همزمان با آغاز نگرش­های نوینی که  در قرن بیستم نسبت به متون ادبی آغاز شد، «جوزف کمبل» با مطرح کردن «کهن الگوی سفر قهرمان»، تحوّلی جدید در حوزۀ مطالعات نقد اسطوره­گرایی پدید آورد. او با بررسی ساختاری اسطوره­ها در فرهنگ ملل گوناگون، به این نتیجه دست یافت که حرکت قهرمان از آغاز تا پایان داستان، بر اساس فرمولی ثابت است که به صورت یک دستور زبان ذهنی در همۀ داستان­های ملل مختلف، با اندکی تغییرات جزئی ...

داستان بیژن و منیژه یکی از داستان های زیبای شاهنامه فردوسی است. که نگاره های مصور شده نجات بیژن از چاه به عشق بین این دو دلداده و پایان جدایی آن ها اشاره می کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل صحنه« نجات بیژن از چاه توسط رستم» در شاهنامه های مکتب های تیموری و صفوی انجام گرفته است. از این رو در بستری تاریخی و با اتکا به تصاویر شاهنامه های دو مکتب تیموری و صفوی، به تجزیه و تحلیل نمونه های جمع آوری شده و...

علم نوین روان کاوی، با شناخت ضمیر ناخودآگاه و کشف «من» دوگانه انسان، توانسته است ساحت های پنهان و کشف ناشدنی روان وی را تحلیل کند. نقد روان کاوانه نیز با اتّکا بر مبانی این دانش در صدد است با کشف همپیوندی های موجود بین ادبیات و روان انسان، تفسیری روان شناختی از آثار ادبی ارائه دهد. در این میان به نظر می رسد قابلیت های نقدهای روان کاوانه در آثار جعفر مدرس صادقی، به ویژه گاوخونی، بیژن و منیژه، و ش...

داستان بیژن و منیژه، همچون دیگر داستانهای شاهنامه، از جمله آثاری است که به دلیل ساختار و درونمایه نمادینش این قابلیت را دارد که با نگرشی کهن‏الگویی مورد نقد و تحلیل قرار گیرد. بنابر این نگرش، این داستان را می‎توان شرح به فردیت رسیدن قهرمان بیژن‎ نام آن دانست که با دریافت فراخوان، داوطلبانه پای در مسیر فردیت و رشد روانی می‎نهد. او در چرخه کمال خود که از ایران‏زمین آغاز و به آن ختم می‏شود، پس از ...

منظومه های بزمی و عاشقانه، بارزترین جلوه های ادبیات غنایی است. این پژوهش به بررسی ساختار داستانی و سبکی مثنوی های غنایی معروف در سه دوره ی خراسانی(منظومه بیژن و منیژه، ویس و رامین)، عراقی(لیلی و مجنون، یوسف و زلیخا)و هندی(نل و دمن، محمود و ایاز)، بر اساس شگردهای داستان نویسی معاصر می پردازد. این پژوهش، ضمن بررسی عناصر این ساختار، به جستجوی ویژگیهای این منظومه ها پرداخته و با ارائه شواهدی، به ا...

نشانه‌شناسی دانشی است در زمینۀ مطالعۀ نشانه‌ها و چگونگی کاربرد آنها در متن که با عنوان دکترین نشانه‌ها از آن یاد می‌شود. زبان‌شناسان، در طول تاریخ مطالعات نشانه‌شناختی، پدیدۀ نشانه را از دیدگاه‌های گوناگون مطالعه کرده‌اند. یکی از این دیدگاه‌ها که در جست‌وجوی شیوه‌ای برای تبیین کارکرد رابطه‌ای نشانه و تجلی معنایی آن در بافت متن است، نشانه‌شناسی بر پایۀ تقابل‌های دوتایی است که به منتقد فرصت می‌ده...

«به» یکی از پرکاربردترین حروف اضافه در زبان فارسی است که معانی گوناگونی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از کاربرد این حرف در داستانی از شاهنامه فردوسی، به بررسی مقولات شعاعی حرف اضافه «به» از منظری شناختی می‌پردازد. پیکرة موردنیاز این پژوهش، از داستان‌ «بیژن و منیژه» شاهنامه (با 1312 بیت) استخراج شده است. اهداف اصلی این مطالعه، نشان‌دادن ساختار شعاعی شبکه معنایی حرف اضافه «به» و بررسی تغییرات معنای...

حماسه‌های بزرگ ایران و یونان، «شاهنامه» و «ایلیاد» از جهات فراوانی قابل بررسی و مقایسه‌اند. از آن جمله جایگاه شخصیت زن در این دو کتاب و به ویژه «هلن» ملکة زیبایی و منیژه بانو فرد دلدادة «بیژن». «هلن» به روایت «هومر» زیباترین زن جهان همسر «منلاس» است که دلدادة «پاریس» پسر «شاه پریام» پادشاه «تروا» می‌شود و به همراه «پاریس» با دستبرد به خزانة پادشاهی به «تروا» می‌گریزد و زمینة جنگ طولانی و  طاقت‌...

   در داستان­های غنایی شاهنامه بر ویژگی­های مثبت و منفی عشق پریان به پهلوانان تأکید شده است و معمولاً در جامعه شکارگر و در مرز دشمن در کنار بیشه­زار­ها نمودار می­شوند که سعی در اغوای پهلوانان دارند. هدف آنان ربودن تخمه پهلوان همراه با عشق­ورزی، زیبایی و بعضاً خواب و جادو است. در داستان بیژن و منیژه، رستم و سهراب، سیاوش و زال و رودابه، به ترتیب منیژه، تهمینه، مادر سیاوش و کنیزکان رودابه با خویشکار...

در طول زمان، ذوق و علاقۀ سفالگران منجر به ترسیم نقوش و طرح های گوناگون روی سفالینه شد. نقوش به عنوان عنصر اصلی تزیین در سفالینه ها بیانگر مفاهیمی چون اعتقادات، باورها، اندیشه ها، تمایلات و آرزوهاست. توجه به خرد و دانش و اشاره به فرهنگ ها و آیین ها و اسطوره های ملی، از مهم ترین موضوعاتی است که علاوه بر نظم و نثر، در دیگر آثار هنری این سرزمین رواج می یابد. در سده های ششم و هفتم هجری قمری، هنر سفا...