چکیده: درقرن پنجم قبل ازمیلاد بنا به دلایلی، ازجمله رویگردانی ازجهان شناسی اسطوره ای وپرداختن به انسان شناسی وجایگزینی نظام نوین تعلیم وتربیت به جای نظام کهن، جماعتی دریونان به عرصه وجود قدم نهادند که به «سوفسطاییان» معروف شدند. آنها مدعی بودند بهترین آموزگاران فرزندان کشورخویش به ویژه جوانان شهرآتن درزمینه های گوناگونی چون مسایل سیاسی، فنّ سخنوری وبرتری وکارآمدی در اداره کشور، شهر و سامان دهی ب...

سقراط را امروز فیلسوفی می‌شناسیم که مخالف بنیادی جریان سوفسطایی‌گری نیمه‌ی دوّم قرن پنجم پیش از میلاد و سرسلسله‌ی سنت فلسفی‌ای است که افلاطون و ارسطو رواج داده‌اند و در سرتاسر تاریخ فلسفه با تغییرات و تعدیل‌هایی به حیات خود ادامه داده است. امّا آتنیان معاصر سقراط او را به عنوان یکی از اعضای حلقه‌های سوفسطایی و به جرم بدعت در الهیات و اغوای جوانان به اعدام محکوم کردند و با خوراندن سم شوکران به جها...

نسبت اخلاق و سیاست، یکی از مباحث عمده در فلسفه و اندیشه سیاسی بوده که به اشکال متفاوتی از جمله انطباق و تباین یا سازگاری و ناسازگاری، بیان شده است. در این راستا، هرگاه سخن از نسبت اخلاق و سیاست نزد سقراط به میان آمده، برخلاف وجود شواهدی مبنی بر عدم دخالت سقراط در امور دولتشهر و فقدان نظریه و فلسفه سیاسی، تلقی و دیدگاه رایج این بوده که سقراط نیز مانند دیگر فلاسفه کلاسیک (افلاطون و ارسطو)، در ذیل...

پرسش ”سعادت چیست؟“ از جمله مهم‌ترین پرسش‌هایی است که اندیشه‌ فیلسوفان یونان باستان را به خود مشغول داشته بود. در آن دسته از محاورات اولیه‌ افلاطون که به احتمال زیاد نمایانگر اندیشه‌ سقراط هستند، سقراط به بررسی مسائل اخلاقی و می‌کوشد تا حد ممکن، تبیینی از چیستی فضیلت (یا فضایل)، زندگی سعادتمندانه و نسبت میان فضیلت (یا فضایل) و تحقق سعادت به دست دهد. در این مقاله، با قبول اصل سعادت‌باوری سعی شده ...

جهان راز آلود و رمز آمیز اسطوره های یونان باستان که همزاد خیال آدمیان بود و آدمی با دل بدان متصل بود با پیدایش نگرش نوین سقراطی به تدریج فرو ریخت. سقراط نگرشی آپولونی را عرضه کرد که براساس آن همه چیز باید به داوری خرد یا عقل سنجیده می شد و حقیقت هر چیز با عقل شناخته می شد زیرا داور نهایی عقل بود. از این رو تراژدی که مهم ترین هنر یونانیان بود به کناری رانده شد زیرا روح علمی که سقراط مبشر آن بود ...

 در نوشته‌های افلاطون، از مجموعه‌ی دریافت‌های غیبی یا الهام‌های گوناگونی یاد می‌شود که سروش ایزدیِ سقراط (یا دایمونیون)، ندای رؤیاهای سقراط، و غیب‌گوییِ کاهنان و شاعران را در بر می‌گیرد. روایت افلاطون از برخورد سقراط با نداهای غیبی‌اش حاکی از آن است که این نداها هشدارهایی‌ست که سقراط را بر اساس حکمت الهی هدایت می‌کند؛ ولی هیچ‌گاه او را از سرچشمه‌ی معرفتی خود آگاه، و از جست‌وجوی معرفت به روش فلسفی...

در رساله های آغازینِ افلاطون، موسوم به رساله های سقراطی، سقراط بارها می گوید: «نمی دانم». آیا او درحالی که چنین می گوید، می داند یا نمی داند؟ هر یک از دو پاسخِ این پرسش، از روزگار باستان، در میانِ معاشرانِ سقراط، تا امروز، در میانِ خوانندگانِ نوشته های افلاطون، طرفدارانی داشته است. بسیاری از سقراط پژوهانِ معاصر به گزینه یا قرائت دوم، مبنی بر صداقت سقراط در اقرار به نادانی، گرایش یافته اند؛ ولی اینان د...

بر طبق آیات قرآن و روایات اسلامی معرفت خداوند، معرفت ذات او نیست بلکه معرفت اسماء و صفات الهی است. از آن جایی که تقوا مهم ترین شرط شناخت است پیوند ناگسستنی ای با عمل دارد که معیار آن شهود معصوم است. جهان، انسان کبیر و امری واحد است که تمامی آن چه در انسان به نحو اجمال وجود دارد در آن به نحو تفصیل یافت می شود. این پایان نامه به معرفت نفس می پردازد و رابطه ی آن با خدا را از دیدگاه سقراط و آیات و...

زندگی و اندیشه ی سقراط بارها از سوی متفکران و جریان های فکری مورد تامل و واکاوی قرار گرفته است. به نظر می رسد مهم ترین پرسش های فلسفه ی سیاسی کلاسیک و جدید در باب خیر سیاسی، انسان و جامعه مدیون پرسشگری این متفکر بوده ست.در نوشتار حاضر این فرضیه مورد بررسی قرار می گیرد که چگونه بخش عمده ای از چالش های نظری در فلسفه ی سیاسی معاصر بازگشت به روش و تاملات سقراط را ناگزیر کرده ست.از این رو،پس از شرح ...

سقراط در جست‌وجوی معرفتی است که ما را از فضیلت‌های اخلاقی آگاهی بخشد و در عمل نیز بدان فضیلت‌ها آراسته سازد. او با مبتنی ساختنِ اخلاق بر معرفت، فلسفه و راه زندگیِ خود را یگانه می‌سازد و به سنجه‌ای برای ارزیابیِ راه‌ورسمِ رایج در اخلاق و دین و سیاست و سخنوری دست می‌یابد تا به یاری آن کاستی‌های اخلاقی را در حوزه‌های مذکور بازشناسد. کژی‌ها و کاستی‌هایِ شایعی که او بر آنها خرده می‌گیرد و در بازاندیشی و ...