در فلسفۀ علم و به‌ویژه در علوم انسانی، تعریف و شناخت مفاهیم و موضوعات مورد مطالعه دارای مبانی هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانۀ متفاوت و حتی متضاد است؛ به‌عبارت‌دیگر، شناخت یک مفهوم در مکاتب مختلف می‌تواند دارای تعاریف متضاد باشد. از این جهت تعیین چارچوب نظری شناخت یک مفهوم بنیادین، یکی از مبنایی‌ترین اصول در مطالعه و شناخت مفاهیم و موضوعات است. در علوم جغرافیایی یکی از مفاهیم و پارادایم‌های...

نقشه و نقشه‌نگاری موضوعاتی کهن در تمدن اسلامی است. نقشه‌های جغرافیایی دورۀ اسلامی، همواره از منظر پژوهشگران علومی چون جغرافیا و تاریخ تحلیل و بررسی شده‌اند، اما به‌لحاظ زیبایی‌شناسی عناصر تصویری و نوشتاری، کمتر مورد توجه بوده‌اند. پژوهش حاضر به‌منظور تعیین ویژگی‌ها و ارزش‌های بصری نقشه‌های جغرافیایی در جهان اسلام، با تمرکز بر نقشه‌های نسخه‌خطی المسالک و الممالک موجود در کتاب‌خانه و موزۀ ملی ملک...

ادبیات تطبیقی به عنوان یک شاخه نوپای ادبی درکشورما قدمتی پنجاه ساله دارد. این شاخه نوپای ادبی در طول عمرکوتاه خود با فراز ونشیب های زیادی روبه روبود است ومی توان گفت؛ پیدایش ادبیات تطبیقی درایران حاصل جنبشی فکری وفلسفی نبوده بلکه این نوع جدید از پژوهش های ادبی به تقلید از دانشگاه های اروپایی وارد دانشگاه های ما شد. بی شک هیچ علمی از علوم جدید به اندازه ادبیات تطبیقی به ادبیات کشور های اسلامی خد...

بحث در ارتباط با عرضه پول و عوامل تعیین کننده آن، بخصوص بعد از ظهور دیدگاه های مخالف با مکاتب جریان اصلی اقتصاد کلان، به یکی از موضوعات مهم در ادبیات پول و بانکداری تبدیل شده است. در دیدگاه مکاتب جریان اصلی، عرضه پول برونزا است و کاملا به ابتکار مقامات پولی تعیین می گردد، بطوریکه بانک مرکزی از طریق کنترل بر پایه پولی می تواند عرضه پول را در سطحی نزدیک به اهداف مورد نظر خود کنترل کند. تحول اساسی...

منشاء عقاید داروینیسم که به عهد باستان حدود پنجم قبل از میلاد بر می ‌گردد و به صورت علمی و مدون در قرن نوزدهم توسط داروین بیان گردیده، تأثیرات عمیق و شگرفی بر علوم مختلف و از جمله جغرافیا گذاشت. تحت تأثیر این عقاید مکاتب جدیدی همچون مکتب جبر جغرافیا و تطورگرایی ظهور یافتند که این مکاتب نیز خود به زایش ایدئولوژی ‌های مهمی همچون فاشیسم و نازیسم و به قدرت رسیدن حکومت­‌های با این تفکرات کمک نمود.<b...

زبانشناسان مکتب بصره در قرون اولیه اسلامی اصول وروشهایی توصیف گونه برای قاعده مند کردن زبان عربی به کار بردند و با استفاده از دو اصل سماع و قیاس طبیعی ، گامهای اولیه را در این راه برداشتند.ولی آنها کم کم دایره مطالعاتیشان را گسترش دادند و علاوه بر عنایت به توصیف حقایق زبان عربی به تفسیر آنها نیز پرداختند و بدین ترتیب روششان تا حد زیادی با روش زبانشناسان زایشی گشتاری مشابه شد. ولی آنها باز هم در...

در فلسفۀ علم، به‌ویژه در علوم انسانی، شناخت مفاهیم و موضوعات ممکن است مبنای هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و روش شناسانۀ متفاوت یا حتی متضاد داشته باشد. از این جهت، تعیین چارچوب نظری شناخت یک مفهوم بنیادین، از اصول اولیۀ مطالعه و شناخت مفاهیم و موضوعات است. در علوم جغرافیایی، شناخت رابطۀ سیاست با فضای جغرافیایی، یکی از موضوعاتی است که تفسیر آن در مکاتب مختلف از جمله در روش‌شناسی پسااثبات‌گرا متفاو...

مسئلة قانونمندی در جغرافیا از دیرباز موضوع مجادلات بسیاری بوده و در سطحی گسترده‌‌تر در حوزة فلسفة علوم طبیعی و اجتماعی مطرح شده است. در حوزة علوم اجتماعی، همواره دو رویکرد در زمینة قانونمندی این علوم وجود دارد. در برخی مکاتب با اتکا به رویکرد رئالیستی، بر همانندی علوم طبیعی و اجتماعی اصرار شده است، اما مکاتب ایدئالیستی، علوم اجتماعی را متفاوت از علوم طبیعی می­دانند و قانونمندی این علوم را انکار...

از گذشته تا به امروز شاهنامه فردوسی یکی از مهمترین کتاب هایی است که همواره مورد توجه نگارگران بوده است. نگارگران در هر دوره تاریخی، با توجه به ویژگی های نگارگری رایج در آن زمان، خلاقیت های شخصی و سلیقه حامیان به گونه های متفاوت از یک موضوع و مجلس آثار خود را از داستان های شاهنامه به نمایش گذاشته اند. گرچه در تمامی این آثاراصول و مبانی نقاشی ایرانی نیز رعایت شده که از جمله نقاط مشترک در همه نگار...