با روی کار آمدن بنی عباس و حضور ایرانیان در ساختار اداری حکومت آنان،  شالودۀ  یک جنبش فراگیر فرهنگی- ادبی، پی­ریزی شد. در عصر نوسازی ادبی سنت های ادبی، اجتماعی و آثار فکر ایرانی در رأس فرهنگ­هایی قرار دارد که در زبان و فرهنگ عربی تأثیرگذار است. تجلّی و ظهور سنّت و فرهنگ ایرانی در شعر شاعرانی همچون «ابونواس» در عصر عباسی اول و «ابن رومی» و «ابن معتز» در عصر عباسی دوم به گونه­ای است که در تاریخ نقط...

فنون بدیعی از دیرباز مورد توجه علمای بلاغت قرار داشته و تقسیم بندیهای مختلفی از آن صورت گرفته است. ابن معتز، قدامة بن جعفر، ابن رشیق و ابن سنان خفاجی، از جمله کسانی هستند که در این زمینه تلاش نموده‌‌اند. در قرن هفتم، سکاکی پس از تفکیک علوم بلاغی محسنات کلام را به محسنات لفظی و معنوی تقسیم می‌کند که تا قرنها مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد. در دوران معاصر نیز شاهد تقسیم‌بندیها و ملاحظات دیگری ه...

   با روی کار آمدن بنی عباس و حضور ایرانیان در ساختار اداری حکومت آنان،  شالودۀ  یک جنبش فراگیر فرهنگی- ادبی، پی­ریزی شد. در عصر نوسازی ادبی سنت‌های ادبی، اجتماعی و آثار فکر ایرانی در رأس فرهنگ­هایی قرار دارد که در زبان و فرهنگ عربی تأثیرگذار است. تجلّی و ظهور سنّت و فرهنگ ایرانی در شعر شاعرانی همچون «ابونواس» در عصر عباسی اول و «ابن رومی» و «ابن معتز» در عصر عباسی دوم به گونه­ای است که در تاریخ ...

جوانی و پیری از جمله موضوعاتی است که شاعران در هر زمان و مکان بدان عنایت داشته و از زاویۀ دید خود دربارۀ آن شعر سروده‌اند. از جمله شاعرانی که با نگاهی ویژه اما نزدیک به هم در شعرشان به این موضوع اهمیت داده‌اند شاعر بزرگ عرب، ابن معتز و شاعر پرآوازۀ ایران، سعدی شیرازی‌اند که علی‌رغم اینکه در دو دنیای متفاوت زندگی کرده‌اند در اشعارشان تصویر مشابهی دربارۀ جوانی و پیری ارائه داده‌اند. در این مقاله ...

ابن یمین فریومدی از شاعران معروف تاریخ ادبیات فارسی در نیمة دوم قرن هفتم و نیمة اول قرن هشتم هجری است. آنچه امروز از شعر او در اختیار ماست؛ مجموعه‌ای چندهزار بیتی در قالب‌های مختلف شعری که بخش مهمی از آن غزلیات است. از چندین دهه پیش که حسینعلی باستانی‌راد دیوان ابن یمین را تصحیح و منتشر کرد، تنها مرجع محققان برای شعر ابن یمین، همین دیوان مصحَّح وی بوده است که پس از مقابلة این تصحیح با دیگر نسخه‌ه...

بی‌تردید در بین زبانهای مختلف دنیا ، زبان و ادبیات عرب بیشترین تأثیر را بر ادب فارسی نهاده است. پس از ورود اسلام واژه‌های عربی کم‌کم به زبان‌ فارسی راه پیدا کرد. این امر در آغاز نوعی مبادله­ی واژگان محسوب می‌گردید؛ به گونه‌ای که اعراب بسیاری از واژگان و اصطلاحات را از ایرانیان اخذ نموده و بعضی لغات را به ایرانیان می‌دادند. اما این روند در طول سالهای بعد تغییر یافت و کم‌کم ورود اصطلاحات، ترکیبات...

بی‌تردید در بین زبانهای مختلف دنیا ، زبان و ادبیات عرب بیشترین تأثیر را بر ادب فارسی نهاده است. پس از ورود اسلام واژه‌های عربی کم‌کم به زبان‌ فارسی راه پیدا کرد. این امر در آغاز نوعی مبادله­ی واژگان محسوب می‌گردید؛ به گونه‌ای که اعراب بسیاری از واژگان و اصطلاحات را از ایرانیان اخذ نموده و بعضی لغات را به ایرانیان می‌دادند. اما این روند در طول سالهای بعد تغییر یافت و کم‌کم ورود اصطلاحات، ترکیبات...

ادبیات، بازتاب­ دهندة وضعیت اجتماعی ادیب و شرایط اجتماعی زندگی اوست. براساس مکتب اروپای شرقی ادبیات تطبیقی، عوامل اجتماعی، نقش مؤثری در ایجاد ادبیات دارد و هرگاه دو جامعه در درجة یکسانی از پیشرفت اجتماعی و اقتصادی باشند، این امر، منجر به ظهور تشابه زیاد در ادبیات آنها می­ شود. یکی از بارزترین وجوه شعری عنصری، قصیده ­پرداز مشهور قرن چهارم و ا بن­معتز عباسی، صبغة اشرافی و ذکر آثار و مظاهرآن است. ...