محدوده مطالعه در این رساله هجرت و ضرورت آن و پیوند آن با آموزه های دینی و بیان نمودهایی از آن در زندگی انبیای گذشته و نیز بیان آثار و نتایج و برکات حاصله از هجرت بویژه هجرت پیامبر اکرم(ص ) است .

هجرت آدمیان به سرزمین دیگر، با انگیزه‌هایی مختلف صورت می‌گیرد؛ ‌اما در فرهنگ اسلامی بر دو عنصر بیشتر تأکید شده است؛‌ آموختن دانش و اصلاح جامعه. بیشترین هجرت پیشوایان و بزرگان مذهبی، به سائقه دوم بوده است؛‌ هرچند گریز از فشارهای سیاسی اجتماعی یا پیداکردن مکانی بهتر و امن‌تر برای زندگی، از نظر دور نیست. در میان هجرت‌های تبلیغی نیز ‌برخی جنبۀ مبارزه با اندیشه‌ها یا اقدامات غیراسلامی را در دستور کا...

ایدۀ اصلی مقاله حاضر این است که انتقال امام رضا(ع) از مدینه به مرو و سکونت سه سالۀ آن حضرت در خراسان را چگونه می‌توان در ذیل اصل اسلامی هجرت و نقش آن در تمدن‌سازی مورد مطالعه قرار داد؟ در منطق اسلامی هجرت اصلی هم‌تراز با اصل جهاد است و آثار و نتایج حاصل از آن در خدمت تحقق اهداف و آرمان‌های اسلام قرار می‌گیرد. از این رو انتقال امام رضا(ع) از مدینه به مرو و ح...

هجرت در تاریخ‌اسلام جایگاه و اهمیّت ویژه‌ای دارد و در آیات متعدّدی از قرآن‌کریم به‌عنوان روشی برای توسعه و گسترش اسلام و خارج‌شدن از سلطه‌ی ظالمان و مستکبران مطرح شده است. پیامبر خدا(ص) نیز آنگاه که آزار و فشار مشرکان در مکّه به‌اوج خود رسید، از این روش استفاده کرد و با بهره‌گیری از هجرت به‌عنوان یک تاکتیک، دامنه‌ی فعالیّت و مبارزه‌ی خود را گسترش داد و به‌مدینه کشاند، بااینکه دعوت از قریشیان حدود س...

سوره عنکبوت به گواه سیاق غالب آیات آن، مکی است اما وجود چند شأن نزول ذیل آیات ابتدایی آن و برخی قرائن درون‌متنی مانند اشاره به مسئله نفاق، موجب شده تا برخی مفسران قائل به نزول آیات 10 ـ 1 این سوره در مدینه و نزول آیه هشتم آن در سال نخست بعثت در مکه شوند. این باور منجر به پذیرش نزول گسسته این سوره از ابتدای بعثت تا حداقل 13 سال بعد از آن که پیامبر هجرت نموده، شده است، درحالی که شأن نزول آیه 8 در...

تعیین ترتیب و زمان نزول سوره‌ها ازجمله مباحث پرسابقه در تفسیر و علوم قرآن است. مسأله مهم در این زمینه، جایگاه سوره «مطففین» است که یا به عنوان آخرین سوره مکی یا اولین سوره مدنی محسوب می‌شود. بر اساس ادله نقلی و اجتهادی مورد استناد در تاریخ‌گذاری سوره‌های قرآن، ملاحظه می‌شود اغلب روایات موثق در ترتیب نزول، بیانگر نزول سوره «مطففین» پس از «عنکبوت» در پایان سور مکی است. همچنین باتوجه به تاریخ هجرت...

این مقاله که به مناسبت سال پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم –نگارش یافته ،حاصل بینشی است دیگرگون از قصه هجرت آن حضرت و با استفسار از قرآن کریم و تدبر در آیات کریمه آن کتاب عظیم فراهم آمده است.اصول مطالب مطرح شده در این مقاله عبارتند از "هجرت یا اخراج،"سنت الهی پس ازاخراج هر پیامبر " و "تدبیر آسمانی نبی معظم به هنگام خروج". البته این اصول را فروعی است که بنابر مقتضا و در مجال یک مقاله به آن...

سوره نساء مدنی است . این سوره را « سوره النساء الکبری = سوره بزرگ نساء » نامیده اند تا از « سوره النساء الصغری » یعنی سوره « طلاق » ممتا باشد. سوره نساء به بیان احکام زنان و یتیمان و اموال و قوانین ارث و مسائل مربوط به جنگ و قتال می پردازد ، و راجع به اهل کتاب و منافقین و فضیلت هجرت ، و سنگینی جرم تخلف از هجرت گفتگو کرده ، و مردم را به تعاون و همیاری و دوستی و مهر و محبت به یکدیگر فرا می خواند...

تاکنون تحلیل‌های گوناگونی از واقعۀ مهم هجرت امام رضا(ع) به ایران ارائه شده است. در این میان شاید آنچه تاکنون تا حدی مهجور مانده، هویت تمدن‌ساز این هجرت باشد. در این رویکرد، این هجرت مبارک، بر خلاف ظاهر تبعیدگونۀ آنکه خود در پس پردۀ ادعای تکریم اهل بیت و بازگرداندن حق حکومت به ایشان از سوی غاصبان بنی‌عباس پنهان بود، نه‌تنها حرکتی برای تثبیت تشیع در کشور ایران و ایجاد تمدنی اسلامی ...