شمس‌الدین سمرقندی از منطق‌دانان قرن هفتم، در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن‌سینا پیش ‌نهاده است. از نظر ابن‌سینا، قیاس شرطی دقیقاً مانند قیاس حملی است و در‌نتیجه، 19 ضرب منتج دارد؛ اما سمرقندی این همانندی را نمی‌پذیرد و فقط 7 ضرب از قیاس شرطی را معتبر می‌داند. او در بیان شرایط انتاج فقط شرایط کیفیت را بیان می‌کند و به شرایط کمیت نمی‌پردازد و هنگام ارائة مثال نقض برای ضرب‌های عقیم، تفاوت ک...

مجدالدین عبدالرزاق جیلی (د. ح. 570 ق.)، برای نخستین بار در تاریخ منطق، در رسالۀ اللامع فی الشکل الرابع به مختلطات شکل چهارم پرداخته است. پیش از او، دنحای کشیش (ح. 800م.) و ابوالفتوح ابن‌صلاح همدانی (د. 548ق.)، معاصر جیلی، مطلقات شکل چهارم را به تفصیل طرح کرده بودند. جیلی در رسالۀ اللامع تنها به موجهات «بسیط» شکل چهارم پرداخته و هیچ اشاره‌ای به موجهات «مرکب» نکرده است. شاگرد او، فخر رازی، نیز تن...

شمس الدین سمرقندی از منطق دانان قرن هفتم، در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن سینا پیش نهاده است. از نظر ابن سینا، قیاس شرطی دقیقاً مانند قیاس حملی است و در نتیجه، 19 ضرب منتج دارد؛ اما سمرقندی این همانندی را نمی پذیرد و فقط 7 ضرب از قیاس شرطی را معتبر می داند. او در بیان شرایط انتاج فقط شرایط کیفیت را بیان می کند و به شرایط کمیت نمی پردازد و هنگام ارائه مثال نقض برای ضرب های عقیم، تفاوت کم...

منطق قدیم در بعضی موارد نتیجه گیری هایی می شود که در همه حال صحیح تلقی می گردند در حالی که با کمی دقت متوجه خواهیم شد که این نتیجه گیری ها در شرایطی خاص نمی تواند درست باشد. این نتیجه گیری ها، هم در استنتاج های بی واسطه می تواند رخ دهد و هم در اشکال اربعۀ قیاس اقترانی امکان دارد اتفاق افتد. پیش از پرداختن به خطای وجودی ابتدا به نتیجه گیری منطق قدیم در شرایط فوق می پردازیم و سپس خطای آن را در شر...

منطق ارسطویی (منطق حملی) از طریق ترجمه مستقیم و بی واسطه آثار ارسطو، و منطق رواقی ـ مگاری (منطق شرطی) با ترجمه غیرمستقیم و به واسطه برخی متون لاتینی جالینوس، اسکندر افرودیسی و بوئتیوس مربوط به نخستین سده های میلادی  به جهان اسلام راه یافت. پس از دو قرن تلاش برای ترجمه، شرح، تقریر و تفهیم میراث منطقی یونانیان، با ظهور  ابن سینا «دوره ابداع و نوآوری» فرا رسید. ابداعات منطقی و منطق های ابداعی ابن ...

منطق قدیم در بعضی موارد نتیجه گیری هایی می شود که در همه حال صحیح تلقی می گردند در حالی که با کمی دقت متوجه خواهیم شد که این نتیجه گیری ها در شرایطی خاص نمی تواند درست باشد. این نتیجه گیری ها، هم در استنتاج های بی واسطه می تواند رخ دهد و هم در اشکال اربعۀ قیاس اقترانی امکان دارد اتفاق افتد. پیش از پرداختن به خطای وجودی ابتدا به نتیجه گیری منطق قدیم در شرایط فوق می پردازیم و سپس خطای آن را در شر...

قواعد قیاس حملی، که معمولاً تحت عنوان “the rules of the categorical syllogism” در منابع آموزشی منطق به زبان انگلیسی مطرح می شود، روش مفیدی است که جهت تشخیص اعتبار قیاس های حملی، به منطق آموزان، در کتاب های عمومی آموزش منطق، ارائه می شود. استفاده از این قواعد به تقلید از آثار آموزشی غربی در کشور ما نیز متداول گشته و با اندک تغییراتی، در آثار مؤلفان منطقی در داخل کشور، بازنویسی شده است. این تغییرا...

اسپینوزا، فیلسوف عقل­گرای قرن هفدهم، به تبع سلفش دکارت قائل بود که با منطق ارسطویی و قیاس اقترانی صرف نمی‌توان در حوزۀ علم و فلسفه به یقین لازم دست یافت. از این­رو ریاضیات و به­طور خاص هندسه را سرمشق تفکر فلسفی خود قرار داد و در کتاب اخلاق، اندیشه‌های نهایی خود در حوزۀ متافیزیک و انسان‌شناسی فلسفی را در قالبی اقلیدسی و با روشی ترکیبی و تکاملی نظم بخشید. اسپینوزا همچون دکارت، اما به­صورتی ضمنی،...