برپایه اندیشه شیعه، سنت فعلی یکی از منابع استنباط آموزه‌های دینی است که به‌دلیل عدم تنقیح مبانی و شیوه‌های به‌کارگیری آن، چندان که باید مورد توجه اندیشمندان قرار نگرفته است. یکی از راه­های افزایش بهره‌گیری از سنت فعلی در استنباط آموزه‌های دینی، تبیین پیش‌‏فرض‌ها و باورهایی است که پذیرش آنها، موجب کارآمدی بیشتر سنت فعلی در استنباط می­شود. این پژوهش کوشید تا به روش تحلیلی - اکتشافی یک باور بنیاد...

شرط گام ابتکاری که به ظاهر رشد نوآوری را تضمین می کند و توسعه صنعتی و اقتصادی را به دنبال دارد، علی رغم بهره مندی از فوایدبسیار، همیشه با چالش هایی مواجه بوده که در برخی موارد چنین چالش هایی با مبنای نظام اختراعات در تعارض است و نشان می دهد که نظام اختراعات همیشه به لحاظ اجتماعی مفید نیست. تحلیل چالش های مذکور عمدتاً بر اساس مبانی اقتصادیو ابزار های ارزیابی شرط مزبور یعنی ارزیابان و شخص با مهارت...

استنباط اصول و روش های تعامل با دیگری براساس مبانی انسان شناختی مکتب اسلام، هدف اصلی مقاله حاضر است و برای نیل به این هدف، روش استنتاج منطقی مورد استفاده قرار گرفته است. درباره موضوع تعامل با دیگری، تاکنون رویکردهای مختلفی از قبیل رویکرد جامعه مدنی، دیگرگرایی لویناس و عدم خشونت معنوی به منصه ظهور رسیده اند. در مقابل این رویکردها، رویکرد دیگرگرایی اعتدالی براساس آموزه های اسلام قابل طرح است. سؤا...

عرف پدیده ای اجتماعی است که فقه و حوزه تفقّه از دیر باز با آن آشنا بوده است و هرگاه در اسلام و در موضوع استنباط احکام شرعی ، دلیلی در منابع اصلی موجود نباشد و در کتاب و سنت و عقل و اجماع نتوانیم حکم شرعی را بیابیم ، از استدلالهای دیگر بهره جسته و به طُرُق دیگر متوسل می گردیم که عرف از جمله آنها است . عرف همان قول و یا فعلی است که عمل به آن بصورت استمرار در بین غالب مردم واقع گردیده و مورد قبول عو...

استنباط اصول و روش‌های تعامل با دیگری براساس مبانی انسان‌شناختی مکتب اسلام، هدف اصلی مقاله حاضر ‌است و برای نیل به این هدف، روش استنتاج منطقی مورد استفاده قرار گرفته است. درباره موضوع تعامل با دیگری، ‌تاکنون رویکردهای مختلفی از قبیل رویکرد جامعه مدنی، دیگرگرایی لویناس و عدم‌خشونت معنوی به‌منصه ظهور رسیده‌اند. در مقابل این رویکردها، رویکرد دیگرگرایی اعتدالی براساس آموزه‌های اسلام قابل طرح است. س...

بیش از یک‏ چهارم قرآن داستان است، اغلب این داستان‏ها مربوط به امّت‏های گذشته و بیان آنها بر پایه حکمت‏الهی است یعنی در نقل این داستان‏ها و چگونگی بیان آنها هدفی غیر از سرگرمی نهفته است، گروهی این داستان‏ها را مطابق با واقع نمی‏انگارند و آنها را سمبلیک می‏دانند اما در برابر، روایات نشان می دهد که اهل بیت(ع) از داستان های قرآنی احکام فقهی استنباط کرده اند. گروهی از پژوهشگران فقه قرآنی چه اهل سنت و...

موضوع نظارت و کنترل قدرت از مباحث جدی و بحث برانگیز در حقوق اساسی است. ضرورت طرح این بحث از آنجاست که هیچ جریانی در حوزه قدرت منطقاً نمی‏تواند طرحی منسجم و نظام یافته برای مهار حکومت داشته باشد؛ جز آنکه در گام نخست مواضع خود را در حوزة قدرت از زاویه نظارت تئوریزه کرده باشد و اولین گام در این مسیر استخراجِ مبانی پذیرش و پایه های مشروعیت نظارت بر قدرت در هر نظام حقوقی است. همچنین آنچه قانون گذار یا...

با توجه به پیشرفت و تغییرات گسترده در ابعاد مختلف زندگی انسان و نیاز به استنباط احکام شرعی در مسائل جدید، نیاز به دلیل عقل بیش از پیش احساس می شود. برای بررسی مبانی فکری و آراء امام خمینی(ره) درباره قاعده ملازمه و کاربرد دلیل عقل، متون فقهی استدلالی و اصولی، آرا و فتاوای ایشان بر اساس روش تحلیل محتوا بررسی شده است. نتیجه تحقیق گویای این مساله می‌باشد. در مورد دلیل عقل از دیدگاه امام خمینی، ایشا...

از یک طرف، نظریّه ها و آراء متعدّدی در معناشناسی مفردات آیه ی یک سوره ی مائده وجود دارد و از طرف دیگر، فقیهان، احکام مختلفی را از آیه ی مذکور استنباط کرده اند، ولی تأثیر این نظریّه ها و آراء معناشناسی در استنباط احکام فقهی آیه ی مذکور، مورد مطالعه قرار نگرفته است. مقاله ی حاضر درصدد پاسخ به این سؤال است که آیا نظریّه ها و آراء معناشناسی مفردات این آیه در استنباط فقهی فقیهان از آن تأثیر دارد، طوری ک...

جزم اندیشی و به تبع آن جزم گرایی به مخدوش شدن تعاملات انسانی و ایجاد تضادها و کشمکش های بین فردی در سطوح مختلف اجتماعی، از خانواده گرفته تا گروه ها و احزاب مختلف و در سطح کلان، حتی بین دو جامعه منجر می شود. در این مقاله پس از توصیف و تبیین مفهومِ جزم گرایی و زیبایی شناسی، به واکاوی مبانی مورد اعتقاد جزم اندیش ها و سپس به استنتاج اصول و روش های تربیت اجتماعی برخاسته از این نوع مبانی پرداخته شده ا...