در این پژوهش، با تکیه بر نظریات یونگ در زمینۀ ناخودآگاه جمعی و در چارچوب مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به مقایسۀ نمادهای خورشید و پرواز در اسطورۀ ایکاروس و اشعار عرفانی عطار پرداخته شده است تا چگونگی استفاده از این نمادها برای بیان مفاهیم پیچیده‌ای همچون فنا و جاودانگی در دو فرهنگ متفاوت معلوم شود. مقایسۀ نمادهای خورشید و پرواز در نسخه‌های مختلف اسطورۀ ایکاروس در شعر شاعران انگلیسی و اشعار عرفان...

این مقاله بدین موضوع پرداخته است که چگونه بکارگیری نمادهای شیعه در مقابل نمادهای باستانی و غربگرایانۀ رژیم پهلوی سبب پیروزی انقلاب شده است. از الگوی نظری جامعه شناس فرانسوی پیر بوردیو در خصوص نمادها بهره برده و نشان دادیم که هیات های تولید کنندۀ نماد یعنی روحانیان و روشنفکران در دهۀ 40 و 50 شمسی با کمترین خشونت فیزیکی زمینه های پیروزی انقلاب اسلامی را فراهم نمودند. از آنجا که رژیم پهلوی با بی ...

طبق نظر یونگ، «کهن‌الگوها» در ناخودآگاه جمعی از طریق نمادها ظهور می‌یابند. خورشید، یکی از نمادهای طبیعی است که با قدرت و درخشندگی و زیبایی‌اش سابقه‌ای اسطوره‌ای در ذهن انسان دارد. در این جستار به بررسی این نماد در اشعار خاقانی و نظامی پرداخته می‌شود. هدف پژوهشِ پیش رو بر این است که تصویرسازی خاقانی و نظامی از کهن‌الگوی خورشید از ناخودآگاه جمعی آنها بن‌مایه گرفته و راز بقای اسطورة خورشید از طریق ...

توجه به طبیعت و گرامیداشت مظاهر آن همچون آتش، آب، گیاه، خورشید، ماه و ستارگان از گذشته های دور مرسوم بوده است. درباورهای اسطوره ای ایرانیان باستان آب، گیاه، ماه و خورشید از نمادهای اَناهیتا و مهر بوده اند. مهر مظهر نور و فروغ خورشید که پرستش او در کنار آب انجام می شده و هم چنین نیایش اَناهیتا ایزدبانوی آبها و باروری و حاصلخیزی در ارتباط با آب و گیاه بوده است. اغلب نیایشگاههای ایزدان مهر و ماه (...

کاخ گلستان قدیمی‏ترین بنای سلطنتی در شهر تهران محسوب می‏شود که تزیینات کاشی‌کاری آن تنوع موضوع و نقش بسیاری دارد. کاشی‏های محوطه، همچون دفتری مصور، ویژگی‏ها و شرایط اجتماعی‌ـ سیاسی دورة قاجاریان را به نمایش درآورده‏اند. همة نقش‌ها تحت تأثیر هنرهای مختلف قاجاری، همچون چاپ سنگی، نقاشی قهوه‌خانه‏ای، عکاسی و کارت پستال‏های غربی، شکل گرفته‌اند. تلاش نگارندگان در مقالة حاضر بر آن بوده تا ویژگی تصویری...

یکی از برجسته‌ترین شگردهای هنری در شعر پایداری، نمادگرایی است. شاعر برای بازتاب حقایق در سایۀ استفاده از واژگان نمادین اشعار خود را از حالت تک‌معنایی به‌سوی چندمعنایی سوق می‌دهد و زمینۀ خوانش‌های متفاوت از متن و تأمّل در معنا و مفهوم شعری را ایجاد می‌کند. معین بسیسو از جملۀ شاعرانی است که اندیشه‌های پایداری در سروده‌هایش دامنۀ فراگیری داشته و با استفادۀ هنرمندانه از نمادهای طبیعی توانسته‌است به...

دو شاعر متعهّد و اجتماعی مصر و ایران؛ یعنی امل دنقل و شفیعی کدکنی، «خورشید» را به عنوان نمادی نو در مفاهیمی چون عدالت، آزادی، حقیقت و... به کار گرفته اند. با نگاهی به شعر این دو شاعر درمی­یابیم که نماد خورشید، پیام­آور امیدها، آرزوها و آرمان­های از دست رفته یا دست نایافتنی ای است که غبار تیرۀ ابرهای ظلم و بی­عدالتی و جهل، چون پرده ای در مقابل تشعشع انوار حقیقت و عدالت­پرور خورشید قرار گرفته است....

توجه به طبیعت و گرامیداشت مظاهر آن همچون آتش، آب، گیاه، خورشید، ماه و ستارگان از گذشته های دور مرسوم بوده است. درباورهای اسطوره ای ایرانیان باستان آب، گیاه، ماه و خورشید از نمادهای اَناهیتا و مهر بوده اند. مهر مظهر نور و فروغ خورشید که پرستش او در کنار آب انجام می شده و هم چنین نیایش اَناهیتا ایزدبانوی آبها و باروری و حاصلخیزی در ارتباط با آب و گیاه بوده است. اغلب نیایشگاههای ایزدان مهر و ماه (...

نقش خورشید به عنوان یکی از نمادهای سنتی از دوران تمدن های باستان تا به امروز همواره مورد توجه بوده است. خورشید در آثار هنری برجا مانده از تمدن بین النهرین  به اشکال گوناگون نمایش داده شده است، به طوری که گاه به شکل ستاره چهار پر و گاه در شکل و شمایل انسان مجسم شده است. نماد ایزد خورشید در زمان بابل بر تارک لوح حمورابی می درخشید و در دورة آشور به شکل گوی بالدار، نماد پادشاهی آشور بود و گاه  بر گ...

به رغم گسست های تاریخی و نفوذ فرهنگ های بیگانه، تحولات نگارگری ایران از پیوستگی و تداوم نسبی برخوردار بوده است و وجوه اشتراکات صوری و مضمونی فراوانی در آثار دوره های مختلف مشاهده می شود. نمادگرایی به عنوان یکی از ابزارهای بیان تصویری و انتقال مفاهیم، آثار زیادی از نگارگری ایرانی را در صورت و معنا به هم نزدیک کرده است. بنابراین، بررسی عناصر نمادین و نمادشناسی در نگارگری ایران، با توجه به جایگاه ...