مسأله وابستگی به درآمدها و عواید نفتی از مهم ترین مسایل تهدید کننده و بحران زا در دهه اخیر بوده است که در زمان تشدید تحریم های بین المللی علیه ایران به صورتی جدی تر مورد توجه قرار گرفت. البته از زمان اکتشاف و استخراج نفت همواره مساله وابستگی نظام سیاسی و اقتصادی به درآمدهای نفتی مطرح بوده و از زمان پهلوی دوم تاکنون، ذیل مساله دولت تحصیلدار مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. مسأله اصلی و دال مر...

 این مقاله ریشه‌های شکل گیری دولت پریبندال در ایران در دوره پهلوی دوم را تحلیل می‌کند. دولت پریبندال به مثابه یکی از مصادیق دولت‌های فاسد، گونه ای از دولت است که در آن نخبگان قدرت و کارگزاران حکومت ، حقوقی مازاد بر حقوق خود را در سطح سیستم سیاسی مطالبه می‌کنند. مقاله حاضر بر این پرسش اصلی تمرکز می‌کند که «ریشه‌های شکل گیری دولت پریبندال در زمان پهلوی دوم چیست؟» فرضیه مقاله ریشه‌های شکل گیری چنی...

یکی از کارکردهای احزاب سیاسی تجمیع و تألیف خواسته‌های مردم و انتقال آن خواسته‌ها به دستگاه سیاسی و نمادهای تصمیم‌گیری است. همان‌طور که موریس ‌دوورژه‌ می‌گوید: احزاب چون ترجمان نیروهای اجتماعی به شمار می‌روند و خواسته‌های گروه، طبقه، و نیروی اجتماعی‌ای را که از آن برآمده‌اند تأمین می‌کنند. این هدف از طریق کسب و حفظ قدرت توسط احزاب معمولاً در نظام انتخاباتی تحقّق می‌یابد. بررسی کارکرد احزاب در جامع...

به‌رغم اجرای چند دهه برنامه‌های توسعه در ایران، شاهد افول در شاخص‌های اقتصادی مثبت، تنزل شدید در شاخص‌های انسانی، اجتماعی و پایان الگوی تک‌خطی توسعه هستیم. مکتب نهادی توسعه با تمرکز بر نیازهای بومی و ویژگی‌های مردم‌شناختی، ضمن تأکید بر واقع‌بینی و چندوجهی‌بودن تحلیل، درون‌زا‌بودن تغییرات نهادی و روش تحلیل تاریخی، بیش از سایر مکاتب و مدل‌های متعارف علم اقتصاد در دانش توسعه مورد توجه قرار گرفته ا...

این مقاله به بررسی مساله بقای رژیم های سیاسی در شیخ نشین های حوزه خلیج فارس متمرکز شده است و از چشم انداز نظریه رانتریسم متأخر به این سوال پرداخته است که ظرفیت های جدید و اصلاحات اقتصادی در وضعیت کنونی و استمرار آن در آینده تا چه اندازه می تواند در بقای سیاسی و استمرار دولت های رانتیر عربی در منطقه خلیج فارس موثر باشند.؟ یافته های این پژوهش ( که بیانگر فرضیه نیز هستند) نشان می دهند که آمیزه ای ...

نویسنده با طرح «هیدروکربُنیسم» به‌مثابه‌ رهیافتی جایگزین برای «رانتیِریسم»، بر آن است که«سنّت، نفت و شبه بازار»، کلّیتی یکپارچه و منبع اصلی گذارِ جوامع نفتی خاورمیانه از «شیوه‌ی تولید هیدرولیکِ» پیشاسرمایه‌داری به یک«شیوه‌ی تولید هیدروکربنی» در قرن بیستم بوده است. وی، وحدت دائمی سنّت، نفت و شبه‌ بازار را گونه‌ای «وضع طبیعی خاورمیانه‌ای» فرض می‌کند که زمینه‌ساز تأسیس یک «تکنوکراسی رفاهی» در این جوامع ن...

در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﮐﻮﺷﺶ ﺷﺪ ﺗﺎ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎداری ﻣﯿﺎن راﻧﺖ ﻧﻔﺘﯽ، و عدم توسعه یافتگی در کشورهای نفت خیز از جمله ایران برقرار شود. این مهم از طریق مطرح کردن نظریه دولت رانتیر و نفرین منابع دنبال شد. لذا در گام اول در بررسی آثار اقتصادی و سیاسی منفی دولت های متکی به نفت، دو رویکرد مطرح شد که یکی بر آثار سیاسی و اجتماعی و دیگری بیشتر بر آثار اقتصادی تکیه می کرد. بر همین اساس در ادامه سعی شد به جهت تبیین این...

نویسنده با طرح «هیدروکربُنیسم» به مثابه رهیافتی جایگزین برای «رانتیِریسم»، بر آن است که«سنّت، نفت و شبه بازار»، کلّیتی یکپارچه و منبع اصلی گذارِ جوامع نفتی خاورمیانه از «شیوه ی تولید هیدرولیکِ» پیشاسرمایه داری به یک«شیوه ی تولید هیدروکربنی» در قرن بیستم بوده است. وی، وحدت دائمی سنّت، نفت و شبه بازار را گونه ای «وضع طبیعی خاورمیانه ای» فرض می کند که زمینه ساز تأسیس یک «تکنوکراسی رفاهی» در این جوامع نفت...

در این مقاله پس از طرح مباحث تئوریک مربوط به امکان و شکل تحلیل جامعۀ عربستان سعودی از منظر جامعه‌شناسی سیاسی، به شکاف‌های فعال و غیرفعال دینی، مذهبی، سنت و مدرنیسم، طرفداری از حکومت یا مخالفت با آن و شکاف‌های نسلی و قبائلی در این کشور پرداخته خواهد شد. استدلال اصلی این مقاله بر آن است که به دلیل نبود بسترهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، در صورت فقدان بحرانی مهم و آن هم عمدتاً از خارج عربستا...

این مقاله در صدد پاسخ به این سؤال است که با توجه به واقعیت‌ها و روندهای جاری در عربستان سعودی، چه تغییراتی در توسعه اقتصادی و ثبات سیاسی این کشور قابل انتظار است. فرضیه مقاله این است که وضع موجود در ساختار اقتصادی عربستان حداقل در کوتاه‏مدت تداوم یافته و وابستگی اقتصادی و سیاسی دولت به رانت نفت قطع نخواهد شد. دولت سعودی از درآمدهای نفتی هم برای رفاه عمومی و هم کسب مشروعیت و ثبات سیاسی خویش بهره...