در روزگار قاجار با دو گروه از اهل معرفت مواجه می شویم، که یکی به ماده ی فرهنگی اسلامی مجال مواجهه با صورت های نوین فرهنگی را نمی دهد و مترصد است آن را در همان هویت پیشین مصون دارد؛ و دیگری، گروهی هستند که چندان دل در صورت ها و دستاوردهای درخشان تجدد دارند، که ماده ی فرهنگ بومی را برای دریافت و درک این نوظهورها حاوی هیچ استعدادی نمی یابند. مقاله، با رجوع به مبادی «هستی شناختی»، در صدد بیان این ن...

به دنبال فتح ایران توسط مسلمانان و گرویدن اکثریت ایرانیان به اسلام، فرهنگ ایرانی تغییرات اساسی یافت. با وجود این، بخش چشم گیری از سنن و آداب ایرانی پیش از اسلام حیات خود را در کنار ارزش های جدید دینی، حفظ کرد. تحولات سیاسی و دینی در ایران باعث شد برخی از این سنت ها دست کم چندی فراموش یا کنار نهاده شود، اما پس از گذشت دو سده از فتح ایران و به دنبال روی کار آمدن حکومت های محلی، تلاش هایی برای باز...

فرهنگ و ادبیّات عامیانه یا فولکلور شامل آداب و رسوم، افسانه ها و قصّه ها، اشعار و ترانه های محلّی، لالایی ها، بازی ها و سرگرمی ها، چیستان ها و ضرب المثل ها، اعتقادات و باورها، آیین ها و .... است که همه ی جنبه های زندگی مردم یک منطقه را دربر می گیرد. فرهنگ و ادبیّات عامیانه بازتاب زندگی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، اخلاق و رفتار، اعتقادات و بینش، و مذهب و احساس یک ملّت است که واقعیّت ها را بیان می کند. ...

‏تحقیق درباره فرهنگ و آداب و رسوم سرزمین ایران، ضمن آنکه بسیاری از نقاط تاریک ادبی روشن می کند، از جهات مختلف و به دلایل گوناگون اهمیت دارد. در این میان،  شناسایی فرهنگ عامه با استفاده از متن ادبی، فواید فراوانی دارد که در این مقاله، به برخی از آ نها اشاره شده است.‏مقالة حاضر، پژوهش است در فرهنگ عامیانة اسلامی _ ایرانی و آذربایجانی با رجوع به آثار خمسة ‏نظامی که پنج اثر گرانقدر او - مخزن اسرار،...

ادبیات کلاسیک فارسی، سرشار از داستان های عامیانه است و این داستان ها منبع مهمی برای مطالعه و تحقیق در زمینه آداب و رسوم و فرهنگ مردم گذشته می باشد. یکی از زیباترین این داستان ها داراب نامه اثر ابوطاهر طرسوسی است. این اثر زیبا، مجموعه ای از عناصر فرهنگ مردم، بخصوص افسانه های مختلف در مورد مکان ها و موجودات و درختان شگفت انگیز و اسرارآمیز را در خود جای داده است. بیشتر افسانه های داراب نامه درباره...

آل­بویه که از شمال ایران برخاسته بودند، توانستند اولین حکومت مستقل شیعی را در بخش­های وسیعی از ایران و عراق تأسیس نموده و بر دستگاه خلافت عباسی مسلط شوند. یکی از مهمترین پیامدهای تشکیل حکومت آل بویه، ترویج و تعمیق فرهنگ تشیع بر بخشهای وسیعی از سرزمین­های مرکزی و غربی حوزه خلافت عباسی شد. هدف این مقاله بررسی شناسایی این پیامدها و ارزیابی نقش امرای آل­بویه در این موضوع است. نتایج بررسی نشان می­د...

چکیده دستبافته ها جلوه ای از باور و فرهنگ بومی و گذشته ی یک سرزمین است که بی تردید فصلی با اهمیت از تاریخ هنر آن سرزمین را تشکیل می دهد و بیانگر چگونگی زندگی مردمان یک منطقه و بخش مهمی از فرهنگ و هویت آنان است. نقش و نگاره های بافته ها زائیده ی ذهن خلاق بافنده ی آن و جلوه ای از هویت فرهنگی و باور یک قوم را مشخص‏ می نماید و وسیله ایست برای انتقال پیام و موضوعی خاص. با بررسی نقش ها و آثار خلق‏شد...

آداب و رسوم و آیین های کهن هر ملّت و سرزمینی هویّت آن ملّت و سرزمین را می سازند. شناخت این آداب و رسوم و آیین های کهن ایرانی و دریافت پیوند آن با آداب و رسوم امروزی ما را در شناسایی بهتر و بیشتر آیین ، فرهنگ و آداب و رسوم گذشته های دور یاری می رساند. غزلیّات سعدی یکی از ارزشمندترین آثار به جای مانده نزد ایرانیان است که بسیاری از آداب و رسوم و آیین های کهن ایرانی را باز می نماید. آداب و رسومی که سی...

چکیده: بحث اصلی این پایان نامه به سه بخش تقسیم شده است. در بخش اوّل علومی که نویسنده به آن ها اشاره کرده است از جمله نجوم، طب، موسیقی و علوم غریبه را آورده، در مورد هر یک توضیحاتی بیان کرده و برای هر کدام از متن کتاب مثالی را آورده ایم. بخش دوم، مربوط به آداب و رسوم رایج در عصر نویسنده است که در سه بخش اجتماعی، درباری و مذهبی تدوین شده است. در این بخش به مطالب مختلفی از جمله نحوه ی زندگی مردم،...

نکته یابان و ژرف اندیشان، طی سفرهای خود به ثبت دیده ها و شنیده ها و تجارب خود، درباره ی مسائل گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی، جفرافیایی، تاریخی و. . . می پردازند و سفرنامه های ارزشمندی از خود به یادگار می گذارند. این سفرنامه ها ما را در شناخت فرهنگ، آداب و رسوم، موقعیّت اجتماعی و سیاسی و جغرافیایی سرزمین ها و ملل گوناگون یاری می کنند. برخی از این سفرنامه ها علاوه بر اینکه حاوی اطّلاعات سودمندی ه...