یکی از عوامل اصلی در روی کار آمدن صفویه ، که در استقرار قدرت صفوی نقش عمده ای ایفا نمودند ، قزلباش ها بودند. در حقیقت طوایف مختلف قزلباش ، بیشتر در پی حمله ی مغول به ایران کوچانده شده بودند. با سقوط ایلخانان (735ق.) و خلأ قدرت ناشی از آن ، فضای مناسبی برای طوایف مختلف ترک در آناتولی حاصل شد. از جمله این که بسیاری از طوایف قزلباش با مهاجرت به سمت مرزهای شرقی آناتولی، یعنی غرب و شمال غرب ایران ، ...

براساس آگاهی های تاریخی، شاملوها از بزرگترین و پرجمعیت ترین طوایف قزلباش بودند که در تأسیس دولت صفویه نقش چشمگیری داشته و در روند حیات دولت صفوی نیز با تصدی مناصب و مقامات اداری، امور فرماندهی نظامی، اداره ایالات، عهده داری امر لَلَگی شاهزادگان صفوی و غیره به ایفای نقش پرداختند. با این وجود در برهه هایی قدرت این طایفه دچار ضعف شد که رقابت های ایلی و سیاست های پادشاهان صفویه بر این نوسان قدرت تأثی...

صفویه از مهمترین حکومت هایی بود کــه در سرزمیـــن ایران تشکیل شد. ایــن حکومت در پــایــان دوره ای از تهاجم های مکرر، آشفتگی های سیاسی، عدم مرکزیت و ثبات و ناامنی در ایران ایجاد گردید. تحولات و رویدادها منجر به ایجاد دولت صفویه همانندی های بسیاری با شکل گیری های حکومت های پس و پیش از صفویه در ایران دارد. اما مهمترین وجه تمایز حکومت صفویه با دیگر حکومت ها که در ایران ایجاد شدند، بهره گیری از مبا...

اسماعیل صفوی که به مقام مرشد کامل در طریقت صوفیانه صفوی نائل آمده بود، با تکیه بر مریدان قزلباش خود توانست پس از جنگ و نبردهای بسیار، سلطنت مقتدر و درازآهنگی را در سرزمین ایران پایه‌گذاری کند و رسمیت مذهب تشیع را در سراسر کشور اعلام نماید. قزلباشان یا همان نیروهای نظامی شاه اسماعیل اول که عمدتاً خاستگاهی قبیله‌ای داشتند، به‌شدت به سازمان و تشکیلات صوفیانه پایبند بودند. این نیروها، تشیع غالیانه‌ا...

شاه اسماعیل اول صفوی با شخصیتی پیچیده و جذاب، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. تمجید فوق‌العاده از وی از سوی هوادارانش در دوره صفویه، موجب شده است که سخنان نادرستی درباره او و عقایدش گفته شود. یکی از مهم‌ترین مطالبی که به وی نسبت داده شده این است که وی ادعای الوهیت داشت. این موضوع را برخی از پژوهشگران غربی مطرح کرده‌اند و عده‌ای از محققان ایرانی نیز دنباله آن را گرفته‌اند. در ای...

پس از ورود برخی از علمای شیعه به حوزۀ سیاست در دورۀ شاه تهماسب اول، مرحلۀ جدیدی در مناسبات علما و فقهای شیعی آغاز شد. این مناسبات اگرچه در دورۀ شاه اسماعیل دوم با وقفه ای کوتاه مدت مواجه گردید، ولی هیچ گاه قطع نشد و در طی دورۀ صفوی تداوم یافت. مسئله این است که آن بخش از علما و فقهای شیعه که در دورۀ شاه تهماسب وارد صحنه سیاسی شده بودند و حتی شاه برخی از آن ها (از جمله محقق کرکی) را اختیاری در ام...

. موسس این سلسله شاه اسماعیل اول، تغییر مهمی در جغرافیای سیاسی منطقه غرب آسیا به وجود آورد. به ثمر نشستن قیام شاه اسماعیل در سال 907 ق پس از دو قرن فعالیت شیوخ صفوی و تشکیل سلسله صفویه در واقع نقطه عطفی در تاریخ ایران بود. برخی از پژوهشگران جدید بر این باور تکیه دارند که پیوند دین و دولت تنها از دوره شاه اسماعیل در ایران به وجود آمده است، در صورتیکه تقریباً همه دولت های قبل از صفویه نیز چنین بو...

افشارها یکی از طوایف قزلباش محسوب می شوند که در روی کار آمدن دولت صفوی نقش عمده ای داشتند. طایفه افشار از تیره های گو ناگونی تشکیل شده بود. مسکن اولیه این طایفه در ترکستان و سپس در حلب بود . در دوران صفویه سرداران مشهور و لایق افشار در عرصه سیاسی و نظامی ظهور نمودندکه از آن جمله می توان به سلطان علی میرزای افشار و شاهرخ بیگ افشار در دوره شاه اسماعیل اول صفوی، سوند وک بیگ قورچی باشی افشار در دور...

  اولین کانون قدرتی که مورد حمله‌ی اسماعیل صفوی، پس از خروج از گیلان در سال 905 ه.ق قرار گرفت، دولت شروانشاهان بود که بر ایالت مهم شروان حکومت می‌کرد. بی‌شک انتقام‌گیری از شروانشاهان به دلیل قتل جنید و حیدر (پدر و جد اسماعیل)، آزمایش توان رزمی نیروها پیش از درگیری با قدرت ترکمنی مستقر در آذربایجان و تدارک پشتوانه‌ی مالی از طریق کسب غنایم سرشار ایالت شروان، در تصمیم اسماعیل در انتخاب شروان به عن...