از جمله مباحث اعتقادی ادیان الاهی وجود عذاب و پاداش اخروی است. در اسلام این مسئله شفاف تر و دقیق تر از سایر ادیان مطرح شده و مورد توجه قرار گرفته است. عالمان مسلمان در چگونگی و چیستی پاداش و عذاب اخروی علاوه بر دلایل عقلی و استدلال های  فلسفی و کلامی، سخت متکی به متون اسلامی و مفاد آیات و روایات هستند؛ با وجود این، آنها در این مسئله هم رأی نیستند. گرچه در خصوص دائمی بودن نعیم قیامت به تبع متون ...

مواجهه شیخ مفید با میراث حدیثی امامیه و میزان بهره‌گیری وی از این میراث در موضوعات کلامی متفاوت است. بررسی و مقایسه آراء کلامی وی با میراث حدیثی امامیه نشان می‌دهد که شیخ مفید ضمن استفاده و بهره‌مندی از این میراث گران، رویکردی انتقادی وگزینشی نسبت به کاربست برخی روایات در موضوعات کلامی داشته است. رویکرد انتقادی وی را می‌توان در موضوعاتی همچون معرفت فطری، عالم ذر و خلقت ارواح مشاهده نمود. در موض...

محمّد بن خالد برقی از راویان شناخته شده ی شیعی در قرن 2 و 3 هجری قمری و از خاندان شیعی بزرگی است. وی در قم به دنیا آمده و تحصیلات خود را علاوه بر این شهر در کوفه و بغداد ادامه داده است. روایات برقی در بحث خداشناسی به سه راه برای شناخت خداوند اشاره کرده و هرگونه تشبیه ای به مخلوقات در مورد صفات الهی و جبر و تفویض، نفی و بین این دو معنایی والا از مختصّات عقاید شیعه، تبیین شده است. بحث راهنماشناس...

چکیده مسئله وجود پیشین انسان، یعنی حضور انسان در عوالمی پیش از این عالم، از جمله مسائل کلامی کلیدی در تاریخ عقاید امامیه است که هر گونه موضع مثبت یا منفی در قبال آن، عملاً سمت‌وسوی بخش اعظم دیگر مباحث کلامی را تعیین می‌کند. عالمان امامی در مدارس کلامی متوالی مواضع متفاوت و متضادی را درباره این مسئله برگزیده‌اند و موافق موضع خود و علیه موضع مقابل استدلال کرده‌اند. یکی از مدارس مهم کلامی، مدرسه ر...

ارتباطات بخش عمده‌ای از زندگی اجتماعی و تعاملات خانوادگی هر فرد را تشکیل می‌دهد. به دلیل نقش زیربنایی خانواده، آشنایی با مؤلفه‌های ارتباطات خانوادگی اهمیت فراوان می‌یابد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی ارتباطات انسانی در خانواده را از دیدگاه قرآن کریم و روایات ترسیم کرده است. ارتباطات در خانواده دامنه گسترده‌ای دارد و به دو صورت کلامی و غیرکلامی انجام می‌شود. ارتباطات کلامی سازنده از طریق گفت...

روایات اسباب نزول، نقشی محوری در تفسیر و تبیین معارف قرآنی دارند. منتها در نقل این روایات، تحلیل و بررسی لازم در متن و سند انجام نشده است. با توجه به تأثیر مستقیم روایات اسباب نزول در فهم و تفسیر قرآن، نقد و بررسی این روایات اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. این پژوهش به تحلیل روایات اسباب نزول هفت آیۀ کلیدی از سورۀ بقره می پردازد. در آن، پس از ذکر آیات دارای سبب نزول و نقل روایات مربوط به آن به بررسی...

رابطه وحیانی خدا با بشر حقیقتی شهودی است که فقط برای کسی که آن را دریافت می‏کند معلوم است. تحقیق در این حقیقت شهودی برای ما، مستلزم مراجعه به مجموعه قراینی است که از آیات و روایات به دست می‏آید. تتبع حاضر می‏کوشد نشان دهد که نزدیک‏ترین معنا برای تکلیم الهی این است که «کلام الهی همان رابطه کلامی» است. این پژوهش برای توضیح این معنا، از روش معناشناسی شناختی بهره می‏جوید و تبیین ...

مفاد شماری از روایات؛ بیانگر آفرینش روح انسانها قبل از بدنشان است. این روایات که با عنوانهایی مانند روایات أظلّة، اشباح و ارواح یاد می­شوند؛ از سوی برخی اندیشوران مانند شیخ مفید (ره) نادرست ارزیابی شده است. استناد به این روایات در حوزه­های گوناگون تفسیری، معرفتی و کلامی بیانگر ضرورت ارزیابی فقه الحدیثی این روایات است. پژوهش پیش­رو با شیوه توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه­ای می­کو...

بعد از رحلت پیامبر(ص)، جریان های فکری و کلامی متعدد و معارض با یکدیگر که غالبا از اهل سنت بودند، پدیدار گردیدند؛ هر یک از آن ها برای تبیین اندیشه های خود از سویی آیات اعتقادی قرآن را مطابق اندیشه ها و روش های خود تفسیر می کردند که در اثنای این تکاپوها، برخی آیات به تحریف معنوی مبتلا گردیدند و روایات نیز در پاره ای موارد یا دستخوش تحریف لفظی و تبیین ناصواب شدند و یا به وضع گرفتار آمدند. اهل بیت(...