر دانستن دین از زوایای گوناگون به تعریف مفهومی، ساختاری و غایت­گرایانه دین پرداخته­اند. بر این اساس دین در نظر علامه نوعی روش زندگی اجتماعی است که انسان اجتماعی آن را برای نیل به سعادت اتخاذ می­کند و چون حیات بشر محدود به دنیا نیست این روش مشتمل بر معارف و قوانینی است که از یک سو، سعادت دنیوی و از سوی دیگر سعادت اخروی او را تامین می نماید. چرایی و ضرورت دین در نظر عل...

شیخیه نحله ای است که طی دو قرن اخیر در حوزه تفکر شیعی به‌وجود آمد. اصلی‌ترین محور تمایز آنها از شیعیان امامیه: معاد جسمانی، معراج پیامبر، چگونگی حضور امام غایب و دیدگاه ایشان پیرامون مقام ائمه^ است. شیخیه به‌ویژه شاخه کرمانی، آل‌ محمد| را حقیقت مشیت الهی‌، خالق وعلل اربعه آفرینش می دانند. در این مقاله با روش تحقیق کتابخانه‌ای و مراجعه به منابع دست اول شیخیه (شاخه کرمانی) ضمن برشمردن مهم‌ترین اد...

در میان حکومت‌های پرشماری که پس از فروپاشی دولت ایلخانی، در گوشه و کنار ایران سر برآوردند دولت سربداران، از لحاظ خاستگاه اجتماعی و نیروهای حامی و گرایش‌های مذهبی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است. این امر رویکرد ویژه و متفاوت آنان، به مقولۀ مشروعیت‌سازی را نیز ایجاب می‌کرده است. ازسوی‌دیگر، خصلت بی‌ثباتی و استقرارنداشتن سیاسی که درباره سربداران از برجستگی خاصی برخوردار بود و به‌ویژه، خلع و قتل م...

یکی از مسائلی که اذهان متشرعین را به خود مشغول کرده حکم شرعی ریش­تراشی می­باشد. مسأله حلق لحیة در میان فقهای امامیه اولین­بار در اواخر قرن هفتم مطرح شد اما تصریح به حرمت از قرن دهم یا یازدهم هـجری­قمری در کتب فقهی شیعه آغاز شده­است. قائلین به حرمت ریش­تراشی به ادلّه مختلف­- کتاب، روایات، اجماع، شهرت، سیره مسلمین، ارتکاز متشرعین و عقل- استدلال کرده­اند که با بررسی دقیق آنها روشن می­گردد که هیچ یک...

پرسشگری و پاسخ دهی از منظر عقل و دین دارای اهمیت ویژه و انکارناپذیری است؛ آیات و احادیث همگی را به پرسشگری دعوت می کنند زیرا با پرسش، علم و ایمان رشد و رونق می یابد. دانشمندان اسلامی به نوبه خود در پاسخ دهی به سوالات و شبهات کوششهای فراوانی کرده و تألیفات گرانبهایی از خود به یادگار گذاشته اند؛ اما در غالب کتبی که در مورد پرسش و پاسخ نگاشته شده، به جمع آوری سوالات پرداخته شده و به موضوع روش پاسخ...

در میان حکومت های پرشماری که پس از فروپاشی دولت ایلخانی، در گوشه و کنار ایران سر برآوردند دولت سربداران، از لحاظ خاستگاه اجتماعی و نیروهای حامی و گرایش های مذهبی دارای ویژگی های منحصربه فردی است. این امر رویکرد ویژه و متفاوت آنان، به مقولۀ مشروعیت سازی را نیز ایجاب می کرده است. ازسوی دیگر، خصلت بی ثباتی و استقرارنداشتن سیاسی که درباره سربداران از برجستگی خاصی برخوردار بود و به ویژه، خلع و قتل م...

شیخ الرئیس در بحث قوه واهمه باورهای خاصی دارد؛ از آن جمله جسمانی بودن قوه واهمه است. از منظر این فیلسوف میان قوه واهمه و دستگاه ادراکی انسان ارتباط ویژه ای برقرار است. به علاوه میان واهمه و بدن ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد. او این تأثیر و تأثر را به گونه ای خاص تبیین کرده است. ما در این مقاله درصددیم ضمن آوردن دلایل وافی و کافی شیخ در نوشته هایش بر تعامل قوه واهمه و ارتباط آن با قوای فعاله دیگر از...