سرشت باز و چندصدایی شعر حافظ موجب شده است خوانندگان زیادی از دیرباز تا روزگار معاصر به قرائت شعر او بپردازند. قرائت عرفانی یکی از قرائت‎های مطرح و دامنه‏دار از شعر حافظ است که به ‏اقسام گوناگونی بخش‎پذیر است. از میان قرائت‎های عرفانی می‌توان به رساله‎ای از جلال‌الدین دوانی در قرن نهم اشاره کرد. او در رسالۀ خود، بیتی از حافظ را ‏بر مبنای ‏پارادایم وحدت وجود ‏قرائت کرده است. این مقاله می‌کوشد برا...

در این مقاله تلاش شده است تا با تأکید بر تأویل به عنوان ویژگی ای بنیادین در زبان عرفان، یکی از پرکاربردترین الگوهای روایی در حکایات عرفانی معرفی شود. این الگو نیز، همسو با بسیاری از حکایات تعلیمی حاصل خطا و مجازات است، با این تفاوت که خطای آشکار رخ داده از سوی یک کنشگر، با تبدیل شدن به کنشی قانونی، به مجازات مورد انتظار نمی رسد بلکه در لایه ای دیگر با تعریف خطایی نو مجازاتی نو نیز رخ می دهد. در...

ملاپریشان لرستانی شاعری توانا و از عرفای بزرگ نیمۀ دوم قرن هشتم هجری و از شاگردان و معاصران شیخ رجب بُرسی است. وی آشنایی عمیقی با مفاهیم کلامی و فلسفی داشته و از دانش وسیعی در عرصۀ هستی شناختی عرفانی بهره می برده است. کاربرد آیات، روایات، امثال، حکم و مصطلحات فلسفی عرفانی هم بیانگر احاطۀ او بر زبان و ادب عربی است و هم مبیّن شناخت ژرف او از این منابع. در این نوشتار، روایت عارفانۀ مبتنی بر مبانی قر...

Annihilation of Self and Subsistence in God are of the most significant common themes in both first and second Islamic theosophical traditions, which have been investigated by two different approaches. The first theosophy believed that annihilation was cleansing from any evil deeds and subsistence was achieving good deeds. In this tradition, Human and God had two essences different from one ano...

چکیده: فکر و ذکر از مباحث مهم عرفان اسلامی به‌شمار می‌روند که در هر دو سنت عرفانی جایگاه ویژه‌ای در سیر استکمالی سالکان دارند. در سنت اول عرفانی بخشی از آرای عارفان در باب فکر و ذکر به‌تبیین هر یک از آن‌ها و بیان جایگاه و اهمیتشان در سیر و سلوک اختصاص یافته و بخش دیگری از دیدگاه‌ها رابطۀ فکر و ذکر و نحوۀ تعاملشان با یکدیگر را شرح و تبیین کرده است. اگرچه برخی عارفان سنت اول فکر و ذکر را به‌منزلۀ...

در سده هفتم هجری تحوّلی بنیادی و عمیق در عرفان اسلامی پدید آمد. در اثر این تحوّل مبانی عرفانی دستخوش تغییر و دگرگونی شد، چندانکه سنّت تازه ای در عرفان اسلامی شکل گرفت و مرزبندی جدیدی در میان طریقه ها و مشرب های عرفانی به وجود آمد. عده ای از معاصران برای تبیین این تحوّل و شناخت ویژ گی های دو سنّت عرفانی پیش و بعد از سده هفتم هجری، عرفان اسلامی را به دو بخش عرفان عملی و عرفان نظری تقسیم کرده اند. در ا...

تاد لاوسن از خاورشناسان معاصر، در مقالۀ هرمنوتیک تفسیر پیشامدرن اسلامی و شیعی تلاش دارد گونه‌ها و تطور تاریخی رخ‌داده در هرمنوتیک تفسیر شیعۀ دوازده امامی را توصیف و ارزیابی کند. بر پایۀ این مقاله تفسیر امامیه از پدیداری تا دورۀ معاصر چهار گونه هرمنوتیک ولایت‌محور، مصالحه، عرفانی – باطنی (ناشنوایی هرمنوتیکی) و فلسفی – ولایی را گذرانیده است؛ چرخش هرمنوتیکی شیعه از امام به مفسر در تبیین قرآن و عجی...

عرفان یهود آغاز پیدایش خود سه سنت عرفانی مرکاوا، قبالا و حسیدیسم و نیز دو گرایش عملی و نظری را پشت سر نهاده و به رشد و شکوفایی خود رسیده است.دوره ی کمال و پختگی عرفان یهود در سنت عرفانی قبالا آشکار شده و نیز مطالعات صورت گرفته در عرفان یهود مربوط به این سنت عرفانی می شود. مهم ترین اثر در زمینه این سنت عرفانی زهر است. این سنت عرفانی رابطه ی نزدیکی با سحر و جادو دارد. این مسئله زمانی خود را به ...

به سبب اهمیت مثنوی معنوی و بسیاریِ پژوهش‌های علمی، مقاله‌های گوناگون و پرشماری دربارۀ این اثر نوشته شده است. هریک از این مقاله‌ها از دیدگاهی ویژه می‌کوشند جنبه‌ای از جنبه‌های مثنوی را تحلیل و تبیین کنند. شمار بسیاری از این مقاله‌ها به شرح بیت یا ابیاتی از مثنوی، فهم متن آن و مطالعۀ تطبیقی مثنوی با آثار دیگر می‌پردازند. فهم مثنوی و شرح ابیات و تبیین منظومۀ فکری مولوی بدون شناخت دقیق و عمیق از سنت...

اخلاق عرفانی سلبی با اخلاق سلبی به معنای اعم کلمه تفاوت دارد، زیرا اخلاق عرفانی نه صرفاً با هدفاخلاقی زیستن، بلکه به منظور دستیابی به احوال عرفانی تنظیم شده است. عموم عارفان سنت های مختلف،نظام های اخلاقی مخصوص به خود دارند که در میان آنها اشتراکات فراوانی هم دیده می شود. عارفان اینسنت ها به تناسب نظام عرفانی شان از نظام اخلاقی سلبی خاصی هم پیروی م یکنند که متأثر از سنت دینی آنهااست. ترزا آویلایی...