در قرن هشتم هجری قمری در خطّۀ کازرون سه سیرت نامه به قلم محمودبن عثمان، دربارۀ دو عارف نامدار فارسِ قرن پنجم و هشتم هجری قمری یعنی شیخ ابواسحاق کازرونی و شیخ امین الدّین بلیانی، نوشته، ترجمه و خلاصه شد. با توجّه به کمتر شناخته شده بودن و در عین حال اهمّیّت کتاب های فردوس المرشدیّه فی اسرار الصمدیّه، انوارالمرشدیّه فی اسرارالصمدیّه و مفتاح الهدایه و مصباح العنایه و عدم وجود منبعی به جز همین سه اثر دربارۀ ...

بررسی ارتباط متقابل فرم و محتوا در آثار عرفانی - ادبی علاوه بر تبیین کارکرد‌های عناصر دخیل در آن متون، انگیزه‌های مؤلف را از نگارش آن اثر نشان می‌دهد. مصباح الهدایه اثر معروف و برجستۀ عرفانی عزالدین محمود کاشانی در قرن هشتم هـ است که در زمینۀ عرفان نظری نگاشته شده است. مؤلف با گسترش تبویب آرای نظری صوفیه، استشهاد به اقوال ایشان و توجه افراطی به ساختار موسیقایی کلام می‌کوشد از زبان تصوف که در قر...

بخش اعظمی از ادبیات فارسی را ادب تعلیمی تشکیل می دهد. قسمت مهمی از ادبیات تعلیمی را متونی بوجود آورده اند که مضامین اصلی آنها تعالیم اخلاقی است. مصباح الهدایه و مرصادالعباد، دو اثر ارزشمند و گنجینه نفیس در زبان و ادب فارسی و عرفان ایرانی و اسلامی است که در آنها نکات و آموزه های اخلاقی دیده می شود. موضوع اصلی این تحقیق مقایسه متن دو اثر مصباح الهدایه و مرصادالعباد از لحاظ اخلاقی و مسائل مهم آن ا...

چکیده ابن عطاء الله اسکندرانی نخستین شخصیتی است که افکار و سخنان شاذلیّه و اصول این طریقت را به صورت مدوّن و مکتوب درآورده است. تمام نویسندگان و مشایخ بعدی از آثار او برای شناخت شاذلیه که از بزرگ ترین طریقه های تصوف مصر است، بهره گرفته اند. این را می توان دلیلی مهم، برای برجستگی او در این سلسله دانست. هرچند استاد ابن عطاء، ابوالعباس مرسی و استاد او ابوالحسن شاذلی، بنیان گذار این طریقه بوده اند؛ ...

نسخه «مصباح الرسایل و مفتاح الفضایل» تألیف «موفّق بن محمّد المجدی» است. کتاب مشتمل است بر دو باب و هر باب نیز فصولی را در موضوع سلطانیات و اخوانیّات در بر می گیرد. تا امروز، تنها تک نسخه ای از مصباح الرسایل موجود می باشد که به سال 742ه.ق و ظاهراً به دستور بایزید دوم –پادشاه عثمانی- به رشته تحریر درآمده است؛ شاهد این گفتار، نقش مُهری با نوشت?: «بایزید بن محمّد حان مظفر دائماً» است که در صفحه اوّلِ پی...

چکیده:« دیباچه»،در ادب فارسی عمری به اندازه عمر نثرنویسی دارد. به عبارت دیگر از زمان پیدایش اولین متون منثور، این مقوله مهم وجود داشت که از آن جمله می توان به مقدمه کتاب هایی نظیر شاهنامه ابومنصوری، الابنیه عن حقایق الادویه و شرح التّعرف اشاره کرد. دیباچه به عنوان آیینه ای است، در مقابل چشمان مخاطب که سیمای کاملی را ازموضوع، سبک، چگونگی وسبب تألیف کتاب ،خودمصنف، زندگی وخط مشی فکری او،روزگار مولف...

هدف از تهیه این رساله ارائه فرهنگی کامل و مستقل درباره اصطلاحات علوم اسلامی اعم از عرفانی و فلسفی و کلامی و فقهی نیست چرا که در این زمینه تحقیقات شامل و کامل از طرف علمای اعلام صورت گرفته است و بلکه همانطور که از عنوان رساله پیداست محدود به کتاب مصباح الهدایه عزالدین محمود بن علی کاشانی عالم و عارف قرن هشتم هجری است و عبارت از استخراج این اصطلاحات از متن کتاب و گردآوری تعاریف متعدد از نویسندگان...

چکیده بیان الاسرار شیخ حسین زاهدی مشهدی شرح و ترجمه فارسی چهل باب از ابواب صدگانه مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه ،منسوب به امام جعفر صادق(ع)است. مصباح الشریعه مشتمل بر صد باب در معارف و مواعظ و اخلاق و آدابی است که برای سالکان راه دین مفید است.بنابر گفته شیخ حسین زاهدی در دیباچه نسخه،شیخ زین الدین مشهور به شهید ثانی توفیق تألیف آن را یافته است اما بنابر دلایلی این گفته رد شده است.از سلسله النسب...

مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة کتابی است با مضمون اخلاقی و عرفانی و منسوب به امام‌ صادق (ع) که در برهه‌های مختلف تاریخی موردتوجه عرفا و صوفیان بوده است و برخی صوفیان شروحی بر آن نگاشته‌اند. سبک نگارش کتاب نیز ازجهت چینش باب‌ها و محتوا بسیار شبیه به آثار صوفیانه است. درستی انتساب این کتاب به امام‌ صادق (ع) همواره میان دانشمندان چالش‌برانگیز بوده است. بررسی بهانه‌ها و دستاویزهای مخالفان و موافقان ...

«کشف‌المحجوب» هجویری و« مصباح الهدایه» کاشانی علی‌رغم اینکه در فاصله زمانی بیش از دو قرن از هم نگاشته شده‌اند؛ عمدتاً در تقسیم‌بندی سبکی، در حوزه سبک نثر مرسل قرار می‌گیرند؛ اما درباره چگونگی امکان این فرضیه چندان تأمل و تتبعی صورت نگرفته است. ما در این نوشتار برآنیم تا ساختار زبانی این دو اثر را از وجوه مختلف تجزیه‌وتحلیل کنیم و با ذکر تشابهات و تفاوت‌های مختصات زبانی آن‌ها نشان دهیم این تقسیم‌...