تبار‌شناسی مناسبات ایران و آمریکا از حیث شناخت موقعیت جهانی و منطقه‌ای، وضعیت سیاسی ایران در دو سده اخیر و وقوف بر دیپلماسیِ در دستور کار رجال ایرانی درخور توجه به نظر می‌رسد. نوشتار حاضر با تبیین مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ماهیت مناسبات مذکور، در حد فاصل دوران سلطنت قاجار تا سال 1325ش/1947 م، برای پاسخ‌گویی به این سؤال تلاش می‌کند که: ضرورت‌های سیاسی‌اقتصادی دو کشور در ماهیت و چگونگی مناسبات م...

ورود تکنیک­های نوین، متأثر از نقاشی غرب، در اواخر دورۀ قاجار، فصل تازه­ای در هنرهای تجسمی ایرانِ پهلوی گشود که از سویی، در هنر غرب و ادوار قبل، یعنی قاجار، ریشه داشته و از سوی دیگر، آینۀ تحولات و جهت­گیری­های عصر خود است. یکی از جریانات هنری خاص این دوره، ساخت تصاویری از نخبگان سیاسی است که به سفارش ایشان، در قالب عکس یا تک­چهره خلق می­شود. این نوع آثار، در جریان انقلاب مشروطه به اوج خود رسید و ...

چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ابوالحسن میرزا- شیخ الرّئیس قاجار- در انقلاب مشروطه است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه­ای و با رویکرد تاریخی به بررسی فعّالیت‌های شیخ الرّئیس قاجار می­پردازد. یافته­ها و نتایج این تحقیق نشان می­دهد که با وجود شاهزادگی شیخ و منتسب بودن به خانواده قاجار، در طول حیات خود همواره به مخالفت با حکومت استبدادی قاجار پرداخته است. شیخ از جمله رجال م...

علیقلی خان مخبرالدوله از رجال دانش‌دوست، ترقی‌خواه و مطرح تاریخ معاصر ایران است. برخی از اقدامات وی حاکی از نوگرایی و اهتمام و توجه ایشان به امر توسعه و پیشرفت در ایران عصر قاجار است. این جستار با روشی تحلیلی- توصیفی و همچنین با تکیه بر منابع و اسناد کتابخانه‌ای و آرشیوی، به اقدامات سیاسی و فرهنگی مخبرالدوله و سهم آن در فرایند نوگرایی این دوره می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که علیق...

تجدّد از جمله مفاهیمی است که در فرهنگ عمومی و اجتماعی ما تعریف مشخص و جا افتاده ای ندارد. بعضی تجدّد را مساوی غرب گرایی و سکولاریسم گرفته و عده ای آن را در ردیف الحاد و بی دینی دانسته وگروهی تجدّد را همان صنعتی شدن وعلمی شدن و حرکت به سوی تکنولوژی قلمداد می کنند. در این پایان نامه سعی شده است که ماهیت تجدّد و تجدّدگرایی در دو دوره قاجار و پهلوی مورد مطالعه قرار گرفته و رجال تاثیر گذار در این دو دوره...

منصب مهرداری از مشاغل مهم دیوانی در تشکیلات اداری آستان قدس رضوی تا پایان دورۀ قاجار بوده‌است. مهرداران از معتمدان متولیان آستان قدس محسوب می‌شدند. با رواج امضاء در دورۀ پهلوی شغل مهرداری منسوخ شد. هدف: این پژوهش با استناد به اسناد آستان قدس رضوی به بررسی پایگاه اجتماعی، فرهنگی، علمی و اقتصادی مهردار به‌عنوان یک شغل مهم دیوانی، و نحوۀ انتصاب و شرح وظایف و تعداد مهرداران آ...

محمدباقرمیرزا خسروی معروف به خسروی کرمانشاهی از شاهزادگان دولتشاهی، رجال سیاسی آزادیخواه و ازجمله ادبا، کتاب و دبیران برجسته دیوانی روزگار قاجار بشمار می‌رود. وی علاوه بر کتابت، دبیری و منشی‌گری دفتر برخی از حکام و فرمانروایان کرمانشاهان و فارس و مدیریت برخی ادارات دولتی در کرمانشاه عهد قاجار، دارای دانش، آگاهی و فضیلت‌های اخلاقی و علمی فراوان بود. جایگاه وی به‌عنوان یکی از شاهزادگان برجسته قاج...

تذکره¬نویسی در ایران از سابقه¬ یی دیرینه برخوردار است. اولین تذکره¬ های زبان فارسی با توجه به تذکره ¬های عربی نوشته شده اند و از سبک و روش آن¬ها پیروی کرده¬ اند. ولی نخستین تذکره فارسی موجود تذکره لباب¬ الالباب محمد عوفی است که سند و منبع مهمی برای تذکره ¬های دوره ¬های بعدی بوده است. تذکره¬نویسی در سده¬ی 9 و 10 ه.ق با رشد و پویایی مخصوصی مواجه بود و آثار متعدد با موضوعات متنوع نوشته شد اما اوج ...

در بررسی های تاریخ معاصر ایران در عهد قاجار، نقش زنان در عرصه های اجتماعی و هنری کمتر مطالعه شده است. دراین خصوص، در منابع دست اول مطلب چندانی ذکر نشده است، زیرا اکثر تاریخ نویسان همت خود را وقف شرح حوادث سیاسی یا شیوۀ زندگی شاهان و رجال کرده و در لابه لای تألیفات خود به صورت پراکنده و غیرمستقیم به مسائل اجتماعی و هنری زنان اشاره کرده اند. این مقاله، ضمن بررسی شرایط اجتماعی و زندگی زنان دربار ق...