حاصل تمهیدات شگرف هنرمندانی چون کمال‌الدین بهزاد در عرصۀ نگارگری اواخر سدۀ نهم همبستگی آن با معماری بود. به تصویر درآمدن فضاهای معماری و نقوش تزیینی آن در نگاره‌ها در بناهای عظیم و باشکوه اطراف هنرمندان ریشه داشت.. تزیینات فراوان سطح بنا که بر حس وحدت و اثربخشی آن می‌افزود حتی بر لباس پیکره‌ها نیز نقش بست. بدین ترتیب، اگرچه حضور فضای معماری در تصویر اکثراً به‌جهت ضرورت داستان به تصویر کشیده شده ...

در قرون اولیه اسلامی در ایران، علی رغم تبدیل برخی از نیایشگاه های ادیان باستانی ایرانی به مسجد، هم چون مسجد جامع بروجرد، نیریز، یزدخواست و...، شیوه غالب بنای مساجد، با بهره گیری از الگویی که پیامبر گرامی اسلام در ساخت نخستین مسجد به کار برده، شبستانیِ ستون دار بوده است (شیوه خراسانی). در قرن پنجم هجری (دوره سلجوقی)، شاهد تغییر کالبدی برخی مساجد شبستانی (هم چون مسجد جامع اصفهان ) به مساجدی با فرم...

در صنایع دستی، نقوش همواره جایگاه خاصی داشته اند؛ از آثار منقوش بر سفالینه های تمدن های کهن گرفته تا دست ساخته های امروزین. در این میان، مطالعه تطبیقی نقوش منبرها و روابط بین آنها، علاوه بر شناسایی ارزش این آثار، زمینه ساز پژوهش های دیگر نیز خواهد بود. این پژوهش بر آن است تا چگونگی و میزان ارتباط بین طرح ها و نقوش منبر مسجد جامع نایین و منبر مسجد جامع سوریان را ـ که در قرن هشتم هجری ساخته شده ـ...

مسجد جامع ورامین به عنوان یکی از هزاران بنای بی نظیر معماری دور? اسلامی عصر ایلخانی، از تزیینات گچبری بسیار غنی برخوردار بوده که خلاقیت و ابتکار بالای هنرمندان ایرانی را نشان می دهد. در تزیینات مسجد از گچ برای ایجاد نقوش هندسی و گیاهی و کتیبه های متعدد استفاده شده است با توجه به مطالب مذکور، این سوال مطرح است که چگونه می توان از نقوش گچبری تزئینات مسجد جامع ورامین در ساخت زیورآلات استفاده کرد. ...

مساجد مکانی برای حضور معنوی اقشار مختلف جامعه است که با نقشمایه‌های متنوع مزین شده است. مسجد جامع اشترجان، یکی از زیباترین مساجد دوره ایلخانی است که از لحاظ سردر ورودی، محراب و نقشمایه‌هایی که در این مسجد به کار رفته، دارای اهمیت است و قابلیت بررسی و پژوهش‌های بسیاری را دارد. این مسجد از ویژگی‌های زیبایی‌شناختی برخوردار است و ارزش‌های بصری خاصی دارد. در این پژوهش، با هدف بررسی سردر مسجدجامع اشت...

فروپاشی سیاسی هر حکومت به معنای محو کلیه آثار فرهنگی آن حکومت نیست به خصوص زمانی که حکومت مورد نظر، از بنیان‌های فرهنگی استواری برخوردار باشد. انقراض سیاسی ساسانیان یک تحول سیاسی‌-  مذهبی بود که بازتاب فرهنگی این دوره تا قرن‌ها پس از ساسانیان در تولیدات فرهنگی قلمرو آن  قابل مشاهده است. مطالعه معماری دوره اسلامی به ویژه قرون اولیه آن با اتکاء به این موضوع، دستاوردهای قابل توجهی در پی خواهد داشت...

سرچشمه های ساختار شکل در ابنیه آیینی متنوع است که ریشه در فرهنگ، جغرافیا، اقلیم، معماری بومی و... دارد. با ثبات ساختار شکل این ابنیه در هر آیین، تکرار آن جزو لاینفکی از آن شده و به نمادی از آیین تبدیل می شود. به دیگر سخن شکل در ابنیه آیینی به عنوان امری مقدس قلمداد می شود. با چنین پشتوانه ای، ساختار شکل دیگر وابسته به جغرافیا، اقلیم، بوم و... نبوده و به صورت تحمیلی تداوم پیدا می کند. هریک از اد...

یکی از عوامل میم نگارش تاریخ اجتماعی ایران، درگرو این است که روستاها و بخشهای کوچک و بزرگ این کشور بهصورت دقیق و منظم و در سطحی گسترده مورد بررسی قرار گیرد و نتایج این بررسی چاپ و منتشر شود. در راستای نیل به این هدف، پژوهش حاضر به بررسی معماری مساجد تاریخی حاجی و جامع روستای کفران میپردازد که در منطقه رویدشت در انتیای شرقی استان اصفیان قرارگرفته است. مساجد جامع و حاجی در روستای کفران، تنیا مساج...

مسجد جامع دِزَک Dezak در مرکز روستایی تاریخی به همین نام در سه کیلومتری شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این مسجد یک طبقه است و با خشت و گل، مصالح بومی منطقۀ ساخته شده و سیمایی ب ی پیرایه دارد. از آنجا که مطالعۀ دقیقی دربارۀ این مسجد صورت نگرفته یا گمان ه ای با هدف تعیین قدمت آن زده نشده است، دربارۀ تاریخ ساخت آن نظرهای گوناگونی اظهار شده است و آن را به قرون نخستین اسلامی تا ...

مسجد جامع دِزَک Dezak در مرکز روستایی تاریخی به همین نام در سه کیلومتری شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این مسجد یک طبقه است و با خشت و گل، مصالح بومی منطقۀ ساخته شده و سیمایی ب ی پیرایه دارد. از آنجا که مطالعۀ دقیقی دربارۀ این مسجد صورت نگرفته یا گمان ه ای با هدف تعیین قدمت آن زده نشده است، دربارۀ تاریخ ساخت آن نظرهای گوناگونی اظهار شده است و آن را به قرون نخستین اسلامی تا ...