حماسه­های ملی ایران سرشار از عاشقانه­های کوتاه و بلند است و عشق بدنه­ی اصلی این حماسه­ها را تشکیل می­دهد. عشق­های حماسی با عاشقانه­های محض چون لیلی و مجنون و خسرو وشیرین و ... تفاوت­های اساسی دارند. یکی از موضوعات برجسته و متفاوت در عاشقانه­های حماسی مکر و نیرنگ است که به تناسب موضوع به وفور یافت می­شوند. مکرها به انواع مختلف در این عاشقانه­ها نمود پیدا می­کنند و در اغلب موارد نیز بار معنای...

نفوذ قرآن و تفسیر قرآن در مثنوی بسیار زیاد است؛ به­گونه‌ای­که مثنوی را به گنجینة تفسیر قرآن بدل ساخته است، امّا در میان تفسیرهای مختلفی که مورد استفادة مولانا بوده تاکنون به تفسیرهای عرفانی چهار قرن اوّل کم‌توجّهی شده است. در این مقاله با تکیه بر تفسیر سهل بن عبدالله تستری (وفات: 283ق) و ابوعبدالرّحمن سُلَمی (وفات: 412ق) نشان می‌دهیم که رویکرد باطنی مولانا به قرآن و شیوۀ تأویل آیات قرآنی در مثنوی، مت...

متن آیینۀ ذهن مؤلف،زمانه و فضای زیستی اوست؛ از‌این‌رو تحلیل متن ـ به‌ویژه داستان به‌سبب ماهیت و گسترۀ وسیع مؤلفان و مخاطبانش ـ در دریافت تاریخ هر دوره اهمیت دارد. داستان محبوب ‌القلوب برخاسته از گفتمان فکری-فرهنگی دورۀ صفویه است و تحلیل آن در شناخت بیشتر این دورۀ مهم رشد داستان‌پردازی در ایران راهگشاست. پس این پژوهش از روش تحلیل گفتمان انتقادی به بررسی داستان «مکر سه‌زن مکار با قاضی و شحنه و مح...

بررسی صحّت و سقم نظریه تأثیر متقابل فردی و اجتماعی اعمال ناشایسته و شایسته از دیدگاه قرآن است. ذهن انسان در فراز و نشیب های زندگی با این سؤال مهم روبرو است که آیا اعمال خوب و بد انسان در زندگی آینده او نقش به سزا دارد یا خیر؟ نویسنده برای پاسخ به این سؤال به سراغ قرآن رفته و پس از آمارگیری و تقسیم بندی آیات اعمال در قرآن به اعمال صالح - 78 مورد - و اعمال طالح - 122 مورد - ، به بررسی آیات پیامد ا...

چکیده در این پژوهش ابتدا تاریخچه‎ی شکل‎گیری کتاب هزارویک‎شب و فراز و فرودی که منجر به تدوین آن شده است بررسی خواهد شد. سپس به تفاوت میان اسطوره و افسانه پرداخته می‎شود تا بهتر بتوان در رابطه با کنش و رفتار شهرزاد و دیگر زنان قصه‎های هزارویک‎شب در تقابل با فرهنگ مردسالاری به بحث پرداخت. بعد از آن با نگاهی به جنسیت قهرمان به مسئله‎ای می‎رسیم که اصل این تحقیق را در بر می‎گیرد و آن چاره‎جویی قهر...

در عصر کنونی دیدگاه های متفاوتی دربارۀ زن وجود دارد. گروهی با برداشتی نادرست نگاه قرآن را به زن بدبینانه می دانند. یکی از زمینه های پیدایش بدگمانی به زن آیۀ 28 سورۀ یوسف است که به همه زنان، کید بزرگ داشتن نسبت داده شده است. برخی دیگر با مقایسه آیۀ مذکور و آیۀ 76 سورۀ نساء که در آن کید شیطان ضعیف معرفی شده، درسدد ضربه زدن به شخصیت زن برآمده اند. این نوشتار از نوع تحقیقات کیفی است که با رویکرد تح...

«مشاکله» آرایه ای مشهور در علم بدیع است. در این مقاله ده مورد از آیات قرآن کریم که در آنها این آرایه مجال ظهور یافته، بررسی و تحلیل و نظر مفسّران و قرآن پژوهان درباره آنها نقل و تبیین شده است. جان کلام این است که اسناد مقوله هایی از قبیل «ذهن» و «ضمیر» و «نَفْس» و «روح» و «استهـزاء» و «نسیان» و «مکر» و «رنگ آمیزی» و ... به ذات اقدس خداوند روا نیسـت و اگر در آیات قرآن آمده، از باب همشکل سازی و نظیر...

بررسى صحّت و سقم نظریه تأثیر متقابل فردى و اجتماعى اعمال ناشایسته و شایسته از دیدگاه قرآن است. ذهن انسان در فراز و نشیب‌هاى زندگى با این سؤال مهم روبرو است که آیا اعمال خوب و بد انسان در زندگى آینده او نقش به سزا دارد یا خیر؟ نویسنده براى پاسخ به این سؤال به سراغ قرآن رفته و پس از آمارگیرى و تقسیم‌بندى آیات اعمال در قرآن به اعمال صالح - 78 مورد - و اعمال طالح - 122 مورد - ، به بررسى آیات پیامد ا...