ارسطو با معرفی سه شکل از قیاس اقترانی آغازگر مباحث پردامنه‌ای در این حوزه شده است. شکل چهارم بعدها به اشکال قیاس اقترانی اضافه شد. در سه قسم اول قیاس اقترانی اختلاف‌نظری دیده نمی‌شود بحث بر سر شکل چهارم قیاس و شرایط انتاج آن می‌باشد. در شکل چهارم قیاس سه اختلاف عمده دیده می‌شود: 1- جایگاه شکل چهار 2- شرایط انتاج 3- ضروب منتج. گروهی از متقدمان که منطق‌دانان قبل اثیر الدین ابهری را در بر می‌گیرد ...

مقاله حاضر به بررسی و داوری نظرات منطق دانان سینوی درباره شرایط انتاج قیاس استثنائی (با تأکید بر شرطی متصل) اختصاص دارد. پس از بررسی متون متعدد منطق سینوی، مجموعه نظرات در شش دسته تقسیم بندی شده است. در دسته اول، شرطی در قیاس استثنائی به صورت مهمله استفاده می شود که با مبانی منطق سینوی در شرطیات هماهنگ نیست. با کنار گذاشتن این نظر درمی یابیم همه منطق دانان سینوی درباره ضرورت لزومی بودن شرطی در ...

براساس روان شناسی رشد، قوای ادراکی از سنّ دو سالگی فعّال می شود و کودک هم زمان با یادگیری مفاهیم زبان، قواعد سخن گفتن و فکر کردن را نیز به کار می برد. امّا این قواعد، برخلاف مفاهیم، آموختنی نیست بلکه در ذهن قابلیت هایی وجود دارد که به مرور زمان با رشد سنّ شناختی بالفعل می شود. قواعد تفکّر و منطق از جمله قواعد شهودی ذهن است که در اثر به کارگیری، رشد بیشتری می یابند. لذا علم منطق، بازشناسی و تعلیم ای...

شمس الدین سمرقندی از منطق دانان قرن هفتم، در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن سینا پیش نهاده است. از نظر ابن سینا، قیاس شرطی دقیقاً مانند قیاس حملی است و در نتیجه، 19 ضرب منتج دارد؛ اما سمرقندی این همانندی را نمی پذیرد و فقط 7 ضرب از قیاس شرطی را معتبر می داند. او در بیان شرایط انتاج فقط شرایط کیفیت را بیان می کند و به شرایط کمیت نمی پردازد و هنگام ارائه مثال نقض برای ضرب های عقیم، تفاوت کم...

منطق قدیم در بعضی موارد نتیجه گیری هایی می شود که در همه حال صحیح تلقی می گردند در حالی که با کمی دقت متوجه خواهیم شد که این نتیجه گیری ها در شرایطی خاص نمی تواند درست باشد. این نتیجه گیری ها، هم در استنتاج های بی واسطه می تواند رخ دهد و هم در اشکال اربعۀ قیاس اقترانی امکان دارد اتفاق افتد. پیش از پرداختن به خطای وجودی ابتدا به نتیجه گیری منطق قدیم در شرایط فوق می پردازیم و سپس خطای آن را در شر...

منطق دانان مسلمان برای توجیه استدلالهای ساده ای ( مانند قیاس مساوات ) دچار گرفتاریهایی شده اند که این گرفتاریها از التزام آنها به قیاس حملی نشات گرفته است ناتوانی منطق قدیم در این زمینه از ناحیه نسبت به ماهی نسبت نیست یعنی اینگونه نیست که منطق قدیم به این دلیل از اثبات استدلالهای حاوی نسبت ناتوان باشد که دارای نسبت هستند بلکه مشکل اصلی منطق قدیم همان اتکا به تحلیل موضوع محمولی گزاره و عطف توجه ...

منطق قدیم در بعضی موارد نتیجه گیری هایی می شود که در همه حال صحیح تلقی می گردند در حالی که با کمی دقت متوجه خواهیم شد که این نتیجه گیری ها در شرایطی خاص نمی تواند درست باشد. این نتیجه گیری ها، هم در استنتاج های بی واسطه می تواند رخ دهد و هم در اشکال اربعۀ قیاس اقترانی امکان دارد اتفاق افتد. پیش از پرداختن به خطای وجودی ابتدا به نتیجه گیری منطق قدیم در شرایط فوق می پردازیم و سپس خطای آن را در شر...

شمس‌الدین سمرقندی از منطق‌دانان قرن هفتم، در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن‌سینا پیش ‌نهاده است. از نظر ابن‌سینا، قیاس شرطی دقیقاً مانند قیاس حملی است و در‌نتیجه، 19 ضرب منتج دارد؛ اما سمرقندی این همانندی را نمی‌پذیرد و فقط 7 ضرب از قیاس شرطی را معتبر می‌داند. او در بیان شرایط انتاج فقط شرایط کیفیت را بیان می‌کند و به شرایط کمیت نمی‌پردازد و هنگام ارائة مثال نقض برای ضرب‌های عقیم، تفاوت ک...

پارادوکس کَرول بنیادی‌ترین مفهوم منطق، یعنی مفهوم استنتاج را به چالش می‌کشد و چنین می‌نمایاند که در هیچ استنتاجی نمی‌توان از مقدّمات به نتیجه رسید. مقاله‌ی پیش رو این پارادوکس را بر سه اندیشمند بزرگ، ویتگنشتاین، ابن‌سینا، و خواجه نصیر، عرضه می‌کند و می‌کوشد تا راه‌حلّی را از سخنان آنان فرا چنگ آورد. ویتگنشتاین از یک وضع مقدّم «بیان‌ناپذیر» ولی «نشان‌دادنی» در همه‌ی استنتاج‌ها سخن می‌گوید که سرانجام...