شیخ علاءالدوله (657ـ736 هـ.ق) در آثار مختلف خود به­ویژه رسایل فارسی به این مسئله که دل انسان چگونه می­تواند جلوه­گاه و آینه تجلی جلال و جمال الهی شود، اشاره کرده است و از این رهگذر به «لطایف سبعه» پرداخته است. نظریۀ لطایف سبعه و تطبیق آن با پیامبران وجودی هفت‌گانه تاکنون با نام علاءالدوله سمنانی شناخته شده است، اما اینکه آیا تا قبل از وی کسانی دیگری نیز به این مسئله پرداخته‌اند یا نظریۀ لطایف س...

آن چه که در این مقاله مورد مطالعه قرارگرفته، برّرسی و معرّفی فرهنگ لطایف اللغات عبداللطیف عبّاسی است. عبداللطیف، از محققّان و مُنشیان دوره ی جهانگیری (1014-1037) و اوایل دوره ی شاه جهان (1037-1068) است که درگُجرات هندوستان چشم به جهان گشود.از او آثاری متعدّد، در زمینه های گوناگون ادبی بویژه درباره ی مثنوی مولانا و حدیقه ی سنایی به زبان فارسی به یادگار مانده است. لطایف اللغات ازجمله آثاری است که در بار...

طنز عبید زاکانی از نظر اشارات اجتماعی و نکات تاریخی یکی از منابع ممتاز شناخت جامعه، ذوق و فرهنگ ایرانی در قرن هشتم است. در طنزهای عبید زاکانی به ظریف ترین مسائل فردی و جمعی در بستری از نگرش فلسفی و سیاسی پرداخته شده است. نکتۀ قابل تأمل در طنز عبید این که غالباٌ لطایف او زیرساختی پارادوکسی دارند و عبید از طریق ایجاد فضایی متناقض گونه، خواننده را به خنده و تفکر وامی دارد. در این تحقیق به عمده ترین...

طنز عبید زاکانی از نظر اشارات اجتماعی و نکات تاریخی یکی از منابع ممتاز شناخت جامعه، ذوق و فرهنگ ایرانی در قرن هشتم است. در طنزهای عبید زاکانی به ظریف‌ترین مسائل فردی و جمعی در بستری از نگرش فلسفی و سیاسی پرداخته شده ‌است. نکتۀ قابل تأمل در طنز عبید این که غالباٌ لطایف او زیرساختی پارادوکسی دارند و عبید از طریق ایجاد فضایی متناقض‌گونه، خواننده را به خنده و تفکر وامی‌دارد. در این تحقیق به عمده‌تری...

ابیات وصفی، قسمتی بزرگ از معلقات سبع را تشکیل می دهد. سرایندگان این قصاید، علاوه‏بر غرض های شعری خود، منازل یار، پدیده های طبیعی، مرکب، صحنه های نبرد و عناصری دیگر را توصیف کرده و به‏تصویر کشیده اند و به همین منظور و برای ملموس‏کردن تصاویر ادبی‏شان، این ابیات را با موسیقی مناسب، به ویژه موسیقی آوایی حروف همراه کرده اند. با توجه به اینکه در فرایند توصیف حسی، شاعر برای تأثیر بیشتر هدف خود، نیازمن...

عرفا انسان را آیینه تمام‌نمای الهی می‌دانند. از نظر آنها همان‌گونه که خداوند دارای اسما و صفات مختلف و به تبع آن دارای جلوه‌های گوناگونی است، حقیقت انسان نیز واحد کثیری است که به واسطه تجلیات گوناگون، اسامی متعدد می‌یابد. بیشتر صوفیه دل آدمی را حقیقت وی می‌دانند و جلوه‌های آن را «لطایف سبعه» نامیده‌اند. این لطایف عبارتند از طبع، نفس، عقل، قلب، سِرّ، خفی و اخفی. در سیر و سلوک از این هفت مرحله، به ...

عرفا انسان را آیینه تمام نمای الهی می دانند. از نظر آنها همان گونه که خداوند دارای اسما و صفات مختلف و به تبع آن دارای جلوه های گوناگونی است، حقیقت انسان نیز واحد کثیری است که به واسطه تجلیات گوناگون، اسامی متعدد می یابد. بیشتر صوفیه دل آدمی را حقیقت وی می دانند و جلوه های آن را «لطایف سبعه» نامیده اند. این لطایف عبارتند از طبع، نفس، عقل، قلب، سرّ، خفی و اخفی. در سیر و سلوک از این هفت مرحله، به ...

از آن جا که علم قرائت یکی از شاخه های مهم علوم قرآنی است و بر خلاف زمان حاضر در گذشته این علم در ایران رواج داشته و نسخ خطی متعددی به زبان فارسی در کتاب خانه ها موجود است؛ و از طرفی در زمان حاضر، کتابی به زبان فارسی - جز برخی کارهایی که توسط بعضی معاصرین انجام شده است- در دسترس علاقه مندان به این علم وجود ندارد. معرفی نسخه ای خطی از یک ایرانی در قرن هشتم هجری در زمینه قرائات می تواند به احیای ا...