تاریخ‌نویسی محلّی در عصر صفویه از مقوله‌هایی است که کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است. شاید دیدگاه تندروانه‌ای که دورۀ صفویه را زمانۀ انحطاط دانش و ادبیات و تاریخ‌نگاری می‌پنداشته است در عدم توجه به این شاخۀ مهم از تاریخ‌نگاری مؤثر بوده و در چگونگی و چرایی آن ارزیابی‌های متفاوتی را رقم زده است. از این­رو، بازکاوی این مقوله می­تواند در تصحیح و تعدیل این دیدگاه­ها راه­گشا باشد.در این مقاله، علاوه بر ...

دوران صفویه یکی از دوران‏های درخشان ایران است .  این دوران از چند جهت اهمیت دارد اول اینکه بعد از قرن ها مجددا یک دولت واحدی بر سرزمین های ایران زمان ساسانی تشکیل شد و به تعبیر دیگر ملیت ایرانی شکل گرفت و دوم اینکه از جهت مذهبی ، شیعه در این سرزمین رسمیت یافت که این رسمیت تاکنون ادامه دارد . اما از جهت دیگر رشد و آبادانی اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و علمی در این دوره را شاهد هستیم . اما همین حکو...

حکومت ایران در دوره صفویه بزرگترین و نخستین حکومت متمرکز و یکپارچه است که پس از سقوط ساسانیان توسط ایرانیان شکل گرفته است. بهره‌گیری از ایدئولوژی شیعه به عنوان مذهب رسمی و تلاش برای گسترش آن، تاثیرات زیادی در تاریخ این دوره داشته است. با وجود این که دوره صفویه یکی از اعصار درخشان تاریخ ایران محسوب می‌شود، اما شکست آن‌ها در مقابله با تهاجم گروهی افغان‌های تابعه، تحت تأثیر عوامل و دلایلی مهم‌تر ا...

پس از فروپاشی حکومت تیموریان به تدریج سه قدرت اوزبک، صفوی و عثمانی در منطقه نمایان شد. در ماوراءالنهر اوزبکان با گرایش سنی، در ایران صفویان با گرایش شیعه و در آسیای صغیر و بین النهرین دولت عثمانی سنی که در پی احیای خلافت بود. بدون شک در سده های میانه عامل مذهب به عنوان یک فاکتور اصلی در تکاپوهای سیاسی و نظامی به شمار می آمد و با توجه به این که دو دولت اوزبک و عثمانی از طرفداران سرسخت اسلام ارتد...

هدف از این مطالعه بررسی وضعیت خانوادگی ، اجتماعی و سیاسی زنان در دوره صفویه به منظور شناخت کلیشه های جنسیتی در ابعاد و مقاطع مختلف زمانی است. وضعیت زنان در این دوره با نگاهی تاریخی / جامعه شناختی و با روش مطالعه توصیفی/ تاریخی بررسی می شود تا شاید خاستگاه بسیاری از عقاید و باورهای کلیشه ای جنسیتی در عهد صفویه و حتی امروز که مانع تأثیر روند توسعه در بهبود وضعیت زندگی زنان شده است روشن شود. ناتیج...

یکی از ویژگی های مهم نظام اداری در ایران و خاصه در دوران معاصر ، چالش عناصر دیوان و دربار و تاثیرات آن بر ساختار و عملکرد حکومت های ایران است . نفوذ روسای ترک تبار عشایر یعنی سران قزلباش و ورود عناصر اداری شهری یا مستوفیان و منشیان تاجیک به دستگاه دیوانی دولت نوپای شیعی صفویه در سده دهم هجری قمری ، یکی از دلائل اصلی و مهمی است که به چنین چالشی در داخل ساختار حکومت کمک نمود. از آن جا که مناصب نظ...

پیش از این، تحول‌های دینی عصر صفویه و اهمیت مهاجرت فقیهان عاملی از جنبه‌هایی بررسی شده است، هرچند اختلاف نظرهای جدی دربارۀ اهمیت و تأثیر مهاجرت فقیهان عاملی به ایران در عصر صفویه وجود دارد. در این نوشتار اهمیت و تأثیر مهاجرت فقیهان عاملی از زاویۀ نقش آنها در تحول در گفتمان‌های دینی عصر صفویه، با تکیه بر آرای محقق کرکی و شهید ثانی بار دیگر ارزیابی شده است. همچنین ادعا شده که عالمان عاملی نقش مهم...

با برپایی سلسلهُ صفویه، شیعیان فرصتی پیدا کردند تا عقاید دینی خود را آشکارا ابراز کنند و آثار فرهنگی، هنری جدیدی در این جهت شکل پیدا کرد. سنگاب یکی از این آثار است که اولین بار دوران صفویه در مساجد و معابر قرار گرفت و به نمادی از عقاید شیعه و یادآوری واقعه کربلا بدل شد. سنگاب قدح بزرگ و سنگی است که از آن آب می نوشیدند.این مقاله به بررسی تزیینات سنگاب های اصفهان ـ مرکز حکومت صفویه می پردازد. در ا...

با تشکیل دولت صفویه به سال 907 هجری قمری، ایران وارد مرحله تازه‏ای از سیاست جهانی شد. وجود دشمن مشترک ایران و دولتهای مسیحی، اروپا را وارد سیاست خاصّی کرد. پیشروی عثمانیها در اروپا، آنان را وادار ساخت تا با صفویان که دنبال متحدانی علیه عثمانی می‏گشتند در یک جبهه واحد قرار دهد. حضور ارامنه در این میان، کفه ترازو را به نفع سیاست ایران تغییر می‏داد. در واقع می‏توان گفت وجود دولتهای مسیحی از یک طرف ...

بی شک ظهور سلسله صفویه در آغاز قرن دهم ﮪ / شانزدهم م، از حوادث مهم و تأثیر گذار در تاریخ ایران است. هر کدام از تحولات و دگرگونی های دوران صفویه در نوع خود بی نظیر و بی بدیل می باشد و تمام حوزه های مذهبی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در بر می گیرد. نحوه تشکیل حکومت صفویه، بحث های فراوانی را بین مورخان برانگیخته، تا جایی که برخی از مورخان، تشکیل دولت ملی در ایران را، مدیون خاندان صفویه می دانند که ...