گفتمان اصلاحگرایی مبتنی بر عقلانیت و مبارزه با اندیشههای تقلیدمحور حاکم بر جهان عرب توسط سیدجمالالدین و محمد عبده باعث شده که برخی، آنها را منتسب و متمایل به اندیشههای عقلگرای معتزله بدانند و در امتداد اندیشههای آنها نیز مکتب نومعتزله یا احیای مجدد اندیشههای اعتزالی را ببینند. در این مقاله، ابتدا با رویکردی انتقادی خاستگاه مطرحشده برای مکتب نومعتزله بررسیشده است. سپس نظرات مختلف در باره چگونگی ...

رمانتیسم در ایران حاصل شرایط سیاسی اجتماعی خاصی بود، که متعاقب اوج گیری چالش میان جلوه های گوناگون سنت، تجدد و بحران برخاسته از آن بود. نیما یوشیج، بنیان گذار شعر نو از جمله شاعرانی است که در فضای رمانتیک طبع آزمایی کرده است و بن مایه های رمانتیسم در شعر او تا به جایی است که نمی توان آن را از اشعار نیما جدا کرد. رمانتیسم نیما حد فاصل رمانتیسم ناسیونالیستی مشروطه و رمانتیسم احساساتی عصر پس از او...

رمانتیسم، مکتبی است که از لحاظ زمانی ما بین دو مکتب کلاسیسم و رئالیسم پدید آمد. این جنبش جهانی، زمینه های گوناگونی همچون ادبیّات، فلسفه، علوم اجتماعی و سیاسی، معماری، موسیقی، نقاشی، سینما و جز آن را در بر می گیرد. رمانتیسم خود به دو شاخه ی کلّیِ رمانتیسمِ «احساساتی(یا فردی)» و رمانتیسمِ «اجتماعی- انقلابی» تقسیم می شود که هریک از این دو، در عین داشتن اشتراکاتی، خود دارای اصول و مشخصه های ویژه ای نیز ...

ادبیات تطبیقی نوعی جهان بینی ادبی است که از مرزهای ملی، زبانی و جغرافیایی فراتر می رود و ادبیات را پدیده ای جهانی می انگارد که جوهره انسانی آن در کلیه فرهنگ ها یکسان است. این پژوهش بین رشته ای به مطالعه رابطه ادبیات ملت های مختلف با هم و بررسی رابطه ادبیات با هنرها و علوم انسانی می پردازد. ادبیات فارسی و عربی نیز از دیرباز ارتباط و تعامل فرهنگی با هم داشته اند و به دادوستد در حوزه های متفاوت پ...

رمانتیسم، نهضتی فرهنگی، فکری و اجتماعی است که در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی در اروپا ظهور یافت و سپس فرهنگ و اندیشه شاعران ایرانی از جمله حسن هنرمندی را تحت تأثیر قرار داد. حسن هنرمندی یکی از شاعران مشهور معاصر درایران است که در دهه­ی سی با مجموعه اشعار خود "هراس" شهرت خاصی درایران پیدا کرد. بدون شک آشنایی او با ادبیات فرانسه و ترجمه برخی آثار ادبی فرانسوی به زبان فارسی بر اندیشه...

یکی ازکاربرد هایی که برای عقل نزد معتزله درتفسیر قرآن رایج است ، عقل به معنای قوه ی تأویل بخشی به ظواهر آیات است ؛ زمخشری که از پیشوایان مکتب اعتزال بود و نسبت به عقاید اعتزالی خود تعصب داشت، سعی کرد به دفاع از آموزه های خود برآید و در پرتو نور عقل، با تکیه براصول عقلی و منطقی و با درک عمیق مباحث علوم بلاغی، تفسیری با رویکردی کلامی، ادبی -بلاغی بنگارد و آیاتی را که با اصول معتزله مخالف است تأوی...

رمانتیسم از بزرگترین نهضت های جهان است که در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی، در نتیجه ی تحولاتی که در جامعه ی اروپایی رخ داد، فرهنگ و اندیشه و سیاست و اجتماع و ادب اروپا را دچار تحول کرد. رمانتیسم ابتدا از کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه آغاز شد و سپس به نقاط مختلف اروپا راه یافت. این نهضت علاوه بر اروپا در فرهنگ و اندیشه ی ملل مختلف جهان تأثیر نهاد. ورود رمانتیسم به ایران در اثر آشن...

می توان گفت هر پدیده ی ادبی در پی تغییرات اجتماعی صورت می گیرد. انقلاب کبیر فرانسه، تغییر پایه های زیبایی شناسی، اصالت احساس و عاطفه به جای خرد و زمینه های دیگر، سبب شکل گیری مکتب رمانتیسم در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزده در اروپا شد. رمانتیسم در ایران حاصل شرایط سیاسی و اجتماعی خاصی بود، که متعاقب اوج گیری چالش میان جلوه های گوناگون سنت، تجدد و بحران برخاسته از آن بود. نیما یوشیج، بنیان ...

رمانتیسم، جنبشی ادبی است که در اواخر قرن هجدهم از انگلستان آغاز شد. این مکتب، در میان سرزمین‌های عربی بعد از وقوع فاجعة فلسطین و در ایران در اوایل دورة مشروطه، تغییر یافت و به تدریج، از حالت فردگرایانه به سمت اجتماع سوق یافت. از جمله شاعران مصری که هنرمندانه در این وادی گام نهاده‎اند؛ حلمی سالم است که رمانتیسم وی در کنار عناصر عاشقانه و فردی، بیشتر صبغة اجتماعی و سیاسی دارد؛ از سوی دیگر، این رو...

ادب فارسی ایران در اوایل قرن بیستم  به رمانتیسم روی می‌آورد. این امر از رمانتیک‌های فرانسوی و مساعد بودن فضای فکری و اجتماعی ایران که برای رشد چنین روحیاتی آماده بوده متأثر است و می‌توان آن را در مجموعه اشعار نیما و پیروان او و دسته‌ای از شاعران سنت گرا مشاهده کرد. هوشنگ ابتهاج از شاعران توانای معاصر است که غالب اشعار او از اصول حاکم بر مکتب رمانتیسم پیروی می‌کند. در این مقاله با شیوه توصیفی و ...