این مقاله که به‌مناسبت چهارمین سال تجلیل «روز رودکی» به نگارش درآمده است، تاریخچۀ پاس‌داشت این شاعر بزرگ را در میان قوم تاجیک بررسی می‌کند. نخستین بار بعد از نگارش کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک تألیف صدرالدین عینی بود که رودکی در جمهوری تاجیکستان همچون رمز افتخار میراث فرهنگ و ادب گردید و در اوایل سال ۱۹۲۶م وزارت معارف جمهوری مختار تاجیکستان در نوروز تأسیس و تجلیل «روز رودکی» را اعلام نمود. ...

هرچند ادبیات و فرهنگ تاجیکی همواره با تحولات و دگرگونی های بزرگ اجتماعی بوده، هرگز در هیچ مقطع تاریخی قدرت و توانایی اش را ازدست نداده است. سدۀ نوزدهم یکی از دوره های بسیار بااهمیت در تاریخ ادب و فرهنگ تاجیک است. شرایط خاص تاریخی حاکم بر این دوره سبب شده بود که تاجیکستان در شرایط سیاسی و اجتماعی دشواری به سر برد. در نیمۀ اول عصر نوزدهم ادبیات تاجیک در روند ادبی «دوزبانی» (ازبکی و تاجیکی) قرار د...

گل‏رخسار صفی‏ اوا (تولد 1947م) یکی از برجسته ‏ترین نمایندگان ملی‏ گرایِ شعرِ معاصر تاجیک است. وی با قرار گرفتن در فضای ناسیونالیسم فرهنگی و پناه بردن به خاطرات قومی ـ ملی، حسِ نوستالژیک عمیقی در مخاطب نسبت به گذشتۀ مشترک ایجاد می‏کند. مسئلۀ اصلی پژوهش این است که شاعر در مسیر تحول اندیشگانی خود از دوران شوراها تاکنون (2016م)، چه تعریفی از وطن در ذهن خود داشته و این مفهوم چگونه در دیوان وی منعکس شده...

میرزا تورسون زاده، شاعر خلقی تاجیکستان، از زمرۀ ادیبان و سخنورانی است که احوال و آثار او را تعداد زیادی از محققان و سخنوران تاجیک بررسی کرده اند. در این مقاله، نگارنده پس از بیان شرح حالی مختصر از این ادیب توانمند، به ابعاد سیاسی و اجتماعی زندگی او پرداخته است. طبق اسناد و مدارک موجود، تورسون زاده همیشه در جوش واقعه های سیاسی و اجتماعی قرار داشت و همواره همدم و هم نفس خلق عزیزش بود؛ از همین رو،...

شیخ مصلح‌الدین بدیع‌الدین نوری (۵۲۵-۶۱۹ق) از علمای صوفی و شاعر و متفکر برجستۀ منطقۀ خجند است. در منابع تاریخی، روایت‌های گوناگونی راجع به شخصیت برجستۀ این شاعر عارف ذکر شده که در این مقاله به یکی از این روایات اشاره شده است. هرچند امروز این روایت را با اندک تغییرات در بسیاری از تذکره‌ها می‌توان مشاهده کرد، صحیح بودن آن برای هیچ‌کس معلوم نیست. اما در عمق این روایت حقیقتی انکارناپذیر محفوظ است و ...

در مقاله­ی حاضر مضمون اشعار عاشقانه در شعر معاصر تاجیکستان مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که شعر معاصر تاجیکستان در محدوده ی تاریخی 1917م. از زمان انقلاب اکتبر روسیه تا قبل از فرو پاشی آن و استقلال تاجیکستان در 1991م. در زمره­ی آثار مکتب رئالیسم سوسیالیستی قرار می گیرد، مضامین شعری آن از جمله عاشقانه های شعر تاجیک نیز تحت  تاثیر دیدگاههای سوسیالیستی است. بدین ترتیب عاشقانه­های مکتب رئالیسم ...

میرزا تورسون‌زاده، شاعر خلقی تاجیکستان، از زمرۀ ادیبان و سخنورانی است که احوال و آثار او را تعداد زیادی از محققان و سخنوران تاجیک بررسی کرده‌‌اند. در این مقاله، نگارنده پس از بیان شرح‌حالی مختصر از این ادیب توانمند، به ابعاد سیاسی و اجتماعی زندگی او پرداخته است. طبق اسناد و مدارک موجود، تورسون‌زاده همیشه در جوش واقعه‌های سیاسی و اجتماعی قرار داشت و همواره همدم و هم‌نفس خلق عزیزش بود؛ از‌همین‌رو...

هرچند بسیاری از سخن‌پردازان آسیای میانه در اتحاد جماهیر شوروی سابق به‌دلیل سختگیری‌های نظام حاکم مجال چندانی برای بروز هویت ملی و تاریخی نداشتند و بیشتر استعدادشان را صرف ترویج مرام حزبی می‌کردند، گاه نیز افرادی پیدا می‌شدند که در درون حزب و در میان وابسته‌ترین جریان‌های ادبی و فرهنگی چشمی به گذشته و هویت خویش داشتند. پیرو سلیمانی ازجملۀ این شاعران تاجیک است که باوجود وابستگی به مرام‌های حذبی، ...

ابوالقاسم لاهوتی یکی از شناخته‌ترین شاعران فارسی‌گوی مبارز سدة بیستم است که تمام آثار و فعالیت‌های ادبی خود را در راه منافع مردم صرف کرد و شعر را ابزاری در خدمت به آنان قرار داد. در این مقاله ضمن ارائۀ شرح‌حال مختصری از لاهوتی، به فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی او در هردو کشور ایران و تاجیکستان پرداخته شده است. اشعار لاهوتی در بیداری و خودشناسی مردم ایران و تاجیک نقشی بسیار مهم دارد. وی با ...

ابوالقاسم لاهوتی یکی از شناخته ترین شاعران فارسی گوی مبارز سده بیستم است که تمام آثار و فعالیت های ادبی خود را در راه منافع مردم صرف کرد و شعر را ابزاری در خدمت به آنان قرار داد. در این مقاله ضمن ارائۀ شرح حال مختصری از لاهوتی، به فعالیت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی او در هردو کشور ایران و تاجیکستان پرداخته شده است. اشعار لاهوتی در بیداری و خودشناسی مردم ایران و تاجیک نقشی بسیار مهم دارد. وی با ...