یکی از پدیده های اجتماعی و فرهنگی که در قرن دوم هجری قمری به وجود آمد تصوف بود که به مرور زمان به شاخه های مختلف تقسیم و فرقه های زیادی از آن منشعب شد، از جمله این فرقه ها طریقت های قادریه و نقشبندیه بودند. رشد و تکوین قادریه به عنوان یکی از نخستین طریقت های صوفیانه، از قرن ششم تا اوایل قرن دهم هجری قمری به طول انجامید و نفوذ و گسترش آن در کردستان به قرن دوازدهم هجری قمری بر می گردد. خاستگاه نق...

در این مقاله ضمن مروری به احوال و آثار یکی از عرفا و مشایخ معروف سده ی 14 میلادی مولانا یعقوب چرخی، به بررسی «تفسیر سوره ی فاتحه و دو جزء آخر قرآن کریم» او که از میان آثار متعددش شهرت و محبوبیت پیدا نموده است، پرداخته می شود. مؤلف قید می نماید که تفسیر با لحن وعظ و اندرز نگاشته شده، اغلب مباحث و مطالب تفسیری در اثر بر محور آداب دین و مذهب سنّت و جماعت چرخ می خورند. در تفسیر تأثیر طریقت نقشبندی ب...

تصوف یکی از گرایش های اسلامی است که از بدو پیدایش تاکنون تحولات و تطورات زیادی را تجربه نموده است. تصوف در قرن اول هجری به این نام شناخته نمی شد و اولین کسی که صوفی نامیده شد، ابوهاشم صوفی (150 هجری) بود. تصوف در قرن دوم و سوم هجری، به اسم زهد و عبادت شناخته می شد و در اواخر قرن سوم دارای حدود و تعاریف شد. سپس در اثر تنوع مباحث و تفاوت آراء مرزبندی هایی میان صوفیان به وجود آمد که در ادوار بعدی ...

خواجه یوسف همدانی از عارفان بزرگ سدۀ پنجم و ششم ایران اسلامی است که به سبب قرارگرفتن در طریقت نقشبندیه جایگاهی ویژه برای نقشبندیان دارد. خواجه یوسف همدانی، خواجه عبدالخالق غجدوانی (مهم‌ترین فرد سلسلۀ نقشبندی) را به ابوعلی فارمدی، ابوالقاسم کرگان، ابوالحسن خرقانی، بایزید بسطامی، امام صادق(ع) و سپس از دو راه به پیامبر اکرم(ص) پیوند می‌دهد. تفاوت نقشبندیه با طریقت‌های عرفانی دیگر در این است که همۀ...

پژوهش پیش روی ، بررسی و هم سنجی جامعه شناختی فرقه های اهل حق، قادریه ونقشبندی در منطقه اورامانات کردستان است. افزون بر چالش های ناشی از کارکرد فرقه های یاد شده ، با اجتماعات دینی بزرگ تر وحکومت ، و نگرش های نوین شماری از خاندان ها ی اهل حق ، وجود زیست بوم هم سان اما باورها ، فرهنگ و آداب ورسومی به نسبت نا همسان ، چالش هایی را برای هرسه جامعه در پی داشته است. روش و ابزار گردآوری اطلاعات . تاریخی...

ورود بابریان به عرصه ی سیاسی هندوستان با حضور و نفوذ صوفیان نقشبندی در آن خطه مقارن بود.دیدگاه های خاص بزرگان فرقه ی نقشبندی در لزوم نزدیکی به امراء وسلاطین از یک طرف ، و ارادت اجدادی تیموریان و اخلاف آنان (بابریان) در هند از طرف دیگر ،زمینه ی حضور و نفوذ آنان را در مسایل این عصر بیش از پیش فراخ تر نمود. از این رو، رد پای فکری و سیاسی صوفیان این فرقه به طور آشکار و نهان در حوادث عصر تیموری هوید...

جامی از شاعران و عارفان قرن نهم هجری است. او خود صوفی و از پیشوایان طریقت نقشبندی است؛ بنابراین همیشه در پی جستن حقیقت و رموز حکایات و عبارات مشایخ تصوّف است و در آثار خود به زندگی و شرح حال و اقوال عرفانی صوفیان استناد جسته و آنها را زینت بخش کلام خود قرار داده است. در این پایان نامه، بعد از کلیات مفاهیم در فصول دوم تا چهارم به ترتیب ،تعریف تصوّف، منشأ تصوّف، سیر تصوّف و ویژگی های عهد جامی اعم از:...

چکیده هم­زمان با بسط اندیشه­های صوفیانه در جهان اسلام از قرن هفتم هجری به بعد و نزدیکی تصوّف و تشیّع به یکدیگر، رویکردهای صوفیانه در مقتل نگاری کربلا به مانند برخی دیگر از مکتوبات دینی و تاریخی وارد شد. این مطلب بامطالعه ی متون مکتوب این دوره و ردیابی شاخصه های اندیشه­ی تصوّف در این متون قابل بررسی است. در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه­ای به این سؤال پاسخ داد...

به‌لحاظ تاریخی، نگرش نهادینه‌شدة دینی در کردستان، نوعی اسلام عرفانی و صوفیانه بوده‌است که فرقه‌های گوناگونش، با وجود تفاوت­ در مناسک و نظام سلسله­مراتبی­شان، جملگی، تمایزی بنیادین با انواع نگرش­های شریعت­مدار و فقه­محور داشته­اند. از میان مکاتب گوناگون عرفانی، دو طریقت قادری و نقشبندی بیشترین پایگاه اجتماعی را در میان کردهای اهل سنت کسب کرده و حوزة نفوذ خود را در سرتاسر کردستان گسترده­اند. عوا...

  چکیده هم­زمان با بسط اندیشه­های صوفیانه در جهان اسلام از قرن هفتم هجری به بعد و نزدیکی تصوّف و تشیّع به یکدیگر، رویکردهای صوفیانه در مقتل‌نگاری کربلا به‌مانند برخی دیگر از مکتوبات دینی و تاریخی وارد شد. این مطلب بامطالعه‌ی متون مکتوب این دوره و ردیابی شاخصه‌های اندیشه­ی تصوّف در این متون قابل بررسی است. در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه­ای به این سؤال پاسخ...