از روی کار آمدن شاه صفی در سال 1038 ه . تا فروپاشی حکومت صفوی در سال 113 ه. نزدیک به یکصد سال طول کشید. در این دوره هنرهای ایران در کنار سایر تحولات آن، دگرگونی قابل ملاحظه ای را از سرگذراند. آن عواملی که بخصوص در دوره شاه عباس اوّل، هنرهای ایران را در مسیر نوآوری و تجدد قرار داد، در این دوره یکصد ساله به بار نشست و یکی از ویژگیهای هنر نقاشی دوره صفوی تجدد و رویکرد به عناصر جدید هنری شد. دراین م...

در آخرین صفحه‌های نسخه چاپ سنگی خمسه نظامی- که از سال 1264 هـ. ق به‌جا مانده است و در کتابخانه ملّی تهران نگهداری می‌شود- نگاره‌ای تحسین‌شدنی از میرزا علی‌قلی خویی، استاد چاپ سنگی دوره ناصری، وجود دارد. این نگاره که «چاپخانه» نام دارد، مراحل آماده‌ کردن کتاب را از ابتدا تا آخرین مرحله که چاپ سنگی آن است، به ‌طور مفصّل نشان می‌دهد. این نگاره، از نظر ساختار بصری، بیان محتوایی و ترکیب‌بندی خطی، به ن...

پایداری سازه های با مصالح بنایی به اندرکنش خاکٓـ دیوار زیرزمین وابسته است. استفاده از روش متداول شبه استاتیکی مونونوبهٓـ اوکابه در تحلیل لرزه یی دیوارهای حائل دقت کافی ندارد. در این مطالعه اندرکنش خاکٓـ دیوار بنایی زیرزمین در حالت دوبعدی کرنش صفحه یی و شرایط ژئوتکنیکی آن به روش اجزاء محدود مدل سازی و رفتار دینامیکی دیوار حائل زیرزمین بررسی شده است. لنگر خمشی بیشینه ی دیوار به عنوان ملاک عملکرد دیو...

واقعه خیبر، جایگاهی برجسته، مهم و نمادین نزد شیعیان دارد. این واقعه در نسخه نگاره های ادوار گوناگون به شیوه های مختلف بازنمایی شده است. در این مقاله، سه نگاره فتح خیبر مربوط به دوره های تیموری (کلیات تاریخی)، ترکمن (خاوران نامه) و صفوی (فالنامه)، برمبنای گفتمان تشیع (دوازده امامی) بررسی و تحلیل شده اند. گفتمان تشیع، مجموعه ای منسجم از مفاهیم، باورها و روایت ها را دربرمی گیرد که اندیشه، احساس، گ...

نگاره های با موضوع معراج حضرت محمد (ص) و عیسی (ع) از مهمترین آثار تصویری با مضمون دینی در نقاشی های ایرانی و مسیحی است. هدف از بازگویی معراج این دو پیامبر (ص) در قرآن علاوه بر تکریم و بزرگداشت شخصیت آنها، اشاره به گوشه ای از قدرت بی پایان الهی است. مهمترین مساله مشترک بین هر دو عروج این است که هر دو آن بزرگواران در بیداری و با جسم و روح به معراج رفتند. این پژوهش بر اساس روش توصیفیِ تحلیلی و با ر...

در آخرین صفحه های نسخه چاپ سنگی خمسه نظامی- که از سال 1264 هـ. ق به جا مانده است و در کتابخانه ملّی تهران نگهداری می شود- نگاره ای تحسین شدنی از میرزا علی قلی خویی، استاد چاپ سنگی دوره ناصری، وجود دارد. این نگاره که «چاپخانه» نام دارد، مراحل آماده کردن کتاب را از ابتدا تا آخرین مرحله که چاپ سنگی آن است، به طور مفصّل نشان می دهد. این نگاره، از نظر ساختار بصری، بیان محتوایی و ترکیب بندی خطی، به نگا...

اگر یک دیوار با ارتفاع بلند به چند دیوار با ارتفاع کوتاه‌‌تر تقسیم شود به آن دیوار پله ای( تراس‌‌بندی شده) اطلاق می‌‌شود. در دیوارهای خاک مسلح زمانی که اجرای دیوار با ارتفاع زیاد مورد نظر باشد به دلیل بالا رفتن هزینه‌‌ها بحث اجرای دیوار پله‌ای می تواند مفید واقع شود. بدین منظور مدل‌سازی در مقیاس‌ آزمایشگاهی بر روی دیوار خاک مسلح انجام‌ شد تا عملکرد آن‌ها در هندسه‌‌‌های مختلف مورد مطالعه و ارزیا...

نگاره معراج در «فالنامه تهماسبی» در عهد صفوی و با بیانی نمادین، به روایت‌ تصویریِ شیعی از این واقعه می‌پردازد. این نگاره، با ارائه تصویری متفاوت از معراج، برای اولین بار از آیکون ترکیبی «شیر و خورشید» برای نمایش پیامبر(ص) و امام علی(ع) بهره برده است. «آیکونولوژی» با اتخاذ رویکردی نظام‌مند، منطقی و چندوجهی، معانی نهفته در آثار هنری را تفسیر می‌‌کند. این پژوهش با همین رویکرد به تحلیل سه‌مرحله‌ای ج...

چگونگی بازنمایی بصری پوشش زنان در اجتماعات خصوصی و عمومی، با نظر به فرهنگ دینی اسلام و ادبیات ایران اسلامی در نگاره های ایرانی موضوع این مقاله است. روش تحقیق، خوانش نشانه های مشترک در زبَرمتن نگاره ها و تحلیل بینامتنی آنها، به منظور دریافت کارکرد نظام زبانی و موقعیت زمانی مربوط به آنها در خصوص پوشش زنان در نگاره ها بوده است. در این رویکرد، هر نگاره دارای نظام زبانی به هم پیوسته ای تلقی شد که نشا...

دیوارهای بنایی از قدیمی‌ترین عناصر سازه‌یی باربر ساختمان‌ها هستند. ساختمان‌های بنایی نسبت به سازه‌های دیگر در مقابل زلزله‌های اخیر آسیب‌پذیرتر بوده‌اند. همچنین درصد قابل توجهی از ساختمان‌های موجود را ساختمان‌های بنایی تشکیل می‌دهند. منحنی‌های رفتاری دیوار باربر بنایی، نقش مهمی در بررسی وضعیت ساختمان‌های موجود دارند. یکی از پارامترهای مهم در منحنی رفتاری غیرخطی دیوار بنایی، پارامترهای مربوط به ش...