حیات، تکامل، و زوال شهرها در ادوار مختلف نتیجۀ تأثیر عوامل گوناگون در طول زمان است که علاوه بر تغییر در تراکم و ماهیت گروه‌‌های ساکن در شهر، کالبد و نوع فعالیت‌‌های جاری در آن را نیز متحول می‌کند. شهر مسجدسلیمان، اولین شهر نفتی خاورمیانه و نخستین شرکت‌‌شهر معدنی ایران، در طول حیات خود از دوران باستان تاکنون تحت تأثیر عوامل مختلف، فراز و نشیب‌‌هایی را پشت سر گذاشته که فضای اقتصادی و اجتماعی و هم...

اندازه جمعیت و تغییرات آن،تأثیر بسیار مهمی بر رشد و توسعه اقتصادی دارد. بر این اساس بسیاری از مطالعات صورت گرفته در علم اقتصاد به نوعی بر روی این موضوع  متمرکز شده‌اند. معروف ترین  نظریه در مورد مسائل جمعیتی، نظریه جمعیتی مالتوس است که نگرشی بدبینانه را به موضوع جمعیت و تأثیر آن بر اقتصاد حاکم ساخت. این در حالی است که نظریه او به سرعت توسط«ورل هرست»[1] به چالش کشیده شد و نظریه جدیدی جایگزین آن ...

مقاله حاضر به بیان نظریات و تحلیل های اجتماعی نظریه پردازان در خصوص تحولات شهرهای جهان برمبنایتفکرات نظام جهانی و نظم نوین جهانی و گذر از مراحل نظریات کلاسیک و مدرن بر دوران تفکرات پست مدرن یافرانوگرا می پردازد و با رویکردی نظریه پردازانه بر نحوه ی تکوین تفکرات آینده و مکانیزم منتج از آن، فضای شهریرا به مثابه مسئله اساسی در نظام اجتماعی که قلب نظریه های اجتماعی است مورد تحلیل و ارزیابی قرار می ...

مقاله حاضر، به بررسی مقایسه‏ای انقلاب اسلامی ایران و انقلاب 25 ژانویه مصر می‏پردازد و مفروضه آن این است که بدون این بررسی، فهم و تبیین انقلاب مصر ممکن نیست. پشتوانه نظری مقاله، نظریه فرایند انقلابی و همچنین، نظریه «فرصت سیاسی» در چارچوب جامعه‏شناسی جنبش‏های اجتماعی است. کاربست این نظریه‏ها نشان می‏دهد انقلاب اسلامی ایران فرصت سیاسی مناسبی برای جنبش انقلابی مصر فراهم نمود تا در زمانی کوتاهتر و ب...

از جمله مسائلی که در حوزه جامعه شناسی قابل تامل و بررسی است؛ مسائل مربوط به اوضاع جمعیتی یک جامعه است که عدم توجه به آن می تواند شرایط نامساعدی را برای زندگی اجتماعی افراد به وجود آورد و حیات اجتماعی آن جامعه را به خطر اندازد. مقاله حاضر که با هدف شناخت و مقایسه مسائل جمعیتی موثر بر حیات اجتماعی ایران و تاجیکستان انجام گرفته است حاصل مطالعه اکشافی و عملیات میدانی است که ضمن توجه به تشابهات فرهن...

نظریه‌ای را که بر اساس آن، زمان واقعیت دارد ولی گذر زمان واقعیت ندارد، نظریۀ «زمان بدون گذر» می‌نامیم؛ گذر زمان، به تعبیری، برآمده از زنجیره‌ای از رویدادهاست که در آن، هر رویداد در نسبت با «اکنون» مرتب می‌شود. هدف اصلی این مقاله واکاوی دیدگاه صدرالمتألهین دربارۀ گذر زمان است. در این راستا نشان می‌دهیم که او از سویی بنیاد زمان را زنجیره‌ای عینی از رویدادها می‌داند که در آن، هر رویداد در نسبت با ...

هدف کلی این تحقیق تعیین تأثیر لغو گذر مرزی 45 کیلومتری از سوی کشور آذربایجان بر مردم شهرستان بیله سوار بود. این تحقیق از لحاظ ماهیت موضوع از نوع روش تحقیق دلفی از لحاظ وسعت کاربرد، در طبقه تحقیقات کاربردی و به لحاظ اهداف در زمره تحقیقات توصیفی ـ تحلیلی قرار دارد. جامعه آماری این تحقیق را متخصصان و خبرگانی تشکیل دادند که به چهار پانلیست خصوصیتی یعنی دانش و تجربه در موضوع، تمایل، زمان کافی برای ش...

شهرنشینی یکی از مهم ترین جنبه های زندگی اجتماعی امروز در سطح دنیاست. این پدیده در گذشته هم وجود داشته است؛ ولی مسلماً از جهت تعداد و نسبت جمعیت شهری، قابل قیاس با امروز نیست. در واقع، رشد شهرنشینی در سطح جهان در قرن بیستم و به ویژه از نیمه ی دوم آن شروع شده است و از این جهت، یک پدیده ی جدید به شمار می رود. این پدیده در عین حال، »جهانی« هم هست و تقریباً همه ی کشورها آن را تجربه کرده اند یا می کنند...

کاهش باروری پدیده ای فراگیر در سطح کشور است. با وجود این هنوز تفاوت های معناداری در سطح باروری استان های ایران، به ویژه در مناطق شهری و روستایی وجود دارد. یکی از مهم ترین دلایل این تفاوت ها، عوامل فرهنگی و دینی-مذهبی است. دین و تعلقات دینی یکی از عوامل فرهنگی تأثیرگذار در مباحث و مسائل جمعیتی، بخصوص باروری است که کمتر مورد توجه جمعیت شناسان قرار گرفته است. تأثیر تغییرات اقتصادی-اجتماعی و برنامه...

در دهه های گذشته بر کاهش جمعیت، و در دهه نود بر افزایش جمعیت تأکید می شود. به راستی علت این تفاو تها در سیاست گزاری چیست؟ نوشتار حاضر، بخشی از این مسئله را مورد کاوش قرار داده و نشان م یدهد فراباورهای جمعیتی، به آن دسته از عناصر واقعی اشاره میکند که در تصمیم گیری های مربوط به سیاست هایِ جمعیتی و رشد مناسب جمعیت در جامعه اسلامی، مؤثر است. در این مقاله، علاوه بر بیان سیاست گزاری های کمی و کیفیِ ج...