نقد کهن­الگویی می­کوشد کلیه عناصر فرهنگی را که به‏طور ناخودآگاه در آفرینش اثر ادبی مؤثر بوده‏اند، مورد بررسی قرار دهد و بدین وسیله اثر ادبی، یا برخی بن‏مایه‏های موجود در آن را، در نسبت اثر با ناخودآگاه جمعی مؤلف، به ژرف ساخت کهن الگویی آن تأویل کند. می‏توان از این روش، در شناخت بهتر نظام معنایی و ارائه تفسیری متفاوت از بافت نمادین غزل حافظ استفاده کرد. بر همین اساس، در این جستار دو محور د...

ماجرای خلقت آدم(ع) ، از جمله داستان های قرآنی است که در متون تفسیری و بویژه تفسیرهای عرفانی، با ظرایف خاصی همراه می باشد. در این میان، کشف الاسرار میبدی با زبانی نمادین و تصویری، به تفسیر عرفانی این داستان می پردازد. روایت میبدی از این ماجرا، در نوبه ثالثه کشف الاسرار، لایه های درونی و دلالت های معنایی فراوانی دارد. نظر به تعدد سطوح رمزگانی در این داستان، این پژوهش به رمزگان شناسی این متن نظر د...

هدف اصلی این مقاله کاربرد رویکرد تحلیل متنی رولان بارت، اندیشمند فرانسوی، برای بررسی و نقد نمایشنامه فیزیکدانها، اثر فریدریش دورنمات است. این نوع از تحلیل در قالب تحلیل رمزگانی صورت می¬گیرد که در پنج دسته از سوی بارت تقسیم¬بندی شده¬اند. این رمزگان¬ها عبارتند از رمزگان هرمنوتیک یا معمایی که در پی معماهای متن هستند، رمزگان پروآیرتیک که مرتبط با پی¬رفت¬های روایت است، رمزگان نمادین که در تقابل¬های ...

شهر به مثابه یک متن، شبکه پیچیده‌ای از رمزگان‌های فرهنگی است که امکان خوانش را برای شهروندان فراهم می‌آورد. با چنین توصیفی، این متن، قابلیت بررسی در قالب رویکرد نشانه شناختی را داراست. بررسی‌ها نشان می‌دهد روندهایی که بعد از دوره مدرنیسم بر شهرها حاکم بوده، لایه‌های متنی آن را دچار تغییر و به دلیل تکیه بر عملکرد و نه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و محیطی، از متن شهر بافت‌زدایی نموده است. ماحصل چ...

کشف ساختار یک اثر، نقشی برجسته در دستیابی به مضمون و محتوا و لایه‏های پنهان معنایی آن دارد. بسیاری از اساطیر، افسانه‏ها، قصه‎های پریان و روایاتی با درونمایة نمادین، دارای ساختارهایی نظام‎مند و نمادین هستند که اعدد و اشکال و نگاره‏ها در آنها کاربردی برجسته دارند. از جملة این متون، منظومة خسرو و شیرین نظامی است که روایتگر داستانی تاریخی است که به افسانه‏ها پیوسته و از این روی دارای مضامین و مفاهی...

هدف اصلی این مقاله کاربرد رویکرد تحلیل متنی رولان بارت، اندیشمند فرانسوی، برای بررسی و نقد نمایشنامه فیزیکدانها، اثر فریدریش دورنمات است. این نوع از تحلیل در قالب تحلیل رمزگانی صورت می¬گیرد که در پنج دسته از سوی بارت تقسیم¬بندی شده¬اند. این رمزگان¬ها عبارتند از رمزگان هرمنوتیک یا معمایی که در پی معماهای متن هستند، رمزگان پروآیرتیک که مرتبط با پی¬رفت¬های روایت است، رمزگان نمادین که در تقابل¬های ...

رولان بارت در اثر خود به نام اس/زد بطور دقیق ساختمندی متن را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد و نقش فعال خواننده در ساخت روایت را مطرح می کند. در این مقاله با بررسی ساختمندی داستان گتسبی بزرگ از اف اسکات فیتسجرالد واحدواژه های شاخص و تاثیرگذار را مورد بررسی قرار میدهیم تا دریابیم که چگونه رمزگانهای در هم بافته درون متن، یک متن ساختمند را ایجاد میکنند.این رمزگانها که از به هم بافته شدن آنها یک متن ...

تحقیق حاضر، پژوهشی است که در زمینه تاثیر سرمایه نمادین بر خشونت خانگی انجام شده است. از نظر بوردیو، اهمیت سرمایه نمادین اینجاست که به اشکالی از تسلط میدان می دهد که وابستگی ایجاد کند، وابستگی به کسانی که سرمایه اجازه تسلط را به آنها داده است.در واقع صاحبان این سرمایه در موضع قدرت و تسلط قرار دارند. سرمایه نمادین، که محصول تغییر شکل رابطه قدرت به رابطه معنایی است، اثر خشونت غیرمادی اشکال دیگر سر...

 در این مقاله، تحلیل نشانه‌شناختی نگاره‌ای از نسخه خطی "هزار و یک شب" در مکتب قاجار اثر ابوالحسن خان غفاری (صنیع‌الملک) ارائه شده است. ابتدا روش نشانه‌شناسی فرهنگی و سپس رویکرد ساختارگرایانه متن هنری شرح داده شده و سپس معرفی نشانه‌شناس مدرن، یوری لوتمان، واضع مکتب مسکو- تارتو انجام می‌گردد. آنگاه با برخورداری از الگوی تقابل طبیعت و فرهنگ، مطالعه‌ای تحلیلی بر نگاره "عفریتی سر راه حسن قرار گرفته ...