مکتب فقهی اصفهان که ابتدا توسط عالمان مهاجر جبل عامل تأسیس و سپس با همراهی عالمان ایرانی و مقارن با تأسیس دولت صفوی به کار خود ادامه داد، یکی از موفق‌ترین و کارآمدترین مکاتب فقهی شیعه بوده است. در این مکتب، دو گرایش کلان اصولی و اخباری وجود دارد که هر کدام، ضمن داشتن برخی اشتراکات، تعامل ویژه‌ای با حوزه سیاست داشته‌اند. بی‌شک، تجربه ورود آشکار و حداکثری فقه در هسته قدرت سیاسی در این دوره، سرمای...

کارکردهای اجتماعی دین از جمله مباحثی است در حوزه جامعه شناسی دین که به بررسی نقش و کارکرد دین در جوامع انسانی می پردازد و دیدگاه های مختلف را در این زمینه مورد نقد و بررسی قرار می دهد. تعلق خاطر اصلی پژوهشگران جامعه شناسی در مورد دین، کارکرد آن است و اصطلاح کارکرد به سهم دین در ابقای جوامع انسانی و ثبات آن راجع است.تحقیق حاضر آراء و اندیشه عالمان شیعی معاصر را در این زمینه مورد بررسی قرار می ده...

مکتب فقهی اصفهان که ابتدا توسط عالمان مهاجر جبل عامل تأسیس و سپس با همراهی عالمان ایرانی و مقارن با تأسیس دولت صفوی به کار خود ادامه داد، یکی از موفق ترین و کارآمدترین مکاتب فقهی شیعه بوده است. در این مکتب، دو گرایش کلان اصولی و اخباری وجود دارد که هر کدام، ضمن داشتن برخی اشتراکات، تعامل ویژه ای با حوزه سیاست داشته اند. بی شک، تجربه ورود آشکار و حداکثری فقه در هسته قدرت سیاسی در این دوره، سرمای...

جهانبخش ثواقب* چکیده مکتب‌های فقهی اصولی‌گری و اخباری‌گری از سده‌های درازی پیش از صفویه، هم‌زمان با پیدایی مکاتب فقهی اهل‌سنّت (سده دوم هجری) پدید آمدند، اما در دورۀ صفویه به کوشش محمّدامین استرآبادی در گسترش اخباری‌گری و نقد دیدگاه‌های فقهای اصولی‌گرای شیعه، به مرحلۀ مهم‌تری از تاریخ حیات فقه شیعه گام نهادند؛ چنان‌که تا پیش از صفویه، بیشتر به موضوع‌های فقهی و مباحث علمی می‌پرداختند، اما از آن پس...

شیخ حرّ عاملی از جمله عالمان اخباری است که می‌توان آگاهی‌های مفیدی در باب معرفت‌شناسی و منابع شناخت از میان آثار وی به دست آورد. بحث از منابع شناخت آن‌گونه که بتواند جهت‌گیری‌ها و منطق عملی افراد را در مواجهه با مسائل کلامی بنمایاند، شامل سه مسئله خواهد بود: اول حیطه کارکرد هر یک از منابع و ترسیم حدود قابلیت آنها برای استخراج معارف دینی؛ دوم رابطه آنها با یکدیگر و پاسخ به این پرسش که امکان رسیدن...

همزمان با شکل گیری دولن صفویه در ایران و رسمیت یافتن مذهب تشیع، درگیری هایی بین دو مکتب اخباری و اصولی به وجود آمد. موارد اختلافی بین اخباری ها و اصولی ها بسیار می باشد. اما مهمترین این اختلافات مربوط به نحوه و میزان استفاده از عقل در درک احکام دین می باشد. مهمترین عالم اصولی ای که در این دوره به مقابله با اخباری ها پرداخت، وحید بهبهانی بود. وی هم عصر شیخ یوسف بحرینی _ رئیس اخباری ها در این د...

میزان تأثیر دو قرن حکومت به نام تشیع بر مشروعیت حکومت در عصر غیبتو دستاورد اصلی حکومت صفویه برای حکومتهای بعدی در ایران دو سؤال اساسی مقالهحاضر است. نویسنده در پی آن است تا با تبیین دورههای گفتمانی اندیشه سیاسی شیعه،« پارادایم جدید » نشان دهد که مهمترین پیامد بلند مدت حاکمیت صفویه علاوه بر ایجاددر فلسفه سیاسی شیعه، تأثیر آن بر جایگاه حکومت شیعه در عصر غیبت است. ادعایبنیانگذار صفویه مبنی بر ارتب...

شیخ حرّ عاملی از جمله عالمان اخباری است که می توان آگاهی های مفیدی در باب معرفت شناسی و منابع شناخت از میان آثار وی به دست آورد. بحث از منابع شناخت آن گونه که بتواند جهت گیری ها و منطق عملی افراد را در مواجهه با مسائل کلامی بنمایاند، شامل سه مسئله خواهد بود: اول حیطه کارکرد هر یک از منابع و ترسیم حدود قابلیت آنها برای استخراج معارف دینی؛ دوم رابطه آنها با یکدیگر و پاسخ به این پرسش که امکان رسیدن...

در این مقاله زندگی، تحصیلات و فعالیتهای تبلیغی هنری مارتین، کشیش و مبلّغ انگلیسیکه در اوایل عصر قاجار به منظور تبلیغ آیین پروتستان به ایران آمد، مورد تحقیق و بررسیقرار گرفته است . یکی از اهداف مارتین از سفر به ایران تصحیح و نشر ترجمۀ عهد جدیدبود که پیش از این، یعنی از آغاز اقامتش در هند بدان دست زده بود.مارتین پس از ورود به ایران با برپایی جلسات مناظره با علما، تبلیغ در میان مردم کوچهو بازار، و ...

محمد مسعود سعیدی ، دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد *   محمد مظلوم خراسانی ، استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد   محسن نوغانی ، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد   علی یوسفی ، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد       دیدگاه ها و مواضع عالمان دین متناسب با شرایط متغیر اجتماعی- فرهنگی جامعه، برای سازگاری بیشتر با مقتضیات محیط جدید، تغییر می کند. نیمه اول سده بیستم...