حافظ یکی از معدود شاعرانی است که شرح نویسی بر شعر وی، از چند سال پس از وفاتش - قرن نهم - آغاز شده و تاکنون با تغییر رویکردهای فراوانی ادامه یافته است . در این پایان نامه به این مهم پرداخته است .

شکل یا طرح باغ موضوعی است که برخی از مهم ترین ویژگی های فضایی باغ را در بر دارد. علاوه بر آثار باقی مانده یا مدارک تصویری و متون تاریخی، شعر فارسی نیز منبعی برای شناخت باغ محسوب می شود و تصویری از آن فراروی ما قرار می دهد. تصویر یادشده که ممکن است حاصل مشاهدۀ توصیفگر یا حتی تصویر ذهنی او دربارۀ فضایی خاص باشد، اهمیت دارد و ما را با موضوعی آشنا می کند که اطلاعات دیگری از آن در دست نداریم یا اطلا...

شعوری کاشی از شاعران قرن یازدهم هجری است. طبق گفتۀ تذکره ها شعوری، دیوانی مشتمل بر شش هزار بیت داشته، اما بر طبق تنها نسخۀ موجود از اشعارش، آثار وی شامل چند قطعه و تعدادی رباعی و دو مثنوی به نام های مونس اخیارو مهر و وفاست. تذکره ها ابتدای کار وی را زمان شاه اسماعیل صفوی (ظاهراً شاه اسماعیل دوم) دانسته اند، اما وی در اشعارش و به ویژه در دو منظومۀ مهر و وفا و مونس اخیار، شاه عباس صفوی (شاه عب...

این مقاله معرفی منظومۀ «غزوات» از آثار میرزا ابوطالب فندرسکی، شاعر و عالم دورۀ صفویه، است؛ ولی نکتۀ مهم و قابل ذکر این‌که این منظومه اثری مستقل و جداگانه بوده که در تمام منابع تاریخ ادبیات فارسی به عنوان «تکملۀ حملۀ حیدری» یعنی تکمیل‌کنندۀ اثر باذل مشهدی، معرفی شده است. در این مقاله دلایل تکمله نبودن آن بیان شده است.

اشعار تعلیمی یکی از گسترده‌ترین و رایج‌ترین گونه‌های ادب فارسی است. اشعار و آثار تعلیمی گاهی اثری کاملاً مجزا و مستقل است؛ همانند منظومه‌ها و آثاری که تنها به تعلیم و پند و حکمت و اخلاق می‌پردازد؛ گاهی نیز مفاهیم و مضامین اخلاقی، حکمی، مذهبی و پندیات به‌طور پراکنده در میان آثار دیگر ادبی مانند منظومه‌های غنایی و حماسی و یا قصاید مدحی به کار می‌رود؛ در این حالت افزون‌بر نکاستن از جنبة شاعرانة این...

اشعار تعلیمی یکی از گسترده‌ترین و رایج‌ترین گونه‌های ادب فارسی است. اشعار و آثار تعلیمی گاهی اثری کاملاً مجزا و مستقل است؛ همانند منظومه‌ها و آثاری که تنها به تعلیم و پند و حکمت و اخلاق می‌پردازد؛ گاهی نیز مفاهیم و مضامین اخلاقی، حکمی، مذهبی و پندیات به‌طور پراکنده در میان آثار دیگر ادبی مانند منظومه‌های غنایی و حماسی و یا قصاید مدحی به کار می‌رود؛ در این حالت افزون‌بر نکاستن از جنبة شاعرانة این...

در دورۀ مشروطه و پس از آن، شاعران زیادی در سرزمین بختیاری پای در عرصۀ شعر و ادب نهاده‌اند که بسیاری از آنان ضمن تسلّط بر زبان و ادبیّات فارسی معیار و سرودن اشعار خود به زبان فارسی، آثاری نیز با گویش بختیاری ارائه نموده‌اند و در این میان، تعدادی از شاعران بختیاری نیز به ‌صورت ویژه به سرودن اشعار خود به گویش بختیاری پرداخته‌اند. از پیشگامان برجسته و مشهور شعر بختیاری در این دوران، می‌توان از «مُلا زُ...

شناخت و معرفی شروح متعدد نهج­البلاغه، با روش­ها و رویکردهای گوناگون شارحان؛ حائز اهمیت روش شناختی است. زیرا چنین اقدامی موجب دستیابی به بهترین الگوها و رویکردهای شرح نهج­البلاغه می­شود.     یکی از این شروح، شرح منهاج­الولایه تألیف ‏‏ملاعبدالباقی صوفی­تبریزی (قرن 11) است که در دوازده باب گردآمده است. این شرح موضوعی یکی از بهترین شروح عرفانی نهج­البلاغه است که  با توجه به اصول فکری تصوف شیعی به ز...

رابطۀ زبان و جنسیت در دهه‌‌های اخیر در حوزه‌‌های مختلفی ازجمله زبان‌شناسی اجتماعی و ادبیات موردتوجه پژوهشگران واقع شده‌است. متأسفانه در راستای شناخت و تحلیل دقیق فرهنگی براساس متون کهن فارسی، پژوهشی صورت نگرفته‌است. منظومه‌‌های غنایی از مهم‌‌ترین منابع نمود جنسیت ادبیات فارسی هستند. برای تحلیل زبان و جنسیت در ادبیات کلاسیک فارسی، دو منظومۀ «ویس ورامین» و «خسرو وشیرین» با دو رویکرد عمده به زبان ...