قرآن و سنت از اساسی ترین منابع تشریع اسلامی است و فهم آنها ضوابط خاص خود را دارد، از این رو استناد به آیات قرآن و روایات، بدون نگرش جامع و ضابطه مشخص و عدم بکارگیری روش صحیح و اصولی ، و صرفا بر اساس تعصبات فرقه ای مصداق بارز تفسیر به رای شمرده شده است. جریان های تکفیری با نقل گرایی افراطی و با تمسک به ظواهر چند آیه و گاه با تفسیر گزینشی از آیات قرآن دیگران را به شرک و بدعت متهم می کنند. برداشت ...

طرح پرسشهایی درباره سنجش نظریه پلورالیسم و پیامدهای علمی و عملی آن از منظر قرآن است. نویسنده، پس از معرفی اجمالی پلورالیسم، در رابطه با نجات انسان سه دیدگاه انحصارگرایی، کثرت گرایی، و شمول گرایی رامطرح نموده سپس دیدگاه هایی را درباره کثرت گرایی دینی آورده آن گاه پرسشهایی را برای شناخت دیدگاه قرآن طرح می کند: 1- قرآن کدامیک از سه دیدگاه یاد شده را می پذیرد؟ 2- آیا داوری قرآن نسبت به ادیان توحیدی...

احمد بهشتی[1] این نوشتار، نخست مروری دارد بر بیان ماهیت افراط گرایی و مضرات آن، سپس به بحث درباره راه های مبارزه با آن پرداخته است. افراط گرایی یا قومی یا نژادی یا حزبی و گروهی یا مذهبی است. از آن جا که افراط گرایی زاییده تعصب خشک و خروج از جاده اعتدال و عقلانیت و گریز از شریعت است، برای مبارزه با همه اقسام، بیان مضرات افراط گرایی، و ت...

آنچه نگارنده در پی تحقیقات خود به آن دست یافته، این است که به طور کلی می توان به سه گرایش متفاوت در ارتباط با موضوع جامعیت قرآن در بستر زمان اشاره کرد: 1ـ جریان تصوف گرایی با محوریت اندیشه ی غزالی. 2ـ جریان غرب گرایی با محوریت فکری جدایی دین از سیاست. 3ـ جریان اصالت گرایی با محوریت وفاداری به متن. جریان تصوف گرایی با مبنا قرار دادنِ اصل باطن قرآن و زبان قرآن به معناشناسی جامعیت قرآن روی ...

هر گاه ظاهر آیات قرآن با دلایل بیرون از قرآن تعارض داشته باشد، فهمندۀ قرآن‌باور به معنای تأویلی که معنایی دورتر است، منتقل می‌شود. دلیل مخالف ظهور آیه، غالباً از داده‌های علوم عقلی، تاریخی و تجربی فراهم می‌آید. مقالۀ حاضر ضمن تقریر چیستی و چرایی عبور از «معنای ظاهری» به «معنای تأویلی»، از روایی یا ناروایی چنین فرایندی سخن می‌گوید و نشان می‌دهد که اعتبار و کارآمدی برگزیدن «معنای تأویلی»، مُطلق و ه...

چکیده مقدّمه ی مطالعه در زمینه ی بعد مادّی گرایی انسان به علّت گرایش به امور دنیوی همواره مطرح بوده و قدمت آن به یونان باستان می رسد ، در صدر اسلام نیز این مسأله مطرح بوده است.غالب پژوهشگران با نگاه فلسفی آن هم از نوع غربی و رایج در دنیای مسیحیّت به آن نگریسته اند. نظرات اندیشمندان مختلف در قالب کتب تفسیری، اخلاقی و مقالات مستقل عرضه شده است.امتیاز این پژوهش ، مبتنی بودن آن بر قرآن و روایات می با...

نصر حامد ابوزید دگراندیش مصری که افکارش در مکتب تفسیر ادبی امین الخولی شکل گرفت، سهم وافری برای هرمنوتیک در فهم متن قائل بود. هرمنوتیک دانشی است که نظریه های مربوط به فهم را مورد بررسی قرار می دهد و دارای دو رویکرد اساسی عینی گرا و نسبی گراست. ابوزید که در نظریات مکاتب مختلف هرمنوتیک تأمل نموده، کوشیده است تا از میان آن ها، به هرمنوتیکی متمایز دست یابد و روش برداشت از قرآن را بر مبنای آن استوار...

دریافت پیام قرآن و شناخت عمیق تر آن، دغدغه ی مستمردانشمندان و قرآن شناسان از زمان نزول قرآن بوده است. این امر درخصوص روایت های قرآنی که بخش قابل توجهی از این کتاب آسمانی را تشکیل می دهند، از اهمیت خاصی برخوردار است و در اعصار گذشته، همواره مورد عنایت قرآن پژوهان قرار داشته است. موضوع این رساله، بکارگیری نظریه روایت و به ویژه تحلیل ساختاری برای شناخت عمیق تر روایت های قرآنی، با رهیافتی میان رشته...

اگرچه تاریخِ ترجمه قرآن کریم عمری هزار و دویست ساله دارد، ولی نهضت ترجمه ای که ظرف سی سال اخیر در کشور به راه افتاده، نیز در جای خود بسیار امیدوار کننده است. از اولین ترجمه فارسیِ قرآن در دهه شصت شمسی به وسیله عبد المحمد آیتی، تا امروز که  سه دهه از انتشار آن می گذرد، ده ها ترجمه دیگر هم به میراث فرهنگی و معنوی کشور افزوده شد که قطعاً  در فرایند ترجمه قرآن تا رسیدن به یک ترجمه مطلوب و آرمانی تأثیر...

انسان در طول حیات دنیوی خویش از سویی به نیکی و زیبایی و از سوی دیگر به زشتی ها می گراید. از این رو، خداوند در قرآن خطرات و خطورات پلید نفسانی را به انسان یادآور شده است و نفس امّاره را به مثابه خاستگاه زشتی گرایی روان، فریبنده توصیف و شناخت مهالک نفسانی را مقدمه وصول به حیات طیبه قرآنی معرفی کرده است. یکی از وظایف دانش روان شناسی کشف و تبیین خاستگاه زشتی گرایی نفس و عوامل مؤثر بر انحراف حیات بشر...