واژة «تفویض» در نظام عرفانی به دو گونه به کار می­رود: گاه تفویض در سیر صعود و مرحله­ای از مرتبه معاملات است که پس از ایجاد روحیه توکّل، و در افقی بالاتر باید در سالک الی الله ایجاد شود؛ امّا دومین معنای تفویض در عرفان، در سیر نزول و به معنای واگذاری امور به اختیار «واسطة فیض» است. این نوع تفویض اجمالاً به معنای اجازه و اذن الهی در تصرّف اختیاری است و خود شامل دو نوع است: «تفویض در تکوین» یا همان تأ...

نویسنده پس از طرح مسئله تحریف، دلایل فیض بر عدم تحریف لفظی قرآن را مطرح و مورد ارزیابی قرار می‏دهد. سپس دیدگاه فیض را راجع به روایات تحریف توضیح داده و بر این باور است که این روایات از نظر فیض ناظر به تحریف معنوی و تفسیر آیات است نه تحریف لفظی. آنگاه به نقد فیض بر دیدگاه کسانی که معتقد به تحریف‏اند، پرداخته و دلایل آنان را از نظر فیض ناتمام می‏داند.

گورو در عرفان هندویی استاد و اصلی است که مراتب معنوی را پشت‌سر گذاشته، وادی‌های پر پیچ و خم آن را درنوردیده و به بالاترین مرتبۀ بینش معنوی یعنی مکشه نائل شده است. در طریقه‌های رهبانی هندویی، گورو تجسد خداوند، سنت، تعالیم طریقت و واسطۀ فیض الهی است که به سنت جان می‌بخشد، منشأ و بستر حیات نوین معنوی، کانون تقدس و رابط سالک با قوای متعالی‌تر است. بر همین اساس نقش وی در تعلیم و تربیت مرید واجب، و ا...

گلشن راز یکی از متون مطرح در زمینۀ عرفان نظری است و تأثیرپذیری شبستری از اندیشه‌های ابن‌عربی در این کتاب بر همه روشن است. این پژوهش به تحلیل محتوای گلشن راز می‌پردازد تا مشخص شود ابیات آن ذیل چه عناوینی تقسیم‌بندی می‌شوند و درنهایت اندیشۀ محوری و حاکم بر این مثنوی چیست. از آنجا که عرفان نظری بر سه قطب خداشناسی، انسان‌شناسی و عالم‌شناسی استوار است، ابیات کتاب ذیل این سه قطب قرار می‌گیرند. به‌منظ...

در این مقاله دیدگاه جاناتان ادواردز و فیض کاشانی درباب رابطه عقل و ایمان، به روش توصیفی-تحلیلی، مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج بر آمده نشان می دهد که جاناتان ادواردز و فیض فیض کاشانی به عنوان دو الهیدان تأثیر گذار اسلام و مسیحیت در چهار چوب الهیاتی تأکید خویش را بر کارکرد قلب معطوف داشته اند، اما علی رغم موقوف دانستن عملکرد مومنین بر رؤیت قلبی، هیچ گاه منکر معرفت عقلانی نگشته و آنرا حذف و یا ت...

نسبت فیض و طبیعت مساله‌ای است مهم در الهیات مسیحی که سرنوشت مسایل دیگری در این الهیات بدان بسته است. در میانۀ قرن گذشته این مساله مورد اختلاف الهیات نو در فرانسه و کلیسای کاتولیک بوده است. کارل رانر متاله وجودی-استعلایی کاتولیک آلمان با هر دو سوی نزاع موافقت‌ها و مخالفت‌هایی را داشت. او دیدگاه‌اش در مورد فیض را در این میانه ابراز نمود و با استفاده از مفاهیمی چون اگزیستانسیال فراطبیعی، فیض نامخل...

متکلمان مسلمان در برابر قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»، به دو دسته تقسیم شدند. برخی که دارای گرایش‌های فلسفی قوی‌تر بودند، از این قاعده و یکی از نظریه‌های نظام فیض دفاع کردند؛ برای نمونه خواجه نصیرالدین طوسی فیض را با زبان ریاضی و به صورت نمادین تقریر کرده است. اما اکثریت متکلمان مسلمان با قاعده الواحد و نظریه‌های ارائه شده درباره نظام فیض به مخالفت پرداختند. مخالفت گروه اخیر از دو حیث رو...

دراین پژوهش به بررسی تطبیقی آیات و روایات ربع منجیات کتاب احیاء العلوم غزّالی و المحجّه البیضاء فیض کاشانی پرداخته شده است . هدف اصلی تحقیق ، بررسی تطبیقی احیاء العلوم و المحجّه البیضاء در ربع منجیات است و اهداف فرعی آن عبارتند از: شناخت دیدگاه های فیض در مورد مباحث عقلانی و غیرعقلانی احیاء العلوم ، شناخت دیدگاه های فیض در مورد مطالب مستند و غیر مستند غزالی ، شناخت میزان رعایت اعتقادات شیعی در اند...

از جمله احکام وجود ، نظریه وجود منبسط است.ملاصدرا بتبع حکمای پیش از خود،به نحوه ارتباط حادث و قدیم وارتباط ثابت و متغیر پرداخته است.و با رویکردی فلسفی و عرفانی نظریه وجود منبسط ، را در حل مسأله ربط حادث به قدیم مطرح کرد.بر اساس این نظریه از ذات حق ، که خود ، اصل وجود است ، تنها یک امر صادر می شود و آن امر چیزی جز وجود نیست که تمام مراتب هستی را در بر می گیرد. هدف این رساله ، تبیین نظریه وجود م...

از نظر ابن عربی، خداوند دارای دو سطح ذات و صفات است که در مرحله­ی ذات، نشناختنی و فراتر از معرفت بشری است. ذات حق چون گنجی مخفی بوده که از طریق عشق در مراتب اعیان ثابته و یا فیض اقدس و فیض مقدس ظهور کرده است. جهان هستی برحسب نظریه­ی «تجلّی»، از حق تا خلق، دارای پنج مرتبه(حضرت) است که هر مرتبه نسبت به مراتب مافوق به عنوان سایه، خیال و مثال است. بنابراین، مطابق با این نظریه جهان هستی همواره در حال...