لامعی گرگانی شاعر مطرح قرن پنجم هجری در دورۀ حکمرانی سلجوقیان بزرگ است. از آنجا که لامعی به دوره‌ای تعلق دارد که می‌توان آن را دورۀ انتقال فرهنگی از عصر غزنوی به عصر سلجوقی دانست، شاعر قابل اعتنایی است، همچنین به این دلیل که حجم شعر رسمی و درباری در دورۀ نخستِ سلجوقیان (عصر طغرل و الب‌ارسلان و ملکشاه) از دورۀ قبل و بعد کمتر است و او درحقیقت شاعر شاخص دربار سلجوقیان بزرگ و یگانه قصیده‌سرایی است ک...

کشف بینامتنیت در قرن بیستم، نگرش نوینی در افق مطالعات علوم انسانی و هنر فراهم آورد. از گرایش‌های مهم بینامتنی، بینامتنیت خوانشی است که نخستین بار رولان بارت مطرح کرد. مقالۀ پیش رو، به مطالعۀ مجسمۀ سفالین «سلطان طغرل‌بیک سلجوقی» متعلق به هنر دورۀ اسلامی ایران با رویکرد بینامتنیت خوانشی پرداخته است. هدف اصلی نوشتار حاضر، آشنایی مخاطبان با یکی از شیوه‌های مهم نقد ادبی و هنری معاصر، یعنی بینامتنیت ...

واژۀ «شکر» و ترکیبات و اصطلاحات برساخته از آن مثل شکربار، شکرپاره، شکربوره، شکرپلو، شکرپنیر، شکرشکن و... در نثر و نظم فارسی و تاجیکی در موارد مناسب به کار رفته اند؛ اما هیچ شاعری به اندازۀ نقیب خان طغرل احراری از این تعبیرها این قدر فراوان و آن هم با استادی تمام استفاده نکرده است. در این مقاله انواع این ترکیب ها و اصطلاحات و نحوه کاربرد آن ها در اشعار این شاعر توانمند بررسی شده است. در بخش دیگر...

واژۀ «شکر» و ترکیبات و اصطلاحات برساخته از آن مثل شکربار، شکرپاره، شکربوره، شکرپلو، شکرپنیر، شکرشکن و... در نثر و نظم فارسی و تاجیکی در موارد مناسب به‌کار رفته‌اند؛ اما هیچ شاعری به‌اندازۀ نقیب‌خان طغرل احراری از این تعبیرها این‌قدر فراوان و آن هم با استادی تمام استفاده نکرده است. در این مقاله انواع این ترکیب‌ها و اصطلاحات و نحوة کاربرد آن‌ها در اشعار این شاعر توانمند بررسی شده است. در بخش دیگر...

پژوهش حاضر به بررسی مناسبات سیاسی طوائف کُرد با سلجوقیان در قالب پنج فصل کلی اختصاص دارد. کلیات پژوهش در فصل اول ذکر گردیده است. در فصل بعدی کلیاتی از جغرافیای مناطق کُردنشین دوره مورد بحث، ساختار قبیله ای و اوضاع و احوال طوائف و میرنشین های آن دوره مورد توجه قرار گرفته، تا مبنایی بر فهم و درک دگرگونی تحولات سیاسی مناطق کُردنشین باشد. بررسی ظهور سلاجقه، پیدایش آن ها و شکل گیری دولت سلجوقی، رسیدن س...

اشاعره و حنابله، هر دو از گروه های اهل سنت به شمار می روند. تا پیش از به قدرت رسیدن سلجوقیان، حنابله در عرصه اجتماعی و سیاسی جامعه بغداد، یکی از قدرت مندترین و پر جمعیت ترین گروه های مذهبی بودند. با به قدرت رسیدن سلجوقیان و لعن اشاعره به فرمان طغرل در سال 455 ق، شمار زیادی از علمای اشعری، چون جوینی و قشیری به عراق و حجاز مهاجرت کردند و همین عامل در ترویج و گسترش مذهب اشعری در بغداد تأثیر گذاشت....

دولت سلجوقی از بزرگترین دولتها و دوره سلاجقه، از مهمترین دوره های تاریخ اسلام و ایران است. از ویژگی های بارز این دوره، رقابت وزرای بزرگ برای پیشبرد مقاصد سیاسی –مذهبی بود. این وزیران، با نقش آفرینی مهمی که در زمینه سیاسی - مذهبی داشتند، موجب به وجود آمدن درگیری های سیاسی و تعصب مذهبی در جامعه و سرانجام تأثیرپذیری سلاطین سلجوقی از آنها شده بود. این پژوهش در صدد آن است تا نقش وزارء و سلاطین به عن...

منظومۀ ویس و رامین که در حدود سال 446 هجری توسط فخرالدین اسعد گرگانی، در عهد طغرل اول سلجوقی(455-429 هجری)، به نظم درآمده، براساس یک متن پهلوی منظوم شده است. اشاره به رامین و ویس در یکی از فارسیات ابونواس (198-146 هجری) شاعر ایرانی‌الاصل عربی‌گوی، در قرن دوم هجری، حاکی از اشتهار داستان پیش از عهد گرگانی می‌باشد.      صورت کنونی داستان، همانند عموم داستان­های بازمانده از عهد باستان، شامل اشارات...

پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می‌داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می‌بایست عصر وزیر خواجه نظام‌الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی‌نعمتان تُرک خود را تشویق می‌کرد،‌ بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست...

پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می بایست عصر وزیر خواجه نظام الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی نعمتان تُرک خود را تشویق می کرد، بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست ن...