کان لعبد الرحمن منیف الروائی الاردنی المتمیز دور ریادی بارز فی الروایة التی تناقش قضایا الانسان العربی المعاصر و تحلل الظروف السیاسیة و الاجتماعیة و النفسیة التی یعیشها‘ و تحاول أن تشیر إلی مکامن الجروح فی محاولة لعلاجها و النهوض بالانسان العربی و قد احتلت روایات عبدالرحمن منیف: شرق امتوسط و شرق المتوسط مرة اخری و الاشجار و اغتیال مرزوق و أرض السواد و سباق المسافات الطویلة و النهایات و مدن اللم...

بَحَثَ الإنسانُ من قدیم أیّامه و سالف دهره عن خالقه و مُوجده فی الوجود، و تساءل تساؤلات عدّة عن سبب وجوده فی هذه الدنیا و إلی أین یصیر به الأمر، تطرّق نجیب محفوظ فی روایة «الطریق» إلی البحث عن الله و التساؤلات العدیدة حول مصیر الإنسان الضعیف البائس فی هذا الوجود، واتخذ إسم «صابر» لبطل الروایة و الذی یرمز إلی الصبر و الاستقامة و رَمَزَ إلی الله –تبارک وتعالی- بإسم «سید سید الرحیمی» والد صابر، فالله هو السی...

تُعدّ الرموز التی ترتبط بعالم الأحلام، والوعی من القضایا النفسیة التی تُستخدم خلال حبکة الروایة الجدیدة. فأصبحت هذه الروایة نوعًا من کتابة الحوار الداخلی للشخوص عبر إلقاء أفکار مُفکّکة وغیرمترابطة داخل ذهنها وجریانات فکریة تتفاعل بین ماضی الشخوص وحاضرها؛ وهذا مایُسمّی بروایة تیار الوعی. تتمثّل هذه التقنیة فی روایتی «ما تبقّى لکم» للروائی الفلسطینی غسان کنفانی و«شازدة احتجاب» للروائی الإیرانی هوشنک کلشیری...

یکی از پرکاربردترین ومتنوع ترین واژه های زبان عربی، واژه «ما»ست. در اهمیت این واژه همین بس که در قرآن کریم قریب به 2616 مورد از آن یافت می شود. این واژه به دلیل گوناگونی در حالت (اسم و حرف، معرفه و نکره، صدارت طلب و غیر صدارت طلب، عامل و غیر عامل و...)، تعدّد در نقش (فاعل، مبتدا، خبر، مفعول به، مفعول فیه، مفعول مطلق، تمییز و...) و تنوّع در مفهوم (ابهام، نفی، پرسش، وصف، شرط، تأکید، دلالت بر غیر عا...

الروایة التأریخیة قصة تحکى عن الماضی وأحداثه فی إطار معین من الزمان والمکان. تعتبر روایة "الیوم الموعود" لنجیب الکیلانی روایة تأریخیة تقلیدیة ذات فکرة ملحمیة وقومیة وتتحدث عن حقبة من تاریخ مصر أثناء الحرب الصلیبیة. فی هذا المقال درسنا الروایة من حیث عناصرها وکیفیة توظیفها فی البنیة المضمونیة لنبین أولاً أهم میزاتها الفنیة وثانیاً الإشکالیات الموجودة فی بنیتها الروائیةکروایة تأریخیة تقلیدیة. وظّف ا...