ابن‌سینا نفس را «روحانیة الحدوث و البقاء» و ملاصدرا آن را «جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء» می‌داند. ملا محمّدصادق اردستانی در الحکمة الصادقیة، معتقد است که حدوث نفس نه با تجرّد آن سازگار است و نه با بقای آن. وی قائل به قدم و وحدت نفس شده است. از دیدگاه ابن‌سینا و حکمای دیگر، قول به «قدم و وحدت نفس» با دو محذور اساسی مواجه است: 1- اگر نفس بعد از تعلّق به بدن متکثّر نشده باشد، می‌بایست همۀ انسان‌ها ...

برهان تضایف یکی از مهم ترین براهینی است که ملاصدرا برای اثبات اتحاد میان عاقل و معقول اقامه کرده است. این برهان پس از ملاصدرا مورد مناقشة فراوانی قرار گرفت؛ برخی از حکما آن را پذیرفتند و برخی دیگر به چالش کشیدند. مرحوم علامه طباطبایی از آن دسته حکمایی است که برهان مذکور را تام ندانسته و بر آن اشکالات متعددی وارد کرده است و خود در بدایة الحکمة و نیز نهایة الحکمة برای اثبات اتحاد عاقل و معقول راه...

شیخ طوسی کتاب الفهرست را با هدف گردآوری و ارائه فهرست مصنفان و أصحاب اصول و آثار ایشان تألیف کرده است. وی در ضمن معرفی برخی از پدیدآورندگان، از عبارت «له روایات» بهره برده است. این ترکیب در الفهرست نجاشی دیده نمی‏شود. بررسی مفهوم این عبارت در الفهرست شیخ طوسی نشان می‏دهد که این اصطلاح بیشتر از سوی حمید بن زیاد و در برخی موارد از سوی ابن ولید و شیخ صدوق به کتاب شیخ طوسی راه یافته است. از مقایسه ...

حکیم ترمذی عالمی پرتألیف از ورارود در سدۀ سوم قمری است که پیش از ورود به زهد و عرفان، تحصیل در علوم سنتی را ازسر گذرانده بود. او که تبار به پدر و مادری محدث می برد، فراگیری معارف حدیثی را از کودکی آغاز کرد و در این زمینه، مهارت فراوانی به دست آورد. با آغاز مشرب عارفانه، حکیم ترمذی کوشید عرفان ذوقی و نوری خود را در حیطۀ علوم دینی تبیین کند؛ ازاین رو، تجارب و باورهای عرفانی خود را با مطالعات قبلی...

کان هناک فی العصر الجاهلی حکماء مشهورون من الناثرین و الشعراء ؛ بعضهم مَن نظر فی الحیاة و تأمّل فی مصیر الناس و غایة الحیاة و اعتبر بالماضی و قد لجأ أخیراً إلی ا... سبحانه و تعالی و بعضهم من انصرف إلی الحیاة ینظر فی یومه بل فی ساعته یتمتّع بالملذّات ما یحلو له و یلهو بالمتع الدنیویة ما یتناسب مع مزاجه. فکان للحکمة فی العصر الجاهلی جوانب مختلفة. حاولنا أن نستعرض جانباً من الحکمة الجاهلیة عن طریق الشاع...

اگر بپذیریم که شعر رستاخیز کلمات است و هنر شاعر نوعی آشنایی زدایی از زبان است، خاقانی شروانی یکی از نوادر شعر جهان به حساب می آید. بی گمان خاقانی یکی از شگفتی های ادبیات ایران است...

نوادر الحکایات و غرایب الرّوایات یا بحر النّوادر اثر عبدالنّبی فخرالزّمانی قزوینی، مولّف تذکر? میخانه است. این کتاب در سد? یازدهم تألیف شده و شامل یک مقدّمه و چهار یا پنج صحیفه و هر صحیفه شامل دوازده باب و هر باب مشتمل بر دوازده مجلس یا نادره است. این اثر در بردارند? حکایات و نوادر زندگانی پیامبران، امامان، پادشاهان و سایر طبقات اجتماعی جامعه، ذیل باب هایی با موضوعات گوناگون است که به شیو? نقل و گردآ...