در این جستار بر آنیم تا کارکرد دو فعل «شدن» و «رفتن» را در گویش­های فارسی خراسان بررسی­کنیم. بدین منظور بیست و دو گویش از خراسان­­های رضوی، جنوبی و شمالی در این پژوهش بررسی، و چهار کارکرد این افعال شامل فعل حرکتی اصلی، فعل اسنادی، فعل کمکی و فعل وجهی مورد تحلیل ­قرار­ گرفته­اند. با توجه به کارکرد این افعال، گویش­های فارسی خراسان به سه دسته تقسیم ­شده­ و در برخی کارکردها برای برخی دسته­ها زیردست...

در زبان فارسی میانه، مانند بسیاری از زبان‌های دیگر، یکی از وجوه فعل التزامی است که هم در زمان مضارع و هم در زمان ماضی کاربرد داشته، ولی در متون موجود فقط از بعضی صیغه‌های آن شواهدی در اختیار است. ماضی التزامی در فارسی میانه کم‌کاربردتر از مضارع التزامی است و ظاهراً محدود است به بعضی افعالی که از ماده یا بن ماضی فعل و فعل معین hād ساخته شده‌اند. با این حال، صورت دیگری از افعال التزامی هم در متون ...

گویش بیرجند جزو گویشهای بسیار شبیه فارسی میانه است. واژه های متعددی در این گویش وجود دارد که در دوران فارسی میانه مورد استفاده ی متکلمان بوده است. تفاوت مهمی که بین گویش بیرجند و فارسی چه در فارسی میانه و چه در فارسی معاصر دیده می شود اینگونه است که حالتهای صرف فعل ماضی این گویش بیشتر از فارسی است که هر کدام خود به گونه های مختلف صرف میشوند. فعل حال و اینده نیز در این گویش گونه های مختلف صرف می...

فعل در زبان­های ایرانی باستان بر مبنای زمان، نمود، شخص، شمار و دو جهتِ اکتیو و میانه بررسی می‌شود. بنابر دیدگاه رایج، جهت میانه وسیلۀ تبدیل ریشه­های گذرا به ناگذر است. این دیدگاه با مشاهدۀ ریشه­هایی فعلی شکل گرفته است که در جهت اکتیو، گذرا و در جهت میانه ناگذر هستند، در حالی ‌که  بررسی دقیق­تر متون بازمانده از زبان­های باستانی ایران،  ویژگی­های دیگری را آشکار می­کند که اعتبار نظریۀ فوق را به چال...

فعل در زبان­های ایرانی باستان بر مبنای زمان، نمود، شخص، شمار و دو جهتِ اکتیو و میانه بررسی می شود. بنابر دیدگاه رایج، جهت میانه وسیلۀ تبدیل ریشه­های گذرا به ناگذر است. این دیدگاه با مشاهدۀ ریشه­هایی فعلی شکل گرفته است که در جهت اکتیو، گذرا و در جهت میانه ناگذر هستند، در حالی که  بررسی دقیق­تر متون بازمانده از زبان­های باستانی ایران،  ویژگی­های دیگری را آشکار می­کند که اعتبار نظریۀ فوق را به چالش...

ساخت فعل یکی از مهمترین مقوله‌های دستوری در زبانهای ایرانی است. مقایس? ساخت فعل در زبانها و گویشهای ایرانی می‌تواند بیانگر پیوند این زبانها و بستگی آنها به یک شاخ? زبانی، یعنی زبانهای ایرانی باستان باشد. بنابراین هدف از انجام این پژوهش، یکی بررسی چگونگی ساخت فعل در زبان بلخی و دیگر حصول به این نتیجه است که آیا ساخت فعل در این زبان با دیگر زبانهای ایرانی میانه از هماهنگی و ارتباط کافی برخوردار ...

شهمیرزاد یکی از شهرهای  استان سمنان است. گویش مردمان این شهر با زبان فارسی قدیم و گویش مازندرانی آمیخته­است. بعضی فعل‌ها در گویش شهمیرزادی بازماندۀ شکل کهن افعال در زبان فارسی دری، فارسی میانه و ایرانی باستان است. امروزه کاربرد بسیاری از افعال با آنچه در ادوار آغازین به کار می‌‌رفته، تفاوت‌های زیادی یافته است؛ اما هنوز بازماندۀ افعال کهن را در بعضی گویش‌ها می‌توان یافت؛ از جمله  شباهت‌های زیادی...

فعل اوستایی بر مبنای زمان، نمود، شخص، شمار و دو جهتِ اکتیو و میانه بررسی می‌شود. بنا بر دیدگاه رایج، جهت میانه وسیلۀ تبدیل ریشه­های گذرا به ناگذر است. این دیدگاه با مشاهدۀ ریشه­های فعلی‌ای شکل گرفته است که در جهت اکتیو، گذرا و در جهت میانه ناگذر هستند، درحالی‌که زبان اوستایی ویژگی دیگری را در خود دارد که نظریۀ فوق را به چالش می‌کشد و آن وجود افعال «فقط میانه» و افعال «گذرای میانه» است. بررسی نوی...

چکیده کارنامه اردشیر بابکان و بندهش هر دو از ارزشمندترین متن های پهلوی هستند. کارنامه اردشیر تنها اثر تاریخی به زبان فارسی میانه است. این اثر سرگذشت افسانه ای و تاریخی اردشیر موسس شاهنشاهی ساسانی است که می توان آن را نوعی رمان تاریخی نامید. نثر کارنامه بسیار ساده و متأخر است و تأثیر زبان فارسی در آن مشاهده می شود. بندهش به معنای آفرینش آغازین است، دلیل شهرت کتاب به این نام آن است که مهم-ترین ...

در کتاب های دستور ایتالیایی تنها از دو جهتِ فعل، صحبت شده است، اما اگر ازدیدگاه کاربردشناختی به مجهول نگاه کنیم، آن را هم چون یکی از ابزارهای زبانی برای نشان دادن نگرش و منظری متفاوت به یک رویداد می بینیم. در این مقاله، تغییر منظر گوینده را، با توجه به نظریة ظرفیت، بررسی می کنیم. بنابر این نظریه، هر فعل، بر اساس ظرفیتش، از پیش مشخص می کند که در چه محیط نحوی ظاهر می شود و چه سازه هایی باید و یا م...